ရန္တဿံအလႝုအသ႘ပှာန္ ဂြံဒးေကၜာန္ဗဒွ္ေပဲါ႐ဲုမာဲ.......

ေပဲါ႐ုဲမာဲအလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာ မဒုင္လ်ိဳင္ေကၜာန္ဗဒွ္ဂွ္ဝြံ ေဗာ္အဓိကေဇှာ္ ေကုာံ ေဗာ္နာနာတံ ဟြံပါလုပ္တဲု ဟြံဗၜးၐးသၜးပြး ဟြံဓဝ္ၾတာဂွ္ အလုံဂၜးတိမြဲ ဟြံဒုင္တဲတုဲ ဗဒွ္ကုႝဟိုတ္ပှာန္ အပႜဲဍဳင္ ဂြံကတုႝဒွ္ ဗုီေၾတံေတံကုီ၊ ေဍံဇမၜိင္အာယုက္ပှာန္ အုပ္ဓုပ္ပကင္ရင္ ဗုီေၾတံကုီ၊ သၛ႘မၜာ္မဇၨ်ဟ္ကုႝ တင္အာတ္မိက္ေကာန္ဂကူ ေကာန္ဍဳင္ အရင္ဂမၜိဳင္ စပ္ကုႝအေခါင္အရာ အုပ္ဓုပ္ေတဿင္ ပဲႜေဒသတြႝဳရးညးတံကုီ၊ ေဍံဟြံတူ႐ူတဝ္အာကုႝ ဇေရင္ ေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ကီု၊ ဍဳင္ဂြံၐိုဟ္ႀသိဳဟ္ရာင္ဆာဲကုီ မပၱံသာ္ဝြံရ။ မုဟိုတ္ဍဳင္ဗဿာ ဂြံကေလင္ကြာ္ေပၛာံတူ႐ူအာ ဇေရင္ေပဲါပှာန္အပႜဲဍဳင္ ေဍံမဒွ္အရာဒွ္ဟိုတ္ညးဍဳင္ကြာန္တံ ဂြံဒိုက္ဝါတ္ဂၜိဳင္ လတူဂၜိဳင္ဂွ္ေရာ။ မုဟိုတ္အလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာနအဖ ဂြံေကၜာန္ဗဒွ္ေပဲါ႐ုဲမာဲ မဟဿဲကုႝဓဝ္ၾတာ ညံင္ညးဍဳင္ကြာန္ ေကုာံ ညးဂၜးတိတံ ဂြံဒုင္တဲမာန္ဂွ္ေရာ။ မုဟိုတ္နအဖ ဂြံသၸဒတန္ကုႝ ေသှာဝ္သဇိုင္တိဿ ေဍံမစိုန္ဒွ္တဵ ေသှာဝ္မဗဗိုန္ကုႝ အာယုက္အုပ္ဓုပ္ပှာန္ ဂြံဂၜိင္ဗိုန္အာ မတုပ္သဿဟ္ကုႝ ေခတ္'ေနေဝန္' (သီအဝုႝဓဇက္ေသှာဝ္တုဲ တိုန္ဒွ္သမတ ညးဍဳင္ကြာန္ ႏူဘဝတၜအဝုႝပှာန္ ႏူသှာံ ၁၉၆၂ ဒုႝကုႝစိုပ္ ၁၉၈၈) ဂွ္ေရာ။

ဟိုတ္ႏူေပဲါပှာန္ အပႜဲဍဳင္ ေဍံမကတုႝဒွ္ကၜဳင္ ဒဿာႏူသၸလဝ္မဇၨ်ဟ္ကုႝ တင္အာတ္မိက္ ေကာန္ဂကူတံဂွ္တုဲ ႏူကုႝဍဳင္ဗဿာ မဒွ္ဒဿံင္ ဍဳင္ေလာဲသိုက္အိုတ္မြဲ၊ ပႜဲအာယွဒိုဟ္အဂှဲ သုီဒွ္ဒဿံင္ ဍဳင္ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘ဂွ္ ေဍံတှီဗၜိဳက္သဝ္ေစွ္အာ ဒုႝကုႝစုိပ္ ဒဒွ္ဘဝ ဍဳင္မဝါတ္ဒိုက္အိုတ္မြဲ ပႜဲဂၜးတိလိုက္ မဂၜိဳင္ကုႝေစွာ္သှာံ ႏူလက္ထက္သကိုပ္ပှာန္'ေနေဝန္' ဒုႝကုႝစိုပ္ သကိုပ္ပှာန္'တာန္ယႈ႙'ရ။ ႏူဘဝမဝါတ္ဒိုက္ဂွ္ ႐ုန္ဂစာန္တိတ္ဟြံမာန္ဂွ္ ဟိုတ္ႏူပှာန္အပႜဲဍဳင္ အၾကာ အလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာ မသၸစှးကုႝ ဂကူဗဿာမြဲလၸာ္ကုႝ ဒပ္ေကာန္ဂကူေကာန္ဍဳင္အရင္ မသၸစှးေကာန္ဍဳင္အရင္တံ မြဲလပၚ ကတုႝဒ္ွဂွ္ေရာင္။ အလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာဂွ္ ၐိုန္ရ ဟုီအလုႝအသ႘ မဟာဝါဒ႘ဗမာကုီေလဝ္ ဆဂး သုီဒွ္မံင္အလုႝအသ႘ စလာဗ္ဗဇဵ ေဇှာ္ေဇှာ္မြဲကုီရ။

ရံင္ကုႝသဘာဝ သယံဇာတဍဳင္ မပတံေကၜင္ေပႜန္၊ ေကၜင္သဿဳဟ္ဓါတ္၊ မတ္မှိက္ဗိုတ္ဗၜဲ၊ ဆု၊ ကငၛဲဳတံမၢး ဂပ္ဂဝ္ေထက္ကုႝ ဒးဒွ္ဍဳင္ေလာဲအိုတ္မြဲ ပႜဲအာယွဒိုဟ္အဂှဲေရာင္။ သယံဇာတဍဳင္ဗဿာဂွ္ သကုႝဍဳင္ဗဿာ ဂြံသိုက္သၜိင္မာန္၊ ဥပမာတုန္ ဟြံဒးပလုီၿဂိဳပ္ဂှိင္မြဲသာ္ ေကာန္ဍဳင္ပု႙ စကာရပ္စပ္သဿဳဟ္ဓါတ္ လွဲလဲွလးလးမာန္၊ တုဲပၜန္ စကာရပ္စပ္သာ္ဂွ္ေလဝ္ ၐိုတ္ကဝက္အိုတ္ဟြံမာန္ သြံစကုႝဍဳင္တှဟ္တံ ဂြံမာန္မံင္ဏီ၊ တှဟ္ပၜန္ဂွ္ ေၾသာံသၛဳဂွ္ေလဝ္ ဍဳင္ဗဿာဂွ္ ဒွ္ဍဳင္ေကၜာန္ပတိတ္မံင္ လဿိဟ္ဂၜိဳင္အိုတ္မြဲ ပဲႜဂၜးတိကုီ၊ မတ္မှိက္ဗိုတ္ဗၜဲ ဗဂဲသိန္လွာတံ ေလဝ္ တိတ္မံင္လဿိဟ္ဂၜိဳင္ေလာန္တုဲ ဒွ္ဍဳင္ယဿဳျပာကတ္ နကႝုမတ္မိှက္တံဂွ္ကုီ၊ တုဲပၜန္ ျဂိဳပ္ဂှိင္ဒုႝၐ႘ဂွ္ လဿိဟ္ၐိုတ္ကဝက္ဍဳင္ဗဿာႏြံရ။ စပ္ကုႝငၛဳဲကတံဂွ္ ဂၜဳင္ကဍဳင္ေသံတံဂွ္ရ ဗက္ဓဇက္မံင္ ပဲႜတိဍာ္ဍဳင္ဗဿာရ။ သယံ ဇာတဍဳင္ဗဿာဂွ္ ဍဳင္ဇိုင္ဝုတ္ဒိုဟ္တံ၊ ဍဳင္ဂၜးတိတံ ပံင္ကုႝ'နအဖ'တဲု ေျဇာတ္ပတိတ္ဏာမံင္အိုတ္ရ။

ၾကဵႏူဒိုအ္ပန္ေပွာ္ ပြိဳင္ၾကပ္ၐိုတ္ၐါေစွာ္သှာံတုဲဂွ္ လဿဳဟ္ဝြံ ပေရင္ေဒံါပန္ေပွာ္တံဂွ္ ေဍံလုီအိုတ္အာ ဒဿာႏူေကာန္ဂကူတံ ဒုင္တဲကုႝေသှာဝ္တိဿ ေကုာံ ေပဲါ႐ုဲမာဲတိဿ ဟြံမာန္ရ။ ပႜဲေသှာဝ္ဍဳင္တိဿဝြံ ဒပ္ပှာန္ဗဿာမြဲဓဝ္ေဟင္ ဒးႏြံ၊ ဒပ္ပှာန္ေကာန္ဂကူတံ ႏြံတန္တဵဟြံဂြံ၊ ဒးသၸဒပ္မင္ပယ်ဳႝ မႏြံသဿဝ္အုပ္ဓုပ္ ဒပ္ပှာန္ဗဿာဖအိုတ္ေရာင္။ ေသှာဝ္တိဿဝြံ အေခါင္အရာသြက္ေဗာ္ရပ္လြဟ္ ေကာန္ဂကူမဒုိအ္လဝ္ပန္ေပွာ္တံ မုမြဲကုီဟြံမြဲ၊ ဒပ္ပှာန္ညးတံေလဝ္ ဒးဒုင္ပလုီ၊ ညးတံေလဝ္ ဒးမံင္သဿဝ္အုပ္ဓုပ္ နအဖဂွ္တုဲ အကာဲအရာသာ္ဝြံ ညးတံဒုင္တဲဟြံမာန္ဂွ္တုဲ ဒးၾတဵစးကုႝ ပေရင္ဒိုအ္ပန္ေပွာ္ဂွ္တုဲ ဒးရပ္လြဟ္ပၜန္ရ။ ၐိုန္ရညးတံ ဟြံမိက္ပလုီ ပေရင္ဒိုအ္ပန္ေပွာ္ဝြံကုီေလဝ္ ဆဂး ဟုိတ္ႏူဒုင္တဲကုႝ လညာတ္နအဖ မစိုပ္တှဳင္တှးေလာန္ဂွ္ ဟြံမာန္တုဲ (ဝါ) အေခါင္အရာ ဂြံပည႘လညာတ္ မဒွ္ဂုန္ဖုႝၐါလၸာ္ဟဿဲဂွ္တုဲ ညးတံ သုီဟြံမိပ္စိုတ္မြဲသာ္ ဒးကေလင္ဂတးကႜိဳပ္ရ။ သဇိုင္ေသှာဝ္တိဿဝြံ ပေရံႏူကုႝ သဇိုင္ေသှာဝ္မဆလဏီ၊ ကၜာေတံဝြံ အလာံဂွ္ သၸမံင္စှးကုႝ တြႝဳရးေကာန္ဂကူထပွ္တံဏီ၊ အလာံနအဖတိဿလဿဳဟ္ဝြံ သှံင္မြဲမဓဝ္ သၸလဝ္စှးကုႝ ဂကူဗဿာမြဲဓဝ္၊ မြဲကဿိန္ဍဳင္ မဟြံေသင္ကုႝ ကဿိန္ဍဳင္ပံင္ေကာံ၊ ဒပ္ပှာန္ဗဿာ မြဲဓဝ္ေဟင္ရ။ ပႜဲသဇိုင္ေသှာဝ္ဝြံပၜန္ဂွ္ အယာံမာတ္ အေခါင္မင္မြဲ လိက္ပတ္ေယန္သှာင္ ေကာန္ဂကူတံကုီေလဝ္ ဓမံက္ထၞးလဝ္ ဟဿဲကုီရ။

သဇိုင္ေသှာဝ္နအဖကုႝ အကာဲအရာေပဲါ႐ုဲမာဲ

ေသှာဝ္အုပ္ဓုပ္ဍဳင္တိဿဝြံ ႏူစတံခ်ဴဓဇက္ေတံဂွ္ရ ဟိုတ္ႏူဟြံတဝ္အာကုႝ ဂၜံင္တရဵကဿိန္ဍဳင္ေဖဝ္ဒေရဝ္ ေဇတ္ေဇတ္ဂွ္တုဲ ေဗာ္ဒစုႝဒစးေဇှာ္ေဇှာ္တံကုီ၊ ဂၜးတိကုီ ဟုီဒစုႝဒစးကၜဳင္၊ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿဝြံ အခိင္ဂွ္ေလဝ္ ဒိုအ္ေကၜံတဲု ဟြံဆက္တိုန္သဘင္သ႘ကၜ႘ ေအန္သ႘နအဖ မခ်ဴဓဇက္ေသှာဝ္ဂွ္ကုီရ။ ဗုီညးတံ ပတိုန္ထၞးလညာတ္ စပ္ကုႝ ကိဿန္ဍဳင္ေဇတ္ေဇတ္ဂွ္ နအဖဟြံဒုင္တဲဂွ္တုဲ ဗလးအယာံမာတ္ ညးလၛတ္ေဟင္ရ။ ဍဳင္ဗဿာဂွ္ ဒွ္ဍဳင္မခက္ခုဲကုႝ ကိစၥေသှာဝ္အုပ္ဓုပ္ဍဳင္ဂွ္တုဲ ေသှာဝ္ဂွ္ဟြံခိုင္ ေကာန္ဂကူတံ ဒုင္တဲဟြံမာန္မၢး အခိင္ဟြံ႐ုဲ အဓိကုႝ ကတုႝဒွ္ကၜဳင္မာန္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ကႜိဳပ္သကိုပ္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဗဿာ ႏူေဗာ္ေအန္ေအဝ္ဒ႘ကုႝ ေဗာ္ေကာန္ဂကူတံဂွ္ အာတ္မိက္ကၜဳင္ ညံင္ဂြံဆက္ေကၜာန္အာ သဘင္သ႘ကၜ႘ေပန္လုင္ (ပင္လုံ) အလန္ဒုတိယရ။ ကိဿန္ဍဳင္ေဖဝ္ဒေရဝ္ ႏူညးတံၐါလၸာ္ဒုင္တဲမာန္ မံက္ဂတဝ္ကၜဳင္မၢးေဟင္ ျပသှာနာနာသာ္ ေျပလလံအာမာန္ေရာင္။ သဇိုင္ေသှာဝ္ အလုႝအသ႘ပှာန္ အဆက္ဆက္တံဂွ္ ပေသာင္ျပသှာဍဳင္ဟြံမာန္ ဒဿာႏူမိှဟ္မြဲလၸာ္တံ ေကတ္ပဿိက္စိုတ္ဇကုတုဲ ဓဇက္လဝ္ဂွ္တုဲ အိုတ္ေကှာတ္ ဍဳင္သံင္ျဗံင္ ညးဍဳင္ကြာန္တံ အာစိုပ္ဒဒိုက္ရ။ ယဝ္သဇိုင္ေသှာဝ္ခိုဟ္မဂး ေကာန္ညးဍဳင္ကြာန္တံ ဟြံဒးဒဵတိတ္ႏူဍဳင္ နကုႝဘဝ မယုတ္သဝ္ နာနာသာ္ရ။

မြဲလၸာ္ပၜန္ဂွ္ ပႜဲဗြဝ္စွ္သှာံဝြံ ဇဿာပ္ဇဿာပ္ေကာန္ဂကူတံ ညးတံပေလဝ္ပေလတ္စလဝ္ သဇိုင္ေသှာဝ္အုပ္ဓုပ္ တြႝဳရးညးတံကုႝညးတံအိုတ္ရ။ ဆဂး ေသှာဝ္အုပ္ဓုပ္ဍဳင္ သြက္တြႝဳရးဗဿာဂွ္ ခ်ဴဓဇက္ဟြံမာန္ ဒဿာႏူေကာန္ဂကူဗဿာတံ ဟြံတုပ္စိုတ္ ဂြံထၞဳတ္ပတိုန္ တြႝဳရးဍဳင္ဗဿာ (ဗမာျပည္နယ္)ရ။ ကဿိန္ဍဳင္ဗဿာဂွ္ ယဝ္ဒက္ပတန္ ကဿိန္ဍဳင္ပံင္ေကာံ မသၸ သဇိုင္ကုႝ တြႝဳရးကဆံင္တုပ္ (တန္းတူျပည္နယ္)မၢး တြႝဳရးဍဳင္ဗဿာဂွ္ ဂပ္ဂဝ္ဒးဒက္ပတန္၊ ယဝ္ဟြံဒက္ပတန္မၢး ဍဳင္ဗဿာဂွ္ တူ႐ူအာကုႝ ကဿိန္ဍဳင္ေဖဝ္ဒေရဝ္ ဟြံမာန္တုဲ ေဍံတူ႐ူတဝ္အာကုႝ မြဲကဿိန္ဍဳင္(တျပည္ေထာင္) ပၜန္ရ။

ဆဂး ယဝ္ရဍဳင္ဗဿာ ဒွ္ေဖဝ္ဒေရဝ္ဍာံမၢး သြက္တြႝဳရးတံဂွ္ ဟိုတ္ႏူေသှာဝ္အုပ္ဓုပ္တြႝဳရးညးတံ ႏြံဒဿံင္တုဲတုဲရဂွ္တုဲ ကာလညးတံ ပၚတိတ္မၢးေလဝ္ အခက္အခုဲဟဿဲမြဲသာ္ရ။ အလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာ ေကုာံ ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ သၸစှးဂကူဗဿာတံ ေကၜာန္သၸဒဿံင္တံဂွ္ ဒုႝကုႝေကာန္ဂကူတံ ေအင္ဒုင္ဟြံမာန္ ယဝ္ဒွ္မၢး ညးတံပၚတိတ္မာန္တုဲ စိုပ္ကာလဂွ္မၢး ပေရင္ဆီပၚဍာ္ေဇြာဝ္ ကတုႝဒွ္မာန္ရ။ ဆဂး ညံင္ဂြံမံင္စံင္အာ ၐိုဟ္ဟ္ႀသိဳဟ္ဟ္ မဒွ္ဂုန္ဖုႝ သြက္အလုံမြဲဍဳင္ဂွ္ ကႜိဳပ္သကိုပ္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဗဿာ မႏြံလညာတ္ေဖဝ္ဒေရဝ္တံကုႝ ကႜိဳပ္သကိုပ္ေကာန္ဂကူ မစြံစိုတ္လွဲလးတံ ပံင္ေကၜာန္ေရင္တၜဳင္ဒဿံင္အိုတ္ရ။ သက္သ႘လၾကဵအိုတ္ဂွ္ လိက္လေလာင္ပဿိင္'ကေလ' မဒွ္ရ။ ပႜဲလိက္လေလာင္ဂွ္ ကႜိဳပ္သကုိပ္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ေဇှာ္မန္ ၐါတၜဒယွ္ 'အၥာေထာန္တိင္ ကုႝ အၥာငၛ႙ဳတိင္'ေလဝ္ ဂြံဆုႝေကတ္ ထပက္လဝ္စဿတ္တဲကုီရ။

ေသှာဝ္ဒက္ပတန္အုပ္ဓုပ္ဍဳင္ အလုႝအသ႘ပှာန္ အဆက္ဆက္တံဂွ္ ေဍံတဝ္အာကုႝ မြဲကဿိန္ဍဳင္ မဟြံေသင္ကုႝ ကိဿန္ဍဳင္ပံင္ေကာံ ေဇတ္ေဇတ္ဂွ္တုဲ သွ္ပဠိဳဟ္ျပသှာ ဍဳင္ဗဿာဟြံမာန္ကၜဳင္၊ ဒဿာႏူဂွ္တုဲ ညးတံဒးကေလင္အာကုႝ လညာတ္စိုတ္ဓါတ္ ေပန္လုင္ေတံရ။ ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ရပ္လြဟ္ ေကာန္ဂကူကေခ်င္၊ ေကအာင္အိုဝ္ေလဝ္ ေလာန္ကၜဳင္ၐိုတ္ပန္မသုန္ဂိတုေတံ ဟုီဓမံက္ကၜဳင္ စပ္ကုႝတင္တုပ္စိုတ္ လိက္ကသုက္ေပန္လုင္၊ ယဝ္နအဖဒုင္တဲကုႝ တင္တုပ္စိုတ္ေပန္လုင္မၢး ေဗာ္ညးတံ ေဖ်ံလြဟ္၊ ပအပ္လြဟ္ေရာင္ဂွ္ ဟုီရ။ စိုပ္အခိင္ဂွ္မဂး ဒပ္ပှာန္ကဿိန္ဍဳင္ ကတုႝဒွ္ကၜဳင္ဂွ္တဲု ဟြံဒးေကတ္ ဒပ္ပှာန္တြႝဳရးညးကုႝညး ဒွ္ဂြံရ။ ဒပ္ပှာန္သၸစှးကုႝ ေကာန္ဂကူအလုံအိုတ္သုီ ကတုႝဒွ္ကၜဳင္ ေဍံမဟြံေသင္ကုႝ ပစှးသြက္ဂကူဗဿာမြဲဓဝ္ဂွ္ စုႝဒှာကုႝအႏၱရာဲဂမၜိဳင္ ႏူမၛးဍဳင္မာန္ရ။ သြက္ဂြံကေလင္အာ ဂၜံင္တရဵေပန္လုင္ေတံပၜန္ဂွ္ ညးအုပ္ကာနာနာ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ 'နာဲဟံသာ' ေလဝ္ ဟုီေျမာ္ကၜဳင္ ပႜဲအခိင္ကာလ ရဲပ႐ိုင္မန္တံ သဿာန္ညးရ။

ေသှာဝ္ဒက္ပတန္ဍဳင္မန္ဂွ္ ေကာန္ဂကူမန္ပု႙ ဗြဲေတဿင္ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿကႜိဳက္ပ္တုဲ ပံင္ေကာံခ်ဴဓဇက္ကၜဳင္ ဂၜိဳင္ကုႝသှာံ ဗဒဲါစွ္သှာံဂွ္တုဲ လဿဳဟ္မၢး သဇိုင္ေသှာဝ္ဥပေဒ ဍဳင္မန္ရးမညဂွ္ ကတုႝဒွ္ကၜဳင္ရ။ သဇိုင္ေသှာဝ္အုပ္ဓုပ္ဍဳင္မန္ဝြံ သၸလဝ္ဒတန္ ပႜဲသဘင္သ႘ကၜ႘ေဇှာ္ ေကာန္ဂကူမန္ ဂၜိဳင္ကုႝသှာံဂွ္တုဲ ဂေကာံမန္နာနာပကာရ ၐိုတ္ၐါေစွာ္ဂေကာံတံ တုပ္လဝ္စိုတ္အိုတ္ရ။ သဇိုင္ေသှာဝ္တြႝဳရးဍဳင္ႏြံကၜဳင္ဂွ္ ဒွ္ဂုန္ဖုႝေကာန္ညးဍဳင္မန္တံ ေဇှာ္ကုႝျဇဟတ္ရ။ သဇိုင္ေသှာဝ္သာ္ဝြံ ကၜာကၜာေတံဟဿဲကၜဳင္၊ စိုပ္မြဲတၛဲ ေကာန္ညးဍဳင္မန္တံ မိက္ဂြံမံင္တန္တဵ တှဟ္ျခာကုႝ တြႝဳရးတှဟ္ ေလဝ္ မံင္အာဂြံကုီရ။ ေသှာဝ္တြႝဳရး ဇကုကုႝဇကုႏြံလဝ္ဂွ္ ျပဟ္ျပဟ္ဏံ ၐိုန္ရဓမံက္႐ုပ္ရဵ ဟြံဂြံဏီကုႝဒွ္ကၜာရ အနာဂတ္ဂတေတံ ေဍံဖန္ကုႝဂုန္ဖုႝ၊ ေဍံကတုႝဗဒွ္ကုႝ ပေရင္ဂုီကၜီဳ ဘဝေကာန္ညးဍဳင္မန္တံ ေဇှာ္ကုႝျဇဟတ္ရ။ သဇိုင္ေသှာဝ္ဝြံ ေကာန္ညးဍဳင္မန္တံေဟင္ မဒးခ်ဴဓဇက္၊ ႏူဂကူတြႝဳရးတှဟ္တံ ဓဇက္နင္ဟြံဂြံ၊ ကာလ သၸဒတန္ပၜန္ေလဝ္ ဒးသၸဒတန္ ပႜဲတြႝဳရးဍဳင္မန္ေဟင္ရ။ မုဟိုတ္နအဖ ဂြံေကဿာန္မံင္ကုႝ ခ်ဴဓဇက္ပတုဲေထာံ သဇိုင္ေသှာဝ္တိဿတုဲ ေကၜာန္သၸေပဲါ႐ုဲမာဲဂွ္ေရာဟုီမဂး ညးတံမိက္ဂြံဒွ္ အလုႝအသ႘ညးဍဳင္ကြာန္တုဲ ေသှာဝ္ဥပေဒဂွ္ ညံင္ဂြံဒွ္အထံက္အပင္ကုႝ ကလိဂြံအဝုႝညးတံမာန္ဂွ္ ခ်ဴဓဇက္လဝ္၊ အကာဲအရာဂွ္ တုပ္သဿဟ္ကုႝ လက္ထက္' ေနေဝန္'ေတံရ။ 'ေနေဝန္'သီအဝုႝ ပႜဲ(၁၉၆၂)တုဲ သၸကၜဳင္အလုႝအသ႘၊ ၾကဵဝြံ သဇိုင္ေသှာဝ္မဆလ သြက္ဂြံပခိုင္အဝုႝ 'ေနေဝန္'ဂွ္ ကတုႝဒွ္ကၜဳင္ ပႜဲသှာံ(၁၉၇၄)ဂွ္ရ။

ပႜဲေပဲါ႐ုဲမာဲဝြံ မုဟုိတ္ေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ေကာန္ဍဳင္အရင္ဂမၜိဳင္ ေကုာံ ေဗာ္ေအန္ေအဝ္ဒ႘ ဟြံလုပ္ ၿပိဳင္ပကာန္ေရာ၊ ပႜဲ(၁၉၉၀)ေတံဂွ္ ေဗာ္ၐါဝြံ ဇှးလဝ္လဿိဟ္ဒှာဲဂၜိဳင္အိုတ္တုဲ ညးတံပံင္ေကာံဒက္ပတန္လဝ္ အလုႝအသ႘ သြက္ဂြံဆက္အုပ္ဓုပ္အာဍဳင္ေလဝ္ႏြံရ။ ညးတံဂွ္ ဟုီပတုပ္ပေတာံေကတ္ နဒဒွ္ညးတၜတဆိပ္ ခ်ာမ္ပ႘ယာန္မြဲမာန္ဂွ္တုဲ ညးတံဟြံလုပ္ၿပိဳင္ပကာန္တုဲ မံင္မၛးဝိုင္ဂွ္ ေပဲါၿပိဳင္ပကာန္ဝြံ ဗဗြဲဓဝ္ႏြံေရာင္ ဟုီမာန္ဟာ။ အခိင္ေတံ ညးဇှးေကတ္ ဗြဲမပိုတ္သကုတ္ဂွ္ လဿဳဟ္ဝြံ ေဗာ္စှးအလုႝအသ႘ပှာန္ဂွ္ ကေလင္ဇှးေကတ္ ဗြဲမပိုတ္သကုတ္ ပၜန္ တုပ္နဲဂတးဂတန္အာဟုီဂွ္ ဒွ္မာန္ညိဟာ။ ေပဲါ႐ုဲမာဲအခိင္ေတံဂွ္ ဗဗြဲဓဝ္ ဓဝ္ၾတာႏြံ၊ ညးဂၜးတိတံ ဒုင္တဲမာန္ ကုီေလဝ္ ေပဲါ႐ုဲမာဲအလန္ဏံဝြံဂွ္ ညးဂၜးတိတံ ဒုင္တဲဟြံမာန္။

ကေလင္ရံင္အာ မြဲဒျမိပ္ပ႐ိုင္ဂမၜိဳင္ ခ်ဴဓမံက္လဝ္ စပ္ကုႝေပဲါ ႐ုဲမာဲ အလန္ဏံဝြံဂွ္မၢး ပႜဲဍဳင္မန္ပု႙ဂွ္ 'နအဖ'ဘပဠတုဲ သၸလြ႘ပရာ ဂြံကလိဂြံမမာဲကုီ၊ လီစှာဲကုႝစုတ္မာဲပရဟ္တုဲ မမာဲတံဂွ္ သုီဟြံလေလာင္ၾတးလဝ္တုဲ ၾကဵအိုတ္ဂွ္ စုတ္ေထာံဏာ ပႜဲကဠာေဗာ္က်ေဖာအ္ဂွ္တုဲ ေဗာ္မန္တံ ႏူကုႝမဇှးေကတ္လဝ္တုဲတုဲဂွ္ ကေလင္က်အာ လၾကဵဝြံ အိုတ္ရ။ မြဲလၸာ္ပၜန္ဂွ္ ေဗာ္က်ေဖာအ္ဂွ္ ဗုီဒးစိုတ္၊ ဒှာဲဒးစိုတ္ ဗက္ေစွ္စန္ဒက္ ဟုီတြံမာန္ရ။ အခိင္စုတ္မာဲဂွ္ ေကာန္ဂကူမန္တံ က်ိဳင္က်ဝ္ကယ်ဳိင္မန္တုဲ အာစုတ္မာဲဟြံဂြံကုီေလဝ္ ရဲေဗာ္က်ေဖာအ္တံ က်ဳိင္ကယ်ဳိင္ က်ေဖာအ္ မံင္အပႜဲ႐ုင္မာဲတုဲ သုီစုတ္၊ သုီစန္ဒက္အိုတ္ရ။

ပႜဲေဒသတြဳႝရးေသံေဇှာ္ေတံဂွ္ လဿိဟ္မှိဟ္စုတ္မာဲ ၐိုန္ရႏြံ ေအာန္ကုီေလဝ္ ဆဂး မမာဲဂွ္ ဂၜဳိင္အာႏူလဿိဟ္ စုတ္မာဲမာန္ရ။ ယဝ္စုတ္မာဲကုႝ ေဗာ္ေကာန္ဂကူေသံေဇှာ္တံဂွ္မၢး ဒွ္အရာဖန္ဗဒွ္ဏာ ညံင္တြဳႝရးေသံေဇှာ္ ဂြံဒွ္အာတြဳႝရး စဿာဲစဿိန္ဍဳင္ၾကဳက္မြဲေရာင္ဂွ္ေလဝ္ ကႜိဳပ္သကိုပ္ေဗာ္က်ေဖာအ္ မဒွ္ေဗာ္သၸစှး အလုႝအသ႘ပှာန္ဂွ္ ဟုီပတိုန္ဏာဒုဟ္ရ။ တုဲပၜန္ ပႜဲတြဳႝရးဝြံ ညးစှးေဗာ္က်ေဖာအ္တံဂွ္ ၐိုန္ရဒွ္မံင္ ရဲကူသာန္သြံရာန္ဘိင္ကုီေလဝ္ ဆဂး ဇှးမံင္မာဲဖိုဟ္ရ။ ပႜဲေဒသတြဳႝရး ေကာန္ဂကူတံလၛဳႝပၜန္ဂွ္ စုတ္မြဲအလန္ဟြံက ၐါအလန္ဟြံကဂွ္ ဒဿာႏူလဿိဟ္ေဗာ္ က်ေဖာအ္ဂြံဇှးေကတ္ ပႜဲေဗာ္ေကာန္ဂကူတံ ေအာန္ေလာန္ဒွ္မာန္ေရာင္ဂွ္ ပ႐ိုင္တံဂွ္ ဟုီပၜန္ရ။

ညးထံက္ဂလာန္ ေဗာ္က်ေဖာအ္တံ အာစိုပ္ပႜဲထံင္ ပႜဲေဒသသဿဝ္က်ာဍဳင္ဗဿာတုဲ ယဝ္ရေကာန္ထံင္တံ စုတ္မာဲကုႝ ေဗာ္က်ေဖာအ္မၢး ဗလးပတိတ္ကုႝ ႏူထံင္ေရာင္ဂွ္ေလဝ္ ဟုီစန္ဒက္အိုတ္ရ။ ပ႐ိုင္ေကာန္ဂကူရေခင္ ထပ္ဟုီပၜန္ဂွ္ ဟုိတ္ႏူညးေဒသတံ စုတ္မာဲကုႝေဗာ္ညးတံ ဟြံစုတ္ကုႝနအဖဂွ္တုဲ ညးတာလ်ဳိင္အလုႝအသ႘တံ ပ႐ိုဟ္ေကၜံဍာ္ ႏူကဿဳိန္ဍာ္ဂွ္တုဲ တိေၾသာံခံက္ ၐိုတ္လၛီဧက ဗၜဳိက္အာဍာ္တုဲ ေဆာံေလင္အာရ။ ပႜဲတိဍာ္ေကာန္ဂကူတံ (ဝါ) ပႜဲတြႝဳရးတံဂွ္ လဿိဟ္မှိဟ္အာယုက္စုတ္မာဲ စိုပ္မံင္ဖိုဟ္ ဟြံဂြံစုတ္ဂွ္ စွ္ကိုတ္မႏြံတုဲ မမာဲယအ္အာတံဂွ္ ဒွ္ဟိုတ္ ေဗာ္ေကာန္ဂကူတံ ဂြံက်ရ။ လဿိဟ္ေကာန္ဂကူ မတိတ္ေကၜာန္စဒဿံင္ ဍဳင္မၛး(ဍဳင္သၟာင္)တံဂွ္ ကမၼေယွန္တံ စုတ္ေထာံပႜဲကဠာ ေဗာ္က်ေဖာအ္ဖအိုတ္မာန္ကုီေရာင္။ လဿိဟ္မမာဲသာ္ဝြံတံဂွ္ ဒွ္ဟိုတ္ေဗာ္က်ေဖာအ္တံ ဂြံေကတ္ဇှး ပႜဲေဗာ္ဒစုႝဒစး ၿပိဳင္ပကာန္တံရ။

ပႜဲေဒသလၛဳႝပၜန္ဂွ္ ရဲေဗာ္က်ေဖာအ္တံ ဗက္ကုႝလဝ္ၾသန္ ကုႝလဝ္လာဘ္ဗဇဵတုဲ ရာန္ေကတ္မမာဲေလဝ္ ႏြံပၜန္ေရာင္ဂ္ွ ရဲေဗာ္ဒစုႝဒစးတံ ဟုီပၚပဲါအိုတ္ရ။ မြဲသာ္ပၜန္ဂွ္ ကမၼေယွန္တြဳႝရးတံ လေလာင္ပတိတ္လဝ္ဂွ္ ေဗာ္မန္ပု႙ ဇှးအာတဲုကီုေလဝ္ ဆဂး အခါလိက္ပ႐ိုင္ နအဖတိတ္ကၜဳင္ဂွ္ ဒဿာႏူမမာဲပရဟ္ေကတ္လဝ္တံဂွ္ ထပ္ပံင္စုတ္ဏာ လဝ္ဂွ္တုဲ ကေလင္က်အာပၜန္ရ။ အတိုင္ေဗာ္မန္ ဟုီပတိုန္လဝ္ဒုဟ္ဂွ္မၢး အခိင္လုႝ ေကတ္လဝ္မမာဲပှဳက္၊ ဒှာဲလုႝေကတ္လဝ္ ဂြံလဝ္လဿိဟ္မူစိ သာ္ဝြံ ဟြံလေလာင္ပတိတ္လဝ္တုဲ ပြမသၸသာ္ဝြံဂွ္ ဒွ္အရာဟြံေသာင္ကၜး၊ ဟြံေသာင္ေဖႜာင္၊ ဟြံတပ္တးမဲြေရာင္ဂွ္ ရဲေဗာ္ဒစုႝဒစးတံ ဟုီအိုတ္ရ။ ပႜဲအခိင္ေကၜာန္ဒဿံင္ ေပဲါစုတ္မာဲ ကၜာဟြံဂြံ႐ိုဟ္မမာဲဂွ္ရ ကႜဳိပ္သကုိပ္ေဗာ္က်ေဖာအ္တံ ဟုီပရဟ္လဝ္ ညးတံ သြက္ဂြံဇှးေကတ္ ပိုတ္ပုိတ္မာန္ ဂွ္ေရာင္။ အခိင္လုႝ၊ ဗုီလုႝနအဖလေလာင္မံင္ သြဟ္ေပဲါ႐ုဲမာဲေရာဟုီမၢး ပႜဲမြဲပြဳိင္ဍဳင္ရဂွ္ လေလာင္ပတိတ္ စဿတ္တၛဲ တှဟ္ျခာမံင္ဗြဲမေလာန္၊ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ရဲေဗာ္ဒစုႝဒစးတံကုီ၊ ဂၜးတိကုီ ညာတ္ေကတ္ နဒဒွ္ေပဲါ႐ုဲမာဲ ဟြံဗဗြဲဓဝ္ၾတာ ဟြံသၜးပြးဗၜးၐးရ။

ေပဲါ႐ုဲမာဲဝြံ ႏူကိုပ္ကၜာ ဟြံဂြံေကၜာန္ဗဒွ္ေတံရ ေဗာ္က်ေဖာအ္ဇှးေကတ္ ပိုတ္ပုိတ္သကုတ္သကုတ္ နကုႝနဲကဲ လီစှာဲမာန္ေရာင္ဂွ္ ရဲေဗာ္ဒစုႝဒစးတံ ေတာ္ဆလဝ္တုဲတုဲအိုတ္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ညးတံဟြံပါလုပ္ၿပိဳင္ေရာင္ဂွ္ ဟုီဒတူလိုင္သာ္ဂွ္အိုတ္ရ။ ညးဍဳင္ကြာန္တံ ညံင္ဟြံဂြံ အာစုတ္မာဲဂွ္ေလဝ္ ဟုီဗတိုက္ဖေအာဝ္အိုတ္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ပႜဲဍဳင္ေဇှာ္ ညံင္ရဵဍဳင္လဂုင္ဂွ္ လဿိဟ္မိှဟ္စုတ္မာဲဂွ္ ဟြံဒးဒတူေရင္မံင္ ညံင္ရဵေခတ္ေပဲါ႐ုဲမာဲ သှာံ(၁၉၉၀) ေတံေရာင္ဂွ္ ပ႐ိုင္ဂမၜိဳင္ဟုီအိုတ္ရ။ လက္သန္ေပဲါ႐ုဲမာဲ နအဖဝြံ တုပ္သဿဟ္ကုႝ လက္သန္ေပဲါ႐ုဲမာဲ ကဆံင္သဝ္အိုတ္ မြဲ ပႜဲဂၜးတိဏံတုဲ ယဝ္ရ ပႜဲဍဳင္ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘ေတာတက္မၢး ညးတံေကာ္ခဵစ ေပဲါ႐ုဲမာဲေပၜင္ၾသန္ရ။ ဟိုတ္ေဍံဂွ္ ဖအိုတ္လဝ္ၾသန္တုဲ မုမြဲကုီ ဂုန္ဖုႝေတဿင္ဟဿဲရ။

ယဝ္ရရဲေဗာ္ဒစုႝဒစးတံ ပတိုန္ဂဗုတ္ စပ္ကုႝမာဲလီစှာဲတုဲ က်ေရာင္မဂး ဒးကုႝၾသန္ငၛဳဟ္မး ဗှတ္စွ္ကုိတ္ သြက္ဂဗုတ္မြဲမြဲရ။ နဲကဲ 'နအဖ' ဖန္လဝ္သာ္ဝြံဂွ္ တုပ္သဿဟ္ကုႝတာဒှာေကၜံ ညံင္ပေရင္ပတိုန္ဂဗုတ္ ဟြံဂြံဒွ္ရ။ ယဝ္ရက်ေဖာအ္ ဇှးေကတ္သာ္ဂွ္ဍာံဍာံမၢး 'အံင္သာန္သုက်႘' ဗၜးတိတ္ကၜဳင္ဂွ္ မူဟိုတ္ညးဍဳင္ကြာန္ဂမၜိဳင္ ဂြံေကာံ အာဆုႝ ကလင္ဂလာန္ညး လဿိဟ္ဂၜဳိင္ကုႝလၛီဂွ္ေရာ။ ယဝ္ရကုႝညးစန္ဒက္ ပဿိက္စိုတ္မၢး ေကာန္ညးဍဳင္ကြာန္ လၸဟီုဏီ ေကာန္ပှာန္နအဖေလဝ္ စုတ္မာဲကုႝနအဖေရာင္ ဟြံေထင္၊ ပေရင္ကတုႝဒွ္ ပဲႜသှာံ(၁၉၉၀)ေတံဂွ္ေလဝ္ သက္သ႘ ေကင္ႏြံကၜဳင္လဝ္ရ။ ဒှာဲဒပ္ပှာန္နအဖဂွ္ နအဖက်အာ 'အံင္သာန္သုက်႘'ရ ဟြံေသင္ဟာ။

ေဗာ္ေဒံါပန္ေပွာ္ေကာန္ဂကူ ဒးကေလင္စဵၿဂိဳပ္

စပ္ကုႝပေရင္ရပ္လြဟ္ ေကာန္ဂကူတံပၜန္ဂွ္တုန္၊ မသက္ဂတာပ္လံ အခိင္မဟြံလံကၜဳင္ဝြံ ေဗာ္ရပ္လြဟ္ေကာန္ဂကူ မဒိုအ္ပန္ေပွာ္ ေကုာံ ဟြံဒိုအ္ပန္ေပွာ္တံ ညးတံပံက္ပတိုန္ ဒပ္ပှာန္ပံင္ေကာံ ေကာန္ဂကူ ဒပ္ေဖဝ္ဒေရဝ္မြဲတုဲ အပႜဲဂွ္ ေဗာ္ကေရင္၊ ကေရင္ဍာဲ၊ ေသံေဇှာ္၊ ေခ်င္၊ ကေခ်င္တံပါလုပ္၊ ေဗာ္ရပ္လြဟ္မန္ပု႙ (ေကာ္) ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿေလဝ္ ပါလုပ္ပႜဲအခန္ေဇှာ္ အဓိကမြဲ ျပာျပာကတ္တ္ရ။ ညးအုပ္ကာနာနာ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ 'နာဲဟံသာ'ဂွ္ လုပ္ေကတ္တာ လ်ဳိင္ ညးအုပ္ကာ ပႜဲေဗာ္ပံင္ေကာံၾတဵဂေကာံဂွ္ရ။ ဟိုတ္ႏူညးအုပ္ကာနာနာ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ ပါလုပ္ပႜဲဂေကာံဝြံဂွ္တုဲ ေဍံတုပ္သဿဟ္ကုႝ ပေရင္ဒိုအ္ပန္ေပွာ္ ေဗာ္ညးကုႝနအဖ လုီအာတုဲေရာင္ ဟုီမာန္ရ။

ပႜဲေဗာ္ပံင္ေကာံဂွ္ ဂတဏံ ဂေကာံျဇဟတ္ ရပ္လြဟ္ေဍာတ္တ္တံ သြက္ဂြံပါလုပ္ကၜဳင္ဗြဲမဂၜိဳင္ ႏြံပၜန္ေရာင္ဂွ္ ညးတံဟုီထၞးကုႝ မ႘ဒ႘ယ်ာဂမၜိဳင္အိုတ္ရ။ ပြမပံက္ပတိုန္ ေဗာ္ရပ္လြဟ္ပံင္ေကာံတိဿဝြံဂွ္ ဒွ္အရာပေလဝ္ပေလတ္စ သြက္ဂြံဗဒစးညးသၠအ္တုဲ လုပ္အာေပဲါဗတိုက္ကုႝ နအဖေရာင္။ ဂလိုင္လုႝျဇဟတ္ နအဖေဇှာ္ကုီေလဝ္ ညးတံ ဟြံေဖက္ ညံင္ဟြံဂြံက် နအဖဂွ္ ညးတံဒးပံင္ေတာဲ လုပ္အာေပဲါဗတိုက္ေရာင္ ဟုီအိုတ္ရ။ ပြိဳင္မသုန္ေစွာ္သှာံျပင္ ပေရင္ဆုႝဂဗညးတံ ႏြံကၜဳင္ဂွ္တုဲ ဘဲဗ်ဴဟာဒပ္ပှာန္ဗဿာ ''ထပိုတ္ပန္သာ္'' ဂွ္ေလဝ္ ညးတံ တတ္ထပၚကၜဳင္တုဲေရာင္ ဂွ္ေလဝ္ ကႜိဳပ္သကိုပ္ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿေဇှာ္တံ ဟုီထံက္ထၞးအိုတ္ရ။ ဒပ္ပှာန္မန္ကုႝ ကေရင္ၐါဝြံ ကၜာေတံပံင္ေတာဲ လုပ္ေပဲါဗတိုက္ဂွ္တုဲ သီကၜဳင္ဒုႝကုႝစိုပ္ေအန္သုင္ (အင္းစိန္)မာန္ေရာင္ဂွ္ ဝင္ႏြံကၜဳင္ရ။ ေခတ္ကၜာေတံဂွ္ ဒပ္ပှာန္မန္ကုႝ ကေရင္ဂွ္ ယဿဳျပာကတ္ကၜဳင္ နဒဒွ္ဒပ္ေကေအန္ဒ႘အိုဝ္ကုႝ အာမ္ေအန္ဒ႘အိုဝ္ မဒွ္ရ။ ဒပ္ပှာန္ပံင္ေကာံ ေကာန္ဍဳင္အရင္တိဿဝြံ ဆက္ေကတ္အာတာလ်ဳိင္ ဒှာဲေဗာ္'ေအန္ဒ႘အာဖ္'ဒွ္မာန္ေရာင္။ ဟိုတ္ႏူညးတံ ပံက္ပတိုန္ဒပ္ပံင္ေကာံ သာ္ဝြံမာန္ဂွ္တုဲ ျဇဟတ္ပၜန္ဂတး ေကာန္ဂကူတံဂွ္ လမ်ီဳလုပ္ကၜဳင္ ဗြဲမဂၜိဳင္ ႏူမသံင္ျဗံင္ဒဿံင္ ဗုီညးကုႝညးဂွ္ေရာင္။

အခိင္ကာလ ဒပ္ပံင္ေကာံႏြံေတံဂွ္ အလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာ ဒးေဝင္ပှာန္ နကုႝဆီပၚဍာ္ေဇြာဝ္ ေဇှာ္ကုႝျဇဟတ္ရ။ ဗြဲၾကဵဝြံ ဒ႘ေကဗ႘ေအ ပၚတိတ္ႏူေကေအန္ယူတုဲ နကုႝျဇဟတ္ဒ႘ေကဗ႘ေအ မထၞးဂၜံင္ဂွ္ ဒပ္ပံင္ေကာံဒးက်အာ သဿဝ္တဲ ပှာန္ဗဿာရ။ ဂတဝြံ ဒပ္ပှာန္ဗဿာ ပႜဲဍဳင္မာဆံက္ကုႝ ဍဳင္က်ာ္ပိဂွ္ ဒးဒုင္ဗတိုက္ကုႝ ေဗာ္ကေရင္ကုမန္ ေဇှာ္ကုႝျဇဟတ္ ဒွ္မာန္ဂွ္တုဲ သက္သ႘ေဍံဂွ္ ပတြႝဳႏူလဿဳဟ္ဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္မံင္တုဲတုဲရ။ ဒပ္ပှာန္ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿကုႝ ဒပ္ပှာန္ကေရင္ ေကေအန္ယူ ပံင္ေတာဲတဝ္ေစှဟ္မၢး ပႜဲတြႝဳရးဍဳင္မန္ကုႝကေရင္တံဂွ္ ယက္ပှာန္ဒဂုဲဂၜဳိင္ ဒွ္မာန္ေရာင္။

ပႜဲအၾကာေကၜာန္ဗဒွ္ေပဲါ႐ုဲမာဲဂွ္ ဒပ္ပှာန္ဒိုအ္ပန္ေပွာ္၊ ဟြံဒိုအ္ပန္ေပွာ္ ေကာန္ဂကူကေရင္တံ လုပ္ပန္သီဍဳင္မာဆံက္ ကႝု က်ာ္ပိဂွ္တဲု အကာဲအရာဝြံ တုပ္သဿဟ္ကုႝဆက္ဏာမိတ္ကုႝ ပှာန္အပႜဲဍဳင္တိဿကုီရ။ ညးဍဳင္ကြာန္ ပႜဲေဒသ ပယ်ႝဳတံဂွ္ေလဝ္ ဗေဟက္စိုတ္ကတုႝဒွ္ ေဇှာ္ကုႝျဇဟတ္တုဲ ဒးျဂိပ္ဒဵလုပ္ဍဳင္ေသံ မြဲခ်ဳိန္ခဏကုီရ။ ညးလၛႝဳ ဟြံမိက္ကေလင္စဵဏီ သုီေဖက္ေဖက္ဂွ္ ဒးစဵအာ ဒဿာႏူသၛိဌာန္ညးတံ ေဖက္ဒးဒုင္သီကုႝ ဒပ္ပှာန္ဗဿာတံရ။ သၛိမှိဟ္ဟဿဲတံဂွ္ ဒပ္ပှာန္ဗဿာ ပတိတ္လဝ္အမိင္ သီေကတ္ေထာံေရာင္ဂွ္တုဲ ညးတံအေခါင္႐ုဲစွ္ ဂြံပဲါဘဲပှာန္ဟဿဲတုဲ ဒးကေလင္စဵအာ ေဖက္က္ဂံင္ဂံင္ရ။

နကုႝျဇဟတ္ေဗာ္ရပ္လြဟ္ ေကာန္ဂကူမြဲဓဝ္ဂွ္ ၐိုန္ရေကတ္ဇှး ပဲႜနအဖ ဂြံဟြံမာန္ကီုေလဝ္ ဆဂး နကုႝျဇ ဟတ္ပံင္ေကာံ ေကာန္ဂကူဖအုိတ္ဂွ္ ေကတ္ဇှးမာန္ဒွ္ဂြံေရာင္။ ေဗာ္ေကာန္ဂကူတံဂွ္ သၸလဝ္စှးကုႝ ေကာန္ဂကူညးတံ ဗှတ္လဿိဟ္မှိဟ္ၐိုတ္ကဝက္ အလုံဍဳင္ဗဿာ၊ တိဍာ္ကဝက္ အလုံဍဳင္ဗဿာရ။ ေကာန္ဂကူတံဂွ္ပၜန္ ႏြံမံင္ပႜဲတြႝဳရးဍဳင္ညးတံကုီ၊ ေဒသအုပ္ဓုပ္ေတဿင္ ဒှာဲသတုီေကာန္ဂကူညးတံ တန္တဵကုီရ။ ေပဲါ႐ုဲမာဲအလန္ဏံကုီ တုဲကၜဳင္ေတံကုီဂွ္ ေကာန္ဂကူတံဂွ္ စုတ္မာဲကုႝေဗာ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ မသၸစှးကုႝ ေကာန္ဂကူညးတံအိုတ္ရ။ ညးတံ သုီကႜဳဟ္ေမၜံမံင္ ဂကူဗဿာကုီရ။ ေကာန္ဂကူဗဿာတံ သၸျဇဟတ္ကုႝ ဒပ္ပှာန္ဂကူညးတံတုဲ ဗက္ဍႝဳဍဳိက္ဂကူ ေကာန္ဍဳင္အေရင္တံ ႏြံဗြဲမဂၜဳိင္အိုတ္ရ။ မုဟိုတ္ညးတံ ဂြံဍဳဟ္ေမၜံ ဂကူဗဿာေရာဟုီမဂး မိှဟ္ဟုီအေရဝ္ဗဿာဂွ္ ဒွ္မိှဟ္မကုႝအႏၱရာဲ ကုညးတံေရာင္ဂွ္ စဿတ္သမၱီလဝ္အိုတ္ရ။ ပေရင္ဆုႝဂဗညးတံ မဒးဍႝဳဍဳိက္ပ်ဲပ်ာံကုႝ ဒပ္ပှာန္ ဗဿာေလဝ္ ႏြံမံင္ေဇှာ္ေဇှာ္ကုီရ။

ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿဂွ္ ၐိုန္ရညးတံကုႝနအဖ ဟြံလေလာင္ပတိတ္ စပ္ကုႝပလုီေကၜံတင္တုပ္စိုတ္ မဒိုအ္လဝ္ပန္ေပွာ္ သှာံ(၁၉၉၅) ဂိတုေဂ်ာန္(၂၉)ေတံဂွ္ကုီေလဝ္ ဆဂး ကေမၜာန္ညးတံ ေကၜာန္ဒဿံင္တံဂွ္ စဿတ္သမၱီေကတ္ နဒဒွ္သက္သ႘ ပေရင္ဒိုအ္ပန္ေပွာ္ လုီအာတုဲမာန္ရ။ ဗြဲကိုပ္ကၜာ အလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာ ပတိတ္ဒဿံင္ပရိုင္ဟလဟလံင္ (ေကာလဟာလ) စပ္ကုႝေဗာ္ဒးေဖ်ံလြဟ္ဂွ္ ပတြႝဳႏူအၾကာသှာံ (၂၀၀၅-၂၀၀၆) ေတံကုီ၊ သှာံ(၂၀၁၀)ဂွ္ ျပာျပာ ကတ္ကတ္ ဟီုအာတ္မိက္ကၜဳင္ ကုေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ ညံင္ဂြံေဖ်ံလြဟ္ ဂၜိဳင္ကုႝအလန္ကုီ၊ ဒပ္နအဖ လုပ္ပလာပ္ပထုဲ ပႜဲတိဍာ္ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿအုပ္ဓုပ္ ဒှာဲဒတန္ဒပ္ညးတံ ဂၜိဳင္ကုႝအလန္ကီု၊ ရပ္ထိင္ေကၜံ ေကာန္ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ မဗက္အကံက္ဂမၜိဳင္ကုီ၊ ဟုီတင္ဒုဟ္ ကုညးအုပ္ကာနာနာ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ'နာဲဟံသာ' နဒဒွ္ညးဖန္ဗဒွ္ ေကၜာန္သၸညံင္ဍဳင္ ဂြံသံင္ျဗံင္ကုီ၊ ဗြဲၾကဵဝြံ ေဖ်ံသိကၡာ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ ပဲႜသဘင္ကှာ 'နာဲယွံင္' မေဖ်ံလြဟ္ကုီရ။ နာဲယွံင္ ဒဿာႏူညာတ္ေကတ္ ေစတနာညးတံ မဍာံျပဂွ္တုဲ ကၜဟ္ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ မဒွ္ေဗာ္ညးေကၜာန္ကၜဳင္လဝ္ မဂၜဳိင္ကုႝသှာံတုဲ ေဖ်ံလြဟ္ေရာင္ဂွ္ အခိင္ၾကပ္ကုႝေပဲါ႐ုဲမာဲဂွ္ နအဖ ဟုီသဂးဏာရ။

မြဲလၸာ္ပၜန္ဂွ္ ညးအုပ္ကာနာနာ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿဂွ္ ဟြံေစွ္ဒဿံင္စိုတ္ကုႝ ေဗာ္ညးဒိုအ္ပန္ေပွာ္ ပတြႝဳႏူ မဒိုအ္ပန္ေပွာ္ေတံဂွ္ရ။ နဲကဲေဒံါပန္ေပွာ္ဝြံ ဒွ္နဲကဲငၛိတ္ကမၜက္ ေကာန္ဍဳင္အရင္တံ ေခတ္တိဿမြဲေရာင္ဂွ္ 'နာဲဟံသာ' ဟုီမံင္လဿိဳန္န္ရ။ တုဲပၜန္ ၾကဵႏူ'ေခန္ေညာအ္' ဒးဒုင္ပလွ္ေကၜံ ႏူကဆံင္တုဲဂွ္ ေဗာ္ညးသာတုဲ ဒွ္ကၜဳင္သံသယ ပႜဲအလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာရ။ သှာံအၾကာၾကာဝြံ ဒပ္ပှာန္ဗဿာနအဖတံ လုပ္သီေကတ္ ဗဒိုပ္ေကာန္ဂကူ မဒိုအ္လဝ္ပန္ေပွာ္ မႏြံပႜဲေဒသသဿဝ္က်ာဍဳင္တံဂွ္တုဲ ၿပိဳက္ဂစိုတ္ေကၜံ ဓဇန္ဓဇန္ဂွ္ေလဝ္ ႏြံပၜန္ရ။ ေဗာ္ကိုဝ္ကဂွ္ ၐုိန္ရ ဒိုအ္လဝ္ပန္ေပွာ္ကုီေလဝ္ ဆဂး နအဖ ၿပိဳက္ဂစိုတ္ေကၜံ ဓဇန္ဓဇန္ဂွ္တဲု အကာဲအရာဝြံ ေကာန္ဂကူတံ ဒွ္ကၜဳင္သံသယရ။ ပြဓဇန္ၾကံၾက ေစတနာပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ပႜဲေကာန္ဍဳင္အရင္တံ ဟဿဲသာ္ဝြံဂွ္ ေဍံဖန္ဗဒွ္ဏာ ညံင္ေဗာ္ရပ္လြဟ္ ေကာန္ဍဳင္အရင္ မေသဿဟ္တှဟ္ဟ္တံ ဂြံတရဵစးကုႝနအဖ ပႜဲလအိတ္ေတံေရာင္။ ဒပ္ပှာန္ဒ႘ေကဗ႘ေအတံ ရပ္ဂြံလဝ္ဗုႝေဇှာ္ နအဖမြဲတုဲ ဟြံပ်ဲပ်ာံကုီ၊ ဟြံဂစိုတ္ကုီတုဲ ဗလးပတိတ္ကုႝဏာရ။ အကာဲအရာသာ္ဝြံ နကုႝေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿေလဝ္ ေကင္ေကၜာန္ကၜဳင္လဝ္ႏြံ ပႜဲအခိင္ကာလ ကၜာဟြံဂြံဒိုအ္ပန္ ေပွာ္ေတံရ။ ဆဂး နအဖရပ္ဂြံတုဲမဂး ဂြံဗလးသာ္ဝြံဂွ္ဟဿဲ၊ ေကာန္ပှာန္မန္ မဒးဒုင္ရပ္ ပႜဲေပဲါဗတိုက္ဍဳင္ေရဝ္တံဂွ္ ဒးဒုင္ဂစိုတ္ဖအိုတ္ရ။

ကၜာေတံ (၁၉၉၀) ဂွ္ ကုႝလဝ္ဂတိပါင္ က်မၢး ပအပ္ကုႝအဝုႝတုဲ ဟြံပအပ္ကၜဳင္ဂွ္ ေပင္အာၐါေစွာ္သှာံရ။ လဿဳဟ္ဝြံ 'မုဟိုတ္နအဖ ဂြံေကၜာန္ဗဒွ္ကုႝ ေပဲါ႐ုဲမာဲဝြံဂွ္ေရာ' ဇကုဇကုပု႙ ယဝ္သဿာန္ေကတ္ေကတ္တုဲ သြဟ္စမ္ရံင္မၢး ပု႙ဂြံဆုႝေကတ္ ျပယာဲ၊ ဍာ္ပလာဲ၊ ညာန္လီစှာဲ၊ ဒှာဲေပှတ္ဇိုင္ နအဖ ၐိုတ္ဒးရးမာန္ရ။ 'ရန္တဿံနအဖေဇတ္ေဇတ္ ဂြံေကၜာန္ဗဒွ္ေပဲါ႐ုဲမာဲဝြံ မုႏြံကုီေရာ'၊ ပုစၦာဝြံ ဗွ္ရံင္ပ႐ိုင္နာနာ၊ လိက္လေလာင္ၾတးနာနာ စပ္ကုႝဍဳင္ဗဿာ ကၜာဟြံစိုပ္ေပဲါ႐ုဲမာဲဏီမၢး ဂြံဆုႝေကတ္သြဟ္ေဍံမာန္ရ။ ဗွ္ရံင္လိက္လေလာင္ၾတး လစြံစိုတ္ေကာန္ဂကူမန္ပု႙ ႏူေဗာ္မပတံ ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿ၊ ေဗာ္အာမ္ေအယူ၊ ဂေကာံသဿတ္မန္လညာတ္တိဿမၢး ဂြံဆုႝေကတ္ မလိက္တုပ္သဿဟ္ ညးတံစကာလဝ္ဂွ္တုန္ 'ဇမၜိင္အာယုက္ပှာန္' မဒွ္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ရန္တဿံေပဲါ႐ုဲမာဲနအဖဝြံ သြက္ဂြံ ဆက္ဓလုင္ပတိတ္ အာယုက္အလုႝအသ႘ပှာန္ ဂြံအုပ္ဓုပ္အာဍဳင္ဗဿာ ဍာ္ဇမၜိင္ေရာင္။

မုဟိုတ္ဍဳင္ဗဿာ ပတြႝဳႏူဂြံဗၜးၐးဍဳင္ ၾတဵေစွာ္သှာံျပင္ေတံ ဟြံဒွ္ကၜဳင္ ကဿိန္ဍဳင္ေဖဝ္ဒေရဝ္ဂွ္ေရာ။ မုဟိုတ္ဍဳင္ဗဿာ ႏူဘဝ ဒွ္ဒဿံင္ဍဳင္ကၜမြဲ ပႜဲအာယွဒိုဟ္အဂှဲ ဖဲသၟ႘ဒဿံင္ကုႝပိုန္ျဂပ္ဂွ္ ဂြံတသိုတ္ေဆတ္ေစွ္အာ ဒုႝကုႝစိုပ္ ဍဳင္ဝါတ္ဒုိက္အိုတ္မြဲ ပႜဲဂၜးတိ ပႜဲအပႜဲပြိဳင္ၾတဵေစွာ္သှာံျပင္ဝြံဂွ္ေရာ။ မုဟိုတ္ကႜိဳပ္သကိုပ္ပှာန္ဗဿာ အဆက္ဆက္တံ ဒးသီကၜဳင္မံင္အဝုႝဂွ္ေရာ။ မုဟိုတ္ဍဳင္ဗဿာ ဂြံဒွ္မံင္ပှာန္အပႜဲဍဳင္ သှာံမလံလကာဖာဂွ္ေရာ။ ေစတနာပေရင္ဍဳင္ကြာန္ မဍာံျပလဂူတပ္တး ကႜိဳပ္သကိုပ္ပှာန္ဗဿာ ေကုာံ ကႜဳိပ္သကိုပ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဍဳင္ဗဿာ မပါလုပ္သုီေကာန္ဍဳင္အရင္တံ သုီဖအိုတ္ဂွ္ ဖန္ဗဒွ္ကုႝ ပေရင္ေကာန္ဂကူ ကေလင္ဆာန္ကဿိန္ရင္သၠအ္ ပႜဲဍဳင္ဟြံမာန္ဟာ။

သြဟ္ေပဲါ႐ုဲမာဲဝြံ ေဗာ္က်ေဖာအ္ဇှးအာ ၐုိတ္ထပွ္ေစွာ္ကႜိဳပ္ကၜံျပင္တုဲ ပႜဲပါလ႘မာန္ပၜန္ဂွ္ နအဖ ဂြံလဝ္ၐါေစွာ္မသုန္ ကႜိဳပ္ကၜံတုဲတုဲဂွ္တုဲ ပံင္ေကၜံျဇဟတ္ၐါဝြံမၢး ေဗာ္ဒစုႝဒစးႏူကုႝဗဿာ ေကုာံ ေကာန္ဍဳင္အရင္တံဂွ္ ဒွ္အာလ်းစဿကလုႝလိင္၊ စဿလံက္လိင္ရ။ ၐိုန္ရညးတံ ဇှးအာလဿိဟ္ဗြဲမဂၜိဳင္ကုီေလဝ္ ဟိုတ္အခက္အခုဲနာနာသာ္ မကတုႝဒွ္မံင္ ပႜဲဍဳင္ဗဿာေဇတ္ ေဇတ္ဂွ္ ညးတံဟြံသၛ႘မၜာ္ သြက္ဂြံေသာင္ကလး သွ္ပဠိဳဟ္ရ။ ေပဲါ႐ုဲမာဲကၜာေတံ ညးတံက်အာလဝ္တုဲ ဟြံပအပ္အဝုႝ၊ ႏူဂွ္ျပသှာနာနာသာ္ ကတုႝဒွ္ေသာင္ကၜဳင္ဟြံမာန္၊ လဿဳဟ္ဝြံဂွ္ေလဝ္ ေဗာ္ေအန္ေအဝ္ဒ႘ကုႝ ေဗာ္ပစှးေကာန္ဂကူ ယူေအန္ေအဂွ္ ပံင္ေတာဲသြက္ဂြံေကၜာန္သၸအာ သဘင္သ႘ကၜ႘ေပန္လုင္ အလန္ဒုတိယပၜန္ရ။ သဇိုင္ေသှာဝ္ညးတံဂွ္ အာကုႝေဖဝ္ဒေရဝ္တုဲ သဇိုင္ေသှာဝ္နအဖတိဿဂွ္ ေဍံအာကုႝမြဲကဿိန္ဍဳင္၊ ေသှာဝ္ၐါဝြံ ေဗၜင္မံင္ညးသကၠအ္ ပိကုႝပန္ဂွ္တုဲ အကာဲအရာဂွ္ ေဍံစ႘ပ်းမံင္ လက္သန္ပေရံပေရံ သြက္ဍဳင္ဗဿာရ။

ေကှဟ္ - ဒႝုဗ်ဳ
ဂ်ာေနဝ္ေခတ္ပ႙ု ေလဿင္(၆၀)၊ ဂိတုဒ႘ေျဇမ္ဗာ သှာံ(၂၀၁၀)