ေသှာတ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ေဗာ္စုင္ေလင္ဝြံ နကုႝေဗာ္ဇကု ဂြံအေခါင္အုပ္ဓုပ္ဍဳင္မၢး နဲကဲ ဗုီျပင္လုႝ၊ ညးဂွ္ဂြံပါလုပ္၊ ပဝ္လၿဇ႘ ဗုီလုႝဂြံေကၜာန္ကုီ၊ ေဆင္ကုႝေသှာဝ္ေလဝ္ ဗုီလုႝဂြံ ခ်ဴသှာဝ္၊ ဂြံအုပ္ဓုပ္ဍဳင္ဂွ္ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ဒးပၱဳိန္ ထၞးရ။ ေသှာဝ္ဥပေဒဝြံ ဒုင္သဇုိင္ကုႝ ဒှာဲသၜဳင္ အုိတ္ကဿိန္ဍဳင္တုဲ မံက္ဂတဝ္ကၜဳင္ မဒွ္ရ။ ပႜဲကုႝအဝုႝဝြံ ဂေကာံကုတ္ ဒန္ေသှာဝ္ ဟုီဂွ္ အဝုႝသၜဳင္ အုိတ္ရ။ ဂေကာံမှိဟ္ အေခါင္ကုတ္ဒန္ေသှာဝ္ဟုီဂွ္ နကုႝညးဍဳင္ကြာန္ တအ္ ႐ုဲပၱဳိန္တုဲ ဒက္လဝ္ဗုီျပင္ မှိဟ္စှးကုီရ။ ဂေကာံဂွ္ေတွ္ စဿတ္သမၱီလဝ္ ဂေကာံမှံဳအဝုႝ မဒွ္ရ။
ပါလ႘မာန္ဂမၜဳိင္ဝြံ ေဆင္စပ္ကုႝေသှာဝ္တုဲ အေခါင္ကုတ္ေသှာဝ္ႏြံ၊ ပေဠဝ္ေသှာဝ္ႏြံ ေကုာံ ပဲါတးေထာံမာန္မံင္ရ။ ႏူဂွ္လေလာင္ၾတးတုဲမွ ေသှာဝ္တအ္ဏအ္ ဂြံအုပ္ဓုပ္ ဍဳင္ရ။ သှာဝ္တအ္ ဂွ္ ႏူကုႝဌာနလုႝမွ ျပံင္သၜာဲေထာံ ဟြံဂြံရ။ ပါလ႘မာန္ဂွ္ ႏူကုႝပြိဳင္ဍဳင္ နာနာ ႐ုဲစွ္လဝ္မှိဟ္စှးတအ္ တင္ႏံြပဿိက္ညးတအ္ဂွ္ ပံင္ပစပ္ကုႝ ဆႏၵညးဍဳင္ကြာန္တအ္ တုဲ ႏူကုႝမှိဟ္စှးတအ္ မြဲကဆံင္ ဂြံအေခါင္ ပၱဳိန္ထၞး ဆႏၵညးဍဳင္ကြာန္ တအ္ရ။
ပႜဲကဿိန္ဍဳင္ ေသှာဝ္ဥပေဒ အုပ္လဒံဂမၜိဳင္ဝြံ အလုႝအသ႘ဟီုဂွ္ နကုႝဆႏၵညးဍဳင္ကြာန္တအ္ သၜးသၜးပြးပြး ဂြံ အေခါင္ေကၜာန္ မဒွ္ရ။ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ တင္တုပ္စုိတ္ဟြံမြဲ၊ ဟြံဂြံဒုင္စသုိင္မၢး အလုႝအသ႘ဂွ္ေလဝ္ အေခါင္ တန္တဵ ဟြံမြဲရ။ အတုိင္ဆႏၵ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ႐ုဲစွ္လဝ္ အလုႝအသ႘၊ နကုႝဆႏၵညးဍဳင္ ကြာန္တအ္ ခ်ဴ ဓဇက္လဝ္ သြက္ဂြံထိင္ဒဝ္အာကေမၜာန္ဂမၜဳိင္ မဒွ္ရ။ ေဗၜတ္အာကုီ၊ ေကၜာန္ဒးၐက္အာ ႏူေသှာတ္ဝ္ဥပေဒ ဂွ္ ဟြံဂြံရ။ တာလ်ဳိင္ေဇှာ္အုိတ္ သြက္အလုႝအသ႘ဝြံ သြက္ဂြံစုႝဒှာ ဥပေဒ အေခါင္အရာ ညးဍဳင္ကြာန္ဂမၜဳိင္တုဲ ဒးေကၜာန္နကုႝ ေသှာတ္ေသှာဝ္ဥပေဒ မဒွ္ရ။ အလုႝအသ႘ ေကုာံ ဌာနဂမၜဳိင္ အေခါင္ေကၜာန္ႏြံ (mandate) ဟုီကုီေလဝ္ ေသှာတ္ဥပေဒ ဂွ္ ပြမကိစၥေဇှာ္ ႏူကုႝအဝုႝဏီရ။ နကုႝ အလုႝအသ႘တအ္ ညးဍဳင္ကြာန္ တအ္ ကုႝလဝ္အဝုႝ ေကုာံ အေခါင္ေကၜာန္ဟုီဂွ္ ၐက္အာႏူေစဝ္ေပှာန္တုဲ စကာ အဝုႝကုႝဒွ္၊ ဟြံကုႝလဝ္ အဝုႝမြဲသာ္ သုင္ေစာဲအဝုႝဂွ္ ဒွ္ဟြံေထက္ရ။
မှိဟ္ကဆံင္လုႝဟြဲ႐ုဲ၊ ဂကူ/ဘာသာဟြံ႐ုဲ၊ ၿဗဵ/ႀတဳံ ဟြံ႐ုဲ၊ ဇဿာပ္မှိဟ္တအ္ သုီဖအုိတ္ ေဆင္စပ္မံင္ကုႝ ေသှာဝ္ ဥပေဒဖအုိတ္ရ။ ဟုိတ္ဂွ္ရ ကာလစုိပ္အာ ဂတမုက္ေသှာတ္ဝ္မၢး ပေရင္ပၚျခာ ဟြံမြဲရ။ ေသှာတ္ဝ္ဟုီဂွ္ နကုႝ ကဆံင္မှိဟ္ကုႝဒွ္၊ ပေရင္တှဟ္တှဟ္ကုႝဒွ္ ပေရင္ဟြံတုပ္သဿဟ္ ႏြံကၜဳင္ မၢး ေသှာတ္ဝ္ဂွ္ ဒွ္အာေသှာတ္ဝ္ ဟြံ ဗဗြဲဓဝ္ သြက္မှိဟ္ဂမၜဳိင္ရ။ ဥပမာ ပႜဲကုႝေသှာဝ္ (၂၀၀၈)ေတံ ေဢာံ ပုိဒ္ ၁၀၉ (ခ) ေကုာံ ေဢာံပုိဒ္ ၁၄၁ (ခ)ဓမံက္ ထၞးလဝ္ဂွ္ ညးဂအုပ္စုႝဒှာ ဒပ္ပှာန္ (တပ္မေတာ္ကာကြယ္ေရးဦးစီးခ်ဳပ္) ပၱဳိန္လဝ္စရင္ လဿိဟ္မှိဟ္(၁၆၆)တၜဂွ္ ပါလုပ္မံင္ ပႜဲကုႝမှိဟ္စှး ကၜတ္ထဝ္ေဏာင္ဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္ရ။ မှိဟ္မြဲ အေခါင္႐ုဲမာဲ မြဲတှးဂွ္ ပႜဲဂတ မုက္ေသှာဝ္ ပေရင္ပၚျခာႏြံမံင္ တဲု ဒွ္ေသှာဝ္ဥပေဒ ဗက္စမြဲလၸာ္ ႏူကုႝအမိင္ပှာန္ေဏာင္ဂွ္ ဆုႝညာတ္ေကတ္ဒံဿင္ကၜးကၜးရ။ ဣဏံဂွ္ ဒွ္ေသှာတ္ဝ္ဥပေဒ ဟြံေသင္ရ။ ဣလႝုဂြံဂြံ ေသှာဝ္ဥပေဒ အုပ္လဒံကဿိန္ဍဳင္ဂွ္ေရာ။
ေသှာဝ္ဥပေဒဂွ္ လၱဴပူဂႝုမြဲမြဲ ဟြံမြဲကုႝပေရင္ပၚျခာသဿးဟြံက မှိဟ္ပူဂႝုတအ္ေလဝ္ ဂတမုက္ ေသှာဝ္ေတွ္ ပေရင္ ပၚျခာ ညံင္ဟြံဂြံမြဲကုီရ။ ဇဿာပ္မှိဟ္ အေခါင္စုႝဒှာ နကုႝေသှာဝ္ႏြံေထက္ရ။ ေသှာဝ္ဥပေဒဂွ္ ဒွ္သြက္မှိဟ္ဂမၜဳိင္တုဲ လၱဴမှိဟ္ ဂမၜဳိင္ေလဝ္ ေသှာတ္ဝ္ဂွ္ ဂြံတုပ္သဿဟ္ညးသၠအ္ ေလဝ္ ဟုီဂြံရ။ ဗုီဏံဂွ္ေလဝ္ ဒးဓမံက္ထၞးလဝ္ ပႜဲေသှာတ္ဝ္ ဥပေဒေထက္ရ။
ပႜဲကုႝလိက္လေလာင္ၾတး အေခါင္အရာမှိဟ္ဂၜးကဝ္ ပုိဒ္ (၁၀)ဂွ္ ''အေခါင္အရာ ဂမၜဳိင္ ေကုာံ တာလ်ဳိင္ ဂမၜဳိင္ အခိင္ဒးေဖ်ံ သၠဳတ္သြာတ္ကုႝဒွ္၊ ဟုိတ္ႏူကုႝ ဒးေစာတ္ေစာဲလဝ္ကုႝအမႈ ဒးဒုင္ စဿ႘စဿတ္ကုီေလဝ္ ဇဿာပ္မှိဟ္ ပေရင္သၜးပြးႏြံ ပႜဲ႐ုင္ေသှာဝ္အဂတိ ဗက္စမုက္ဟြံဂြံဒွ္ဂွ္ ဒးသဿာန္ စဿ႘စဿတ္ ဂတမှိဟ္ ဂမၜဳိင္ဂြံမိင္တုဲ အေခါင္တုပ္သဿဟ္ ပေရင္ဒုင္စသုိင္ႏြံေရာင္'' ဓမံက္ထၞးလဝ္ သာ္ဝြံရ။
ပႜဲကုႝလိက္အေခါင္ဒွ္ေကာန္ဍဳင္ ေကုာံ ေကာန္ကဿိန္ဍဳင္ဂွ္ေလဝ္ လိက္ကသုက္ တင္တုပ္စုိတ္ ပုိဒ္ ၁၄ (၁) ဂွ္ '' ဂတမုက္႐ုင္ေသှာဝ္ ေကုာံ ႐ုင္ဥပေဒမၢး ဇဿာပ္မှိဟ္ကဆံင္တုပ္ အေခါင္အရာ တုပ္သဿဟ္ႏြံရ။ ဇဿာပ္မှိဟ္ လၱဴ ဇကုဇကု (ဟြံေသင္) လၱဴအေခါင္ အရာဇကု ေဆင္စပ္ကုႝ ေစာတ္ေစာဲလဝ္တုဲ ပႜဲဒှာဲေဖ်ံအမိင္မၢး ဒးဒွ္ဂတ မုက္မှိဟ္ဂမၜဳိင္၊ ဒးဒွ္သၜးပြး နကုႝေသှာဝ္ဥပေဒ ဟြံဗက္မုက္မြဲသာ္ ဂွ္ဒက္ ပၱန္လဝ္တုဲ ပႜဲ႐ုင္ကုတ္ေသှာဝ္ဒန္ ေသှာဝ္ေလဝ္ မှိဟ္ဂမၜဳိင္ ဒးဂြံ အေခါင္ ကလင္ေထက္ရ။ ဆက္တုဲပၜန္ ပႜဲကုႝပုိဒ္ (၂၆) ဂွ္ေလဝ္ ''ဇဿာပ္မှိဟ္ ဂတမုက္ေသှာဝ္ ဥပေဒမၢး ဒးဒွ္တုပ္သဿဟ္တုဲ နကုႝနဲလုႝမြဲမွ ဆက္ေဆာံနကုႝပေရင္ပၚျခာဟြံဂြံ၊ ဇဿာပ္မှိဟ္ အေခါင္ ဒုင္စသုိင္ ႏူကုႝသှာဝ္ ဥပေဒေတံ ႏြံမံင္ရ။ ဟုိတ္သာ္ဏံဂွ္ရ အရံင္၊ လိင္၊ ဘာသာ၊ အေရဝ္ဘာသာ၊ ဝါဒႀတဳံ` ဟြံေသင္ေတွ္ ဝါဒပေရင္မှိဟ္၊ ပုိန္ျဒပ္၊ ဇာတိ ေကုာံ မှိဟ္ကဆံင္ ဟြံတုပ္သဿဟ္ တှဟ္တှဟ္ဂမၜဳိင္တအ္ ဂွ္ေလဝ္ နကုႝအလုႝအသ႘တအ္ ညံင္ဂြံတုပ္သဿဟ္ဂွ္ ဒးစုႝဒှာကုႝညးတအ္ရ'' ဂွ္ ဓမံက္ထၞးလဝ္ရ။
ဂတမုက္ေသှာဝ္ဥပေဒမၢး အေခါင္အရာတုပ္သဿဟ္ဟုီဂွ္ ေဆင္စပ္ကုႝအမႈတုဲ မှိဟ္ေစာတ္ေစာဲ အမႈ ေကုာံ မှိဟ္ဒးဒုင္ေစာတ္ေစာဲအမႈ အၾကာညးတအ္မှိဟ္ၐါဂွ္ လၸဗက္စမြဲလၸာ္တုဲ နကုႝ တုပ္သဿဟ္ သုီၐါလၸာ္ ဂြံစဿ႘စဿတ္အာမာန္ဂွ္ ဒွ္တင္အဓိကေဇှာ္ရ။ ဂြံဒွ္တင္စဿ႘တ္တပ္ပ္ တးတးဟုီဂွ္ မှိဟ္ဒးဒုင္ေစာတ္ေစာဲ အမႈဝြံ ဂြံဟုီမှိဟ္ဒုဟ္ႏြံမံင္ေဏာင္ ဂွ္ ယဝ္ခါရ ဂၜာဲသက္သ႘ဟြံဆုႝဏီမၢး မှိဟ္ဒုဟ္ဟြံမြဲပုဟ္ဂွ္ အေခါင္စဿတ္သမၱီႏြံ၊ သြက္ဇကုဂြံစုႝဒှာမာန္ အခိင္ပေလဝ္ပေဠတ္ဒးႏြံ၊ အေခါင္႐ီုဗင္ ေကုာံ မှိဟ္ဘုိင္ ေသာင္ကလး ကုႝဇကု(ေ႐ွ႔ေန)ဒးႏြံ၊ ဒးကုႝအေခါင္ပၱဳိန္ထၞး သၜးသၜးပြးပြး၊ နကုႝဇကု အေခါင္သဿာန္သက္သ႘ ဇကုႏြံ၊ သြက္ဇကုဇကု အေခါင္ေကာ္ သက္သ႘ႏြံ၊ အာတ္အေခါင္ဓဝ္ ဆာန္ဍဴ မပၱံတင္သဇုိင္ဂမၜိဳင္ ဒးႏြံရ။
ပြမဂြံဒွ္ တင္တုပ္သဿဟ္ တပ္တးႏြံမၢး ႏူကုႝသဇုိင္ဓမံက္ထၞးလဝ္ေတံဂွ္ ၐုိတ္ေထက္ႀကိဳက္ နကုႝ႐ွ္သာႏြံႏြံ ေသှာတ္ဝ္ ဥပေဒတအ္ ဒးႏြံေထက္ရ။ ေကာန္ဍဳင္ေကာန္ကြာန္တအ္ဝြံ ဒးဗက္ေသှာတ္ဝ္ဥပေဒ အပႜဲဍဳင္ ဓမံက္ထၞးလဝ္တံ တာလ်ိဳင္ႏြံမံင္ေဏာင္ဂွ္ ဒွ္အရာကိစၥ ေဇှာ္ရ။ ညးဂွ္ဒွ္ဒွ္ သှာဲဒဵအလုႝအသ႘၊ မှိဟ္ကဆံင္ အဝုႝႏြံကုႝဒွ္ အတုိင္ ဓမံက္ထၞးလဝ္ ပႜဲကုႝေသှာတ္ဝ္ဥပေဒဂွ္ စ႘ေရင္အာဂတ မုက္႐ုင္ေသှာဝ္ ဒက္ပၱန္လဝ္ႏြံမံင္ အပႜဲဍဳင္ဂွ္ ရေဏာင္၊ ညးလႝုမြဲမွေလဝ္ ပဲါတိတ္ႏူဂွ္ ဟြံဂြံရ။ ပႜဲကုႝေသှာဝ္ဥပေဒ(၂၀၀၈) ေဢာံပုိဒ္(၄၄၅)ဝြံ ''နကုႝဂေကာံ အလုႝအသ႘ကုႝဒွ္ (ဟြံေသင္) ေကာန္ဂေကာံ မြဲမြဲကုႝဒွ္ (ဟြံေသင္) ဂေကာံအလုႝအသ႘မြဲမြဲကုႝဒွ္ နကုႝတာလ်ဳိင္ လၱဴညးတအ္ ေကၜာန္ဏာဂွ္ ညးလႝုမြဲမွေလဝ္ ေစာတ္ေစာဲကုီ၊ ေကတ္အေရဝ္ကုီ ဟြံဂြံရ''ဓမံက္ ထၞးလဝ္ဂွ္ ဟြံဓမံက္ထၞးလဝ္ တင္တုပ္သဿဟ္ ဂတမုက္ ေသှာဝ္ဥပေဒတုဲ စုိပ္အာအကာဲအရာ အုပ္ဓလုီမံင္ေသှာဝ္ဥပေဒရ။ နကုႝအလုႝအသ႘လႝုမြဲမွေလဝ္ ဂြံလဝ္အဝုႝတုဲ သုင္ေစာဲ အဝုႝေကၜာန္ကေမၜာန္ ဟြံဒးကုႝေသှာဝ္ဂွ္ ေကၜာန္ဟြံဂြံရ။ ေသှာဝ္ဥပေဒ ဓမံက္ထၞးလဝ္ဝြံ မှိဟ္လုႝမြဲမွေလဝ္ ဗက္မုက္ဟြံဂြံ၊ ဗက္စမြဲလၸာ္ဂွ္ ညံင္ဟြံဂြံဒွ္၊ ဇဿာပ္မှိဟ္ ညံင္ဂြံတုပ္သဿဟ္၊ စဿ႘တ္အမႈ သၜးသၜးပြးပြး၊ ဂတမုက္ေသှာဝ္ ဥပေဒမၢး ဇဿာပ္မှိဟ္ဂွ္ ညံင္ဂြံတုပ္သဿဟ္ညးသၠအ္ မဒွ္ရ။
ဒှာဲစ႘ေရင္အမႈ သၜးသၜးပြးပြးမၢး ႏူကုႝအလုႝအသ႘တအ္ အဓိကတာလ်ဳိင္ေဇှာ္အုိတ္ဂွ္ စြံဓရ္သမၱီ၊ ဓရ္ေ႐ွ္ေသွ္တုဲ ညံင္ဂြံစုႝဒှာကုႝ မဒွ္ရ။ ဒှာဲစဿ႘စဿတ္စ႘ေရင္အမႈပၜန္ေလဝ္ နကုႝပေရင္ဘပဠ (ဟြံေသင္) ပါလုပ္မြဲဂေကာံမြဲကေရာံဂွ္ကုီ ညံင္ဟြံဂြံဒွ္ရ။ ဗုီဂွ္ကုီ နကုႝညးတအ္ေလဝ္ ကာလ စ႘ေရင္အမႈမၢး ဟြံဗက္အဂတိမြဲသာ္ ေက်ာဝ္မုက္ေသှာဝ္ ဥပေဒမြဲေဟင္တုဲ ညံင္ဂြံေဖ်ံ သၢဳတ္သြာတ္တပ္ပ္ဂွ္ ဒွ္တာလ်ဳိင္မြဲကုီရ။ စဿ႘စဿတ္စ႘ေရင္အမႈ သၜးသၜးပြးပြး ဟြံမြဲမၢး ေသှာဝ္ဥပေဒအုပ္လဒံ ဟီုဂွ္ေလဝ္ ႏြံကၜဳင္မာန္ ဟြံေသင္ရ။ ပေရင္စ႘ေရင္အမႈ သၜးသၜးပြးပြးဟုီဂွ္ ေပှာဝ္ကႝုသဇုိင္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ဂမၜိဳင္ဂွ္ ဒွ္တင္ႏြံပဿိက္ေဇှာ္မြဲ မဒွ္ရ။ သဇုိင္ေသှာဝ္ ဥပေဒ အုပ္လဒံ ဟြံမြဲမၢး ဒက္ပၱန္ေသှာတ္ ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘ ဟြံမာန္တဲု အေခါင္အရာ မှိဟ္ဂမၜိဳင္ေလဝ္ မံက္ဂတဝ္ တဵတက္ကၜဳင္ ဟြံေသင္ရ။
ညးကၜာဲဘာသာ - ေကာန္စဵနန္
(ဂ်ာေနဝ္ေခတ္ပ႙ု (ေလဿင္-၆၂)၊ ဂိတုေဂ်ာန္ ၂၀၁၁)
0 တၜ ဟီုဂလာန္ပၚပဲါလဝ္ ဒှာဲဏအ္ရ:
Post a Comment