သြက္ဂြံဒက္ပတန္ ေသှာတ္တၜအဝႝု လဿိဳန္ထာဝရေရာင္

''ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ဟီုဂွ္ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ႐ုဲစွ္ထၞဳတ္ပၱဳိန္ အလႝုအသ႘တဲု အလႝုအသ႘ဂွ္ သြက္ဖႝုညးဍဳင္ကြာန္ဂမၜဳိင္ ကေလင္ အုပ္ဓုပ္ကႝုေရာင္ ဗြဲေယ်ဘုယ် ညးဓမၼတာတအ္ ဒုင္လဝ္တဲ သာ္ဏအ္ရ။ ဟီုသာ္ဏအ္ေတွ္ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ဂွ္ ဗီုျပင္လႝုဒးဒုင္ အုပ္ဓုပ္ကႝုမံင္ေရာင္။

ေခတ္လဿဳဟ္ဏအ္ ေသၢာံဆႝုမံင္ ဗီုျပင္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ႏြံၐါသာ္ ဂးရ။ ''တိုက္႐ုိက္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘'' ေကုာံ ''သၸစှးဒ႘မဝ္ ကေရၿဇ႘'' တအ္ရ။ သၸစှးဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ဂွ္ ေကာ္ခဵစဗီုဘာသာေအဂၤလိက္(Representative Democracy) ဂးတဲု ပႜဲဂၜးကဝ္ ဍဳင္ဗြဲမဂၜဳိင္ ဒုင္တဲစကာဒဿံင္ ေသှာတ္ဗီုဏအ္ ဂၜဳိင္င္ရ။ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ နကုႝေပဲါ႐ုဲစွ္မာဲ ကဆံင္ကဆံင္ ပါလုပ္ဒုင္႐ုဲစွ္မာန္ရ။ သာ္ဂွ္ဟြံေသင္ ကႝုမာဲကု ပူဂႝုတှဟ္ဟ္တဲု ႐ုဲစွ္ကႝုညးစှးတအ္ႏြံရ။ နဒဒွ္ ေကၜာန္ေပဲါ႐ုဲမာဲတဲု ညးႏြံကႝု အေစာန္စရာဲ ညးမသၸစှး ကုညးဍဳင္ကြာန္တအ္မာန္ဂွ္ နဒဒွ္ညးစှးအမာတ္ ႐ုဲစွ္ပၱဳိန္ ကႝုရ။ အပႜဲညးစှး အမာတ္ဂြံလဝ္မာဲတအ္ဂွ္ ဒွ္ညးအာကႜဳိပ္ နဒဒွ္ဂေကာံ အလႝုအသ႘မြဲ ထပ္႐ုဲစွ္ ဒက္ပၱန္အာပၜန္ရ။

''တိုက္႐ုိက္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘'' ဂွ္ ေကာ္ခဵစ ဗီုေအဂၤလိက္(Direct Democracy) ရ။ ေသှာတ္ဏအ္ဂွ္ အတိုင္အလႝုအသ႘ ေဖ်ံကႝုနင္လဝ္ အမိင္ႏူလၱဴဂွ္ေဟင္ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ တိုက္႐ုိက္ ဒးကႝုမာဲတဲု ႐ုဲစွ္ပၱဳိန္ကႝုရ။ ပႜဲေခတ္ မဆလ(၁၉၇၄-၈၈) ဍဳင္ပ႙ုဏအ္ဂွ္ သုင္ေစာဲလဝ္ဗီုျပင္''တိုက္႐ုိက္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘''ရ။ တင္နင္ကိစၥေဇှာ္ ေဍာတ္ အရာအိုႆီုတအ္ဂွ္ နကႝုအလႝုအသ႘ေဟင္ ေဖ်ံေကတ္သၢဳတ္ သြာတ္ရ။ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ အေခါင္ကႝုဆႏၵ ထံက္ထၞးကု အလႝုအသ႘ဂွ္ အေခါင္ဟဿဲလးလးရ။ ေခတ္အလႝုအသ႘ပှာန္ နဝတ၊ နအဖ ဏအ္ဂွ္ပၜန္ အရာဖန္ဖက္စ႘ေရင္ အပႜဲပေရင္နာနာတအ္ဂွ္ ဒွ္တိုန္အခက္အခုဲ ဗြဲမဂၜဳိင္ရ။ အလႝုအသ႘ပှာန္ဒွ္တဲု အမိင္တိတ္ကၜဳင္ ႏူပါင္ရဲအဝႝုႏြံတအ္ဂွ္ ဒွ္ေသှာတ္ဥပေဒ ဂးတိုန္ရ။

''ေသှာတ္သၸစှးဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘'' ဟီုဂွ္ ''ကႝုမာဲမြဲဓရ္ရဟာ'' ''ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ပေရင္စုတ္ကႝုမာဲ တဲုဒွ္အာမၢး အခန္က႑ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ဂွ္ တဲုဒွ္ဍဳိက္ေပင္အာရဟာ'' သာ္ဝြံ ဒးသဿာန္ ဂလာန္ႏြံရ။ ဟိုတ္ႏူ ဂြံသဿာန္ဗီုဏအ္မာန္ဂွ္ ေသှာတ္ဏအ္ ဟိုတ္ႏူ ခိုဟ္ႏူကႝု ''ေသှာတ္တိုက္႐ုိက္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘''ရ။ မုဟိုတ္ေရာဟီုမၢး ''ေသှာတ္တိုက္႐ုိက္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘''ဂွ္ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ဂြံအေခါင္ စုတ္မာဲ မြဲသာ္ေဟင္ အေခါင္ႏြံတဲု တင္တှဟ္သၟာင္ အေခါင္သဿာန္ဟီုဂး မြဲသာ္ေလဝ္ ဟဿဲရ။ ညးစှးဒးဒုင္႐ုဲမာဲတအ္ပၜန္ဂွ္ေလဝ္ ညးအလႝုအသ႘ တအ္ ႐ုဲစွ္ကႝုလဝ္ သဿးရ။

ပႜဲကႝု ''ေသှာတ္သၸစှး ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘'' ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ဂွ္ ကေမၜာန္ကႝုမာဲ မြဲဓဝ္ေဟင္ဟြံေသင္၊ သၟာင္ႏူဂွ္ အခန္က႑ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ မဒးေကၜာန္ ႏြံဗြဲမဂၜဳိင္ဏီရ။ အခန္ညးဍဳင္ကြာန္ တအ္ဂွ္ ဗဲြမသၜဲလး ပါလုပ္ဒဿံင္ေရာင္။ ပႜဲဏအ္ကိစၥေဇှာ္အိုတ္ဂွ္ ပေရင္ကႝုမာဲရ။ ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ဟီုဂွ္ ေသှာတ္ဂေကာံမွာဇန္ မှိဟ္တအ္ မြဲဂကူရ။ မုဟိုတ္မၢး အပႜဲကႝုဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ဂွ္ ပေရင္ဒးေဒၢတ္ဗက္၊ ဒးေဝင္ပဲါ၊ တင္ဒုင္လ်ဳိင္ဂေကာံမှိဟ္ ကိစၥေဇှာ္ေဇှာ္တအ္ ပါလုပ္ေပင္ဒဿံင္ ဇ႘ဒိုဟ္ကီုရ။ ၾကက္႐ွ္သာဂွ္ မှိဟ္ကႝုမှိဟ္တအ္အိုႆီု နကႝုကဆံင္ ည႘သဿဟ္ေကုာံ အေခါင္သၜးပြး ကုဇကုႏြံရ။

တင္ဒုတိယ ကိစၥေဇှာ္မြဲပၜန္ဂွ္ ကႜဳိပ္သၠဳိပ္ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ႐ုဲစွ္လဝ္ဂွ္ သြက္ဂြံ ယိုက္ေဂၜင္အာတာလ်ဳိင္ ပေရင္ေဆင္စပ္တအ္ဂွ္ရ။ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ဂွ္ ဒှာဲတာလ်ဳိင္ညးဍဳင္ကြာန္ဂွ္ ယိုက္ေဂၜင္တဲု၊ ကႜဳိပ္သၠဳိပ္တအ္ဂွ္ ညံင္ဂြံယိုက္ေဂၜင္ ကေမၜာန္ကႜဳိပ္သၠဳိပ္တအ္ရ။ ဟီုေကြံေကြံမၢး တာလ်ဳိင္ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ဒးယုိက္ေဂၜင္ ဒးေကတ္ တာလ်ဳိင္ဂွ္ ကိစၥေဇှာ္ႏူကႝု ပေရင္ကုႝစုတ္မာဲတအ္ဏီရ။

ပႜဲဂေကာံမွာဇန္ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ဂွ္ သမဂၢနာနာ ႏြံမံင္ေရာင္။ သမဂၢတအ္ဂွ္ မြဲဒှာဲကႝုမြဲဒှာဲ ႏြံမံင္ကႝု အထိင္အၾကာပ္ အတန္အခၜန္(Check and Balance) တအ္ေရာင္။ တဲုပၜန္ တင္နင္ လညာတ္ ဟြံတုပ္သဿဟ္ တှဟ္ျခာဒဿံင္တအ္ဂွ္ေလဝ္ ဒးပေကာံစြံလဝ္ကီုရ။ ပေရင္ဏအ္ဂွ္ တင္တတိယ ကိစၥေဇှာ္မြဲ ဒွ္ကီုရ။

သြက္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ဂွ္ ပေရင္အုပ္ဓလီုေသှာဝ္ဥပေဒ (Rule of Law) ဒးႏြံတဵဂွ္ေလဝ္ ဒွ္တင္အဓိက ကိစၥေဇှာ္မြဲကီုရ။ ပႜဲဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ဂွ္ ပေရင္တှဟ္ျခာ၊ ဟြံတုပ္သဿဟ္ သီုဖအိုတ္ဗဲြမဂၜဳိင္ ပံင္ေကာံတန္တဵ ဒဿံင္ေရာင္။ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ညံင္ဂြံကၜဳိဟ္ခၜင္ ပေရင္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ သာ္ဏအ္ဂွ္ေလဝ္ ဒွ္တာလ်ဳိင္ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ရေဏာင္ဂွ္ သံသယလၸလုပ္ညိ။ ဆဂး မှိဟ္ဗြဲမဂၜဳိင္တအ္ဂွ္ ညံင္ဂြံကၜဳိဟ္ခၜင္အာ သာ္ဏအ္ဂွ္ ဟြံခ်ပ္ဗၥာဒးႏြံကီုရ။ ဟြံကၜဳိဟ္တင္နင္တအ္ဏအ္မၢး ေသၢာံဒေဂတ္ဗက္ မံင္စံင္အာ အပႜဲေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ဂွ္ ဒွ္ဟြံမာန္ရ။ ဟြံကၜဳိဟ္ခၜင္တဲု ဒေဂတ္ဗက္မံင္ ေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ဟီုမၢး တိုင္ပၠဵ ဍာံစဿတ္ေတံဂွ္ အာစိုပ္ဟြံမာန္ရ။

သၨဳိင္မူ ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘တအ္ဂွ္ ဗီုလႝုမွ ပေလဝ္ပေလတ္၊ ထပ္ဗေပင္စုတ္၊ တးပဲါပတိတ္၊ စြံလဝ္မြဲလစုတ္ကၜာေလဝ္ ဟြံဂြံရ။ ဟပၜန္ဟတးေထာံ သၨဳိင္မူ ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘တအ္မၢး ဒွ္အာေသှာတ္တၜအဝႝုရ။ ေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ကႝု ေသှာတ္တၜအဝႝုတအ္ဂွ္ ႏြံဒဿံင္ တှဟ္ျခာဒဿံင္ ဗီုျပင္ အကးကုႝတိ၊ ဍာ္ကႝုပဿတ္၊ ပဲါကႝုပုင္ ဂတးပၜန္မံင္ရ။ ပေရင္သၜးပြး ညးဍဳင္ကြာန္အိုႆီုတအ္ဂွ္ ကဿာတ္လဒႝုေထာံတဲု နကႝုေသှာတ္ကႝုအမိင္ သုင္ေစာဲအာမံင္တအ္ဂွ္ ဒွ္ေသှာတ္ တၜအဝႝုဍက္က္ရ။ ေသှာတ္တၜအဝႝု ဍက္က္ဟီုဂွ္ ႏြံဗီုျပင္ဗြဲမဂၜဳိင္ ဗီုျပင္ေသှာတ္အုပ္ဓုပ္ နကႝုဒပ္ပှာန္ ပံက္အလႝုအသ႘တဲု အုပ္ဓုပ္မၢး ဒွ္ေသှာတ္တၜအဝႝုပှာန္ရ။ ဥပမာ ဍဳင္ပ႙ု လဿဳဟ္ဏအ္ အုပ္ဓုပ္ဒဿံင္ဗီုျပင္ ေသှာတ္တၜအဝႝုပှာန္ဏအ္ ေဇတ္တ္ရ။

ေသှာတ္တၜအဝႝု အလႝုအသ႘မြဲေဗာ္ဓဝ္ဟီုဂွ္ ပႜဲဍဳင္ပ႙ု ႏူ (၁၉၆၂) စုိပ္ (၁၉၈၈) ေတံ ေကင္သုင္ေစာဲလဝ္ ႏြံကၜဳင္တုဲရ။ ပ႙ုတအ္ ဂတာပ္ကၜဳင္ ေခတ္ေတံကီုရ။ လဿဳဟ္ပၜန္ ဍဳင္ကဝ္ရ႘ယာ သဿဝ္က်ာ၊ ဍဳင္က်ဴပါတအ္ သုင္ေစာဲဒဿံင္ ေသှာတ္တအ္ဏအ္ဖိုဟ္ရ။
အပႜဲဍဳင္ဘာသာေအတ္ႆလာန္တအ္ ကႜဳိပ္သၠဳိပ္သာသှာ ညးတအ္ အုပ္ဓုပ္မံင္တအ္ဂွ္မၢး ေသှာတ္တၜအဝႝုသာသှာ (Theocracy) တၜပညာ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္တအ္ ေကာ္ခဵစ သာ္ဏအ္ရ။ ဗီုျပင္ ေသှာတ္တၜအဝႝု ပေရင္ပိုန္ျဒပ္ေလဝ္ ႏြံကီုရ။ ဍဳင္မြဲမြဲဂွ္ ေသၢာံဂြံဖႝုဂုဏ္ ေသှာတ္ ပိုန္ျဒပ္ညးတအ္တုဲ အပႜဲဍဳင္သၟာင္တှဟ္ဟ္ဂွ္ ပၜဳပ္ၾသဇာလုပ္ သၸအစာ၊ လုပ္အုပ္ဓလီု၊ ထိင္ျခပ္နကႝုနဲ သၜဲတိနကႝု ပေရင္ပိုန္ျဒပ္ေလဝ္ ႏြံရ။ ဍဳင္တၜအဝႝု ဍဳင္ၾကဳက္ လဿဳဟ္ဏအ္ဂွ္ သၟာင္ႏူ ေသှာတ္တၜအဝႝု မြဲဂကူဟြံက ႏြံတဵဒဿံင္ေရာင္ဂွ္ ညာတ္ေကတ္မာန္ ကီုေရာင္။ ဟိုတ္ဂွ္ရ ေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ေဟင္ ကိတ္ည႘ကႝုေခတ္ ကာလလဿဳဟ္ဏအ္ရ။ ေသၢာံဒေဂတ္ဗက္ ဂြံေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ဂွ္ ပေရင္ကဆံင္တုပ္ည႘ သဿဟ္တအ္ ဒးႏြံကီုေရာင္။ စပ္ကႝု ပေရင္ကဆံင္ တုပ္ည႘သဿဟ္ ေကုာံ အေခါင္သၜးပြးဂွ္ ပၱဳိန္ထၞးကႝုေရာင္။ သကၠရာဇ္(၂၀၀၀) ေပင္တဲု ဗက္ဟြံဂတာပ္ ဂၜးကဝ္ပ႙ုဏအ္ ပေရင္ၿပံင္သၜာဲ ေဇှာ္ကႝုျဇဟတ္ ကၱဳႝဒွ္ ကၜဳင္ရ။ ပေရင္ၿပံင္သၜာဲ အပႜဲပြ႘ဗြဳိင္မှိဟ္တအ္ဗြဲမဂၜဳိင္ သၜာဲဂတးအာ ဗြဲမဒးအမ္သဝ္ ေဇှာ္ကႝုျဇဟတ္ရ။ အပႜဲပေရင္ မၿပံင္သၜာဲအာ ပရူမြဲတဲုမြဲဂွ္ စပ္ကႝု ပေရင္ခ်ဴဆန္ လိက္ပတ္တအ္ သၜဲလးေဇှာ္ေမာဝ္ တဵတက္တိုန္ဟီုဂွ္ ဂြံဆႝုညာတ္ဒဿံင္ ဂတမတ္ ညးဂမၜဳိင္တအ္ရ။

ပေရင္လိက္ပတ္ေကုာံ ပေရင္ကႝုပညာ မွာဇန္မှိဟ္တအ္ဂွ္ ဆက္စပ္ဒဿံင္ရ။ ကႝုမံင္ အထံက္အပင္ အတန္အခၜန္ ညးသၠအ္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္ရ က႑ပေရင္ကႝုပညာတအ္ ဗလးသၜဲလးကၜဳင္တဲု စဒဿံင္ေခတ္ရ။ ရန္တဿအ္ဘုံေလာကမှိဟ္တအ္ဂွ္ မှိဟ္ကႝုမှိဟ္ ကဆံင္ကႝုတုပ္ည႘သဿဟ္ ေရင္သၠအ္ရဂးတဲု ကႝုကၜဳင္ရမ်ာင္ ကညာင္ကေရဲ ကႝုကၜဳင္ပညာ သာ္ဏအ္ရ။ ရန္တဿအ္ဏအ္ ဂြံအာ စိုပ္ဒတဲုပၜန္ဂွ္ ေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ေဟင္ ဖန္ဖက္မာန္ေရာင္ သာ္ဝြံ ဟီုဂးကၜဳင္မံင္အိုတ္ရ။ သဘာဝမှိဟ္တအ္ဂွ္ စကာဂျမင္ညာဏ္ လညာတ္သမၱီဇကုတဲု မှိဟ္ကႝုမှိဟ္ ဆက္ေဆာံေကၜာံကႜ မံင္စံင္အာ ဗြဲမေျပၿပံင္မာန္ရ။ စႏူကၱဳႝဒွ္မှိဟ္ ႏူဘဝေကာန္ငၛာ္ စ႐ုိတ္သာ္ဏအ္ ႏြံကၜဳင္ဒဿံင္ဂွ္ ဂြံဆႝုညာတ္ေကတ္မာန္ရ။ အပႜဲကႝု တၜဳင္လအာ ဘဝမှိဟ္ အဓါန္ဂတ သြက္ဂြံကၱဳႝဒွ္ကၜဳင္ဂွ္ ပိုင္ျခာကုတ္ထပိုတ္ေထာံ ဟြံဂြံတဲု အကာဲအရာခိုဟ္မၢး ဗီုခိုဟ္ဂွ္ ဆက္ေကၜာန္အာတြဳႝရ။ ႐ုန္ဂစာန္ သြက္ေသၢာံဂြံ အေခါင္အရာခိုဟ္ဟီုဂွ္ေလဝ္ ဇဲဟြံယွအ္ အေခါင္ အရာ ၐိုတ္ဇ်ာပ္ေကတ္ဂြံမာန္ ဒႝုအေစာန္အိုတ္ဂွ္ အာတ္ေကတ္ လဿိဳန္ရ။

ကာလ ေလပ္ကၜဳင္ပညာ (ဟြံေသင္မၢး) ဂြံဒုင္တဲပေရင္ ေဒၜာံေဗၱာန္ အစ႘အဇန္ကႝုပညာမြဲမြဲသာ္ ဒွ္ကၜဳင္မၢး သမၱီေကုာံ ဆႝုဂဗတအ္ သာတဲု ႀကံင္မၛဳိဟ္ကၜဳင္တဲု အပႜဲက႑ပေရင္ေကင္ကာ မှိဟ္ဂမၜဳိင္အိုႆီုတအ္ဂွ္ ညးတအ္ ၐိုတ္သၸမာန္ ပါလုပ္ကၜဳင္မာန္ကီု တဲု ကုညးမြဲကႝုညးမြဲတအ္ဂွ္ သၜာဲဂတး ပေရင္ဆႝုဂဗညးတအ္ သၜဲသၜဲ လးလးမာန္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္ရ သြက္ညးဂ်ဳိင္တဵဒဿံင္ဂွ္ သြက္မှိဟ္ မြဲဂ ေကာံေဍာတ္ဓဝ္ေဟင္ ပၚေကာန္စးေကာန္ႀသဳိဟ္တဲု သဘာဝဂွ္ ကႝုအေခါင္ေတဿင္ ဟဿဲလးလးရ။ ပေရင္ကဆံင္တုပ္သဿဟ္ ဟဿဲမၢး အပႜဲပြ႘ဗြဳိင္မှိဟ္တအ္ဂွ္ ဟြံဒုင္တဲ တးပဲါပတိတ္ေထာံရ။

ေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ဂွ္ သြက္ဇဿာပ္ပူဂႝုတအ္ အေခါင္သၜး ပြး ကုပူဂႝုညးတအ္ ႏြံဂၜဳိင္ဒဿံင္ရ။ မှိဟ္တအ္ဂွ္ ဆက္စပ္ကႝု ဘဝညးတအ္တဲု အရာကိစၥ ပေရင္ေဇှာ္ေဇှာ္ သြက္ညးတအ္ဂွ္ေဟင္ ဗြဲမသၜးပြး ကႝုသၢဳတ္သြာတ္ မာန္ကၜဳင္ရ။ အဝႝုဟဿဲကႝုဗြဲဓဝ္ ထိင္ေၾကာပ္ လဝ္ ညးတအ္ဂွ္ ညးတအ္ ဟြံဒးဆႝုဂဗအိုတ္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္ရ ေသှာတ္ ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘မြဲေဟင္ ဍဳိက္ေပင္ကႝု ဟိုတ္ဖႝုေသှာတ္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ခိုဟ္ဟ္မြဲ ဒွ္ကၜဳင္ရ။ မှိဟ္ကႝုမှိဟ္ ကဆံင္ဂြံတုပ္သဿဟ္ဂွ္ေလဝ္ ေကၜာန္သၸ ဖန္ဖက္ကႝုမာန္ရ။ မှိဟ္တအ္ဂွ္ စႏူၐံင္တိတ္ကၜဳင္ ႏူဂဝ္ဂှဲမိဟီုဂွ္ အေခါင္တုပ္သဿဟ္ ပါကၜဳင္ဒဿံင္ ညးသၠံရ။ ညးမြဲမွ ဂၜိက္ယာတ္ ဗြဳိက္လတက္တအ္ ပါကၜဳင္တဲုတဲုဟြံေသင္၊ ညးလႝုမြဲမွ ကိတ္နင္မထဝ္၊ မၾသန္တအ္တဲု ဒ္ွကၜဳင္မှိဟ္ ဟြံေသင္ရ။

ဘဝမှိဟ္ စပၱန္ဗက္ဂွ္ မုအာဃာတ၊ မုဓရ္ ဣသာေလဝ္ ဟြံပါကၜဳင္အိုတ္ရ။ သြက္ဂြံဂ်ဳိင္တန္တဵ မြဲသာ္ဓရ္ေဟင္ နကႝုဆႏၵေပင္င္ ႐ုန္ဂစာန္ကၜဳင္ဒဿံင္ရ။ ဇဿာပ္ပ္တၛဲ ကေမၜာန္မှိဟ္တအ္ မဒးေရင္တၜဳင္အာဂွ္ ႏြံတဵဒဿံင္လဿိန္ရ။ စိုပ္အခိင္ဒွ္ဒွ္၊ ဟြံစိုပ္အခိင္ဏီ ဘဝ အုပ္အာနိဂီုမာန္ေရာင္ဂွ္ ဒးတီလဝ္ရ။ ညံင္ဟြံ ဂြံခ်ဳိတ္ဂ္ွ ဒးေဝင္ပဲါ သီုညးဖအိုတ္ရ။ ဒးစႝု ဒှာရ။ ဟိုတ္ပေရင္မှိဟ္တအ္ မုဒွ္ ေသၢာံခ်ဳိတ္ ဂွ္ ကာလစင္ျခင္မၢး မှိဟ္မြဲကႝုမြဲ တှဟ္ျခာ ညးသၠအ္ ဟြံဂၜဳိင္ေကြံေကြံရ။ ဇဿာပ္မှိဟ္ ဂ်ဳိင္တဵဒဿံင္တအ္ဂွ္ အပႜဲပြ႘ဗြဳိင္ဇကု ပေရင္အရာသာ္လႝု ဒွ္အရာကိစၥေဇှာ္ ၿဇဳိဟ္နက္ဒဿံင္တအ္ဂွ္ ဒးတီကၜဳိဟ္လဝ္ အိုတ္ေရာင္။ ဟိုတ္ဂွ္ရ ပေရင္ကဆံင္ဒးတုပ္သဿဟ္ဂွ္ သြက္မှိဟ္တအ္ ဒွ္အရာ ပေရင္ကိစၥ ေဇှာ္မြဲရ။ မှိဟ္တအ္ဂွ္ ဟိုတ္ႏူကႝု သၸသၨဳိင္တန္တဵဒဿံင္ကႝု ပေရင္ဂမ်ဳိင္လမ်ဳီညးတအ္တဲု အာစာဘာေလဝ္ ဒွ္မာန္၊ သဿာဗၛေလဝ္ ဒွ္မာန္ရ။ ကာလ ဒွ္သၠဳိပ္ဝန္ေဇှာ္ေလဝ္ ဒွ္မာန္ကီုေရာင္။ ဘဝမြဲကႝုမြဲ တှဟ္ျခာဒဿံင္ညးသၠံေရာင္။ ဆဂး ဒှာဲကိစၥေဇှာ္ မြဲမြဲဒှာဲဂွ္ ညးမြဲကႝုမြဲ ဟြံတှဟ္ျခာညးသၠံရ၊ မှိဟ္မြဲဂွ္ သာႏူမှိဟ္မြဲဟြံေသင္၊ နကႝုသဿာဗၛမြဲဂွ္ ဂၜဵညးေတံ မြဲေလၛာဝ္ဂွ္ေဟင္ ကာလဒွ္အရာ ကိစၥညးေတံ ေဇှာ္အိုတ္ဒွ္မာန္ေရာင္၊ အာစာဘာပၜန္ေလဝ္ ပႜဲဘဝညးေတံ ပေရင္ပညာေဟင္ ကိစၥေဇှာ္အိုတ္ ေရာင္ေလဝ္ ဟီုမာန္ရ။

ဟိုတ္ႏူ မှိဟ္တှဟ္ျခာဒဿံင္ ဗီုဗီုတအ္ဏအ္ဗြဲမဂၜဳိင္ ကာလ ပံင္ေကာံမံင္ညးသၠံ မြဲကေရာံ မြဲစြံေကာံကလာအ္ကၜဳင္မၢး သြက္မိှဟ္ဂမၜဳိင္တအ္ဂွ္ အရာပေရင္ကိစၥေဇှာ္တအ္ ကၱဳႝဒွ္မံက္ကတဝ္ကၜဳင္ရ။ အဓိပၸါယ္ဂွ္ သြက္ညးဂမၜဳိင္ ေသၢာံဒေဂတ္ဗက္ ''ပေရင္ေယန္သှာင္''ဟီုဂွ္ မံက္ကတဝ္ ကၱဳႝဒွ္ကၜဳင္ရ။

ေယန္သှာင္မြဲဂွ္ ခိုဟ္ႏူကႝုေယန္သှာင္ တှဟ္သၟာင္မြဲေရာင္ သြက္ဂြံကႝုသၢဳတ္သြာတ္သာ္ဏအ္ဂွ္ သၨဳိင္မူဟဿဲဏီရ။ ေယန္သှာင္ဟြံတုပ္ညးသၠအ္တအ္ဂွ္ တှဟ္ျခာဒဿံင္လဿိဳန္ရ။ ဆဂး ေယန္သှာင္မြဲဂွ္ ခိုဟ္ႏူကႝုေယန္သှာင္မြဲေရာင္ဂွ္ ဟီုဂးစ ဟြံလုပ္အေဝါင္ အေရဝ္ေဝါဟာ သြက္မှိဟ္ လုပ္ဝိုင္တအ္ရ။ ဟိုတ္ႏူ ေယန္သှာင္တှဟ္ျခာတဲု ကုညးမြဲကႝုမြဲဂွ္ ဍဳႝဍဳိက္ပ်ဳတ္ဗေဒက္စ ညးသၠံႏြံရ။ သၸပေရံ ညးသၠံရ။

'' ေယန္သှာင္ပ႙ုဒးဆႝုဂဗ လုက္စုက္ဒဿံင္ လဿဳဟ္တအ္ဏအ္ဂွ္ ႏူကၜာကၜာေတံ ဟုိတ္ႏူႏြံကၜဳင္တဲု ဒႝုကႝုတၛဲဏအ္ တန္ၾကန္မာန္ဒဿံင္ဏီဖိုဟ္ရ။ ေယန္သှာင္ဟီုဂွ္ ပေရင္ၿပံင္သၜာဲ ေဇြာဝ္ဗက္အာ ဍာ္ေဇဿာဝ္ေလဝ္ႏြံရ။ အလုံဖအိုတ္ ဟြံေသင္ကီုေလဝ္ ဒှာဲလၛဳႝဂွ္ ၿပံင္သၜာဲအာ ညိညိညညႏြံရ။ ၿပံင္သၜာဲအာေကတ္တ္ႏြံရ။ ဒးဒုင္ၿပံင္သၜာဲဏာေလဝ္ႏြံရ။ ဟိုတ္ဂွ္တဲု ဒးဒုင္ပၚပဲါေလဝ္ႏြံရ။ ဆဂး ေယန္သှာင္လႝုဒွ္ဒွ္ မြဲတၛဲမၢး ဒးဒုင္ၿပံင္သၜာဲ ပၚတိတ္အာ ႏူဇုတ္ဓရံင္ဇုက္ဍာ္ ေယန္သှာင္တမ္မူလ တအ္အိုတ္ေရာင္။ ဟိုတ္ဂွ္ရ ပေရင္တုပ္သဿဟ္ဟီုဂ္ွ ကိစၥေဇှာ္ဒဿံင္ ပႜဲအရာပေရင္ေကင္ကာ မှိဟ္တအ္ သဿးဟြံေသင္ ဒွ္ဒဿံင္သၨဳိင္မူ ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ကီုရ။ ဟိုတ္ဂွ္ရ မှိဟ္မြဲတၜ မြဲဂေကာံေဍာတ္ဓဝ္တအ္ေဟင္ သြက္ဂြံအုပ္ဓလီုအာ လအိတ္အာယုက္ဂွ္ အေရဝ္ေဝါဟာ ပေရင္ကဆံင္တုပ္သဿဟ္ဟီုဂွ္ ဒုင္တဲဟြံမာန္ရ။

ေသှာတ္ဍဳင္ပ႙ု ကေလင္ရံင္အာစမ္၊ အလႝုအသ႘ပှာန္ နအဖလဿဳဟ္ဏအ္ အတိုင္တံင္ဓဇက္ ဓမံက္ပၱိတ္လဝ္ သၨဳိင္ေသှာဝ္ဏအ္မၢး ေသၛာဲျခာမံင္ကႝု ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ဗဲြမေလာန္ဂွ္ လၛတ္ဗွ္ေကတ္မၢး တီကၜးဂၜဳိင္တိုန္ေရာင္။ ဗုီတံင္ဓဇက္ ခုတ္ထၞဳတ္စုတ္လဝ္ ညးစှးအမာတ္ ဟြံဒးဒုင္႐ုဲမာဲ (၂၅)ကႜဳိပ္ကၜံ ဟီုဂွ္ ပႜဲဂၜးကဝ္လဿဳဟ္ ဍဳင္လႝုမြဲမွ သုင္ေစာဲမံင္ ဟြံဆႝုရ။ အလႝုအသ႘ပှာန္ နအဖတအ္ ဇက္တိုန္အာမံင္ ဍဳင္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ စ႘ေပှာန္ႏြံႏြံဟြံေသင္ဂွ္ သြက္ဂြံဓမံက္ထၞး တင္နင္ဗြဲမဂၜဳိင္ႏြံကီုကၜာေလဝ္ ညးဍဳင္ ကြာန္တအ္ ဟြံဒး႐ုဲကႝုမာဲမြဲသာ္ ဒွ္အမာတ္ ပႜဲကၜတ္ထဝ္မာန္ သၸအလႝုအသ႘အုပ္ဓုပ္ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ မာန္ေရာင္ဟီုဂွ္ အပႜဲေသှာတ္တိုက္႐ုိက္ ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ကီု၊ ေသှာတ္သၸစှး ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘တအ္ကီု ညိေလဝ္ ဟြံဆႝုညာတ္လးလးတဲု ေပဲါ႐ုဲမာဲ (၂၀၁၀) ဏအ္ဂွ္ ဒွ္ေပဲါ႐ုဲမာဲ သြက္ဂြံဒက္ပတန္ ေသှာတ္တၜ အဝႝုပှာန္ ထာဝရေရာင္ သာ္ဝြံ ပတိုန္ထၞးဏာရအဵ။

သိုင္နန္ဒဵ

လိက္နိႆဲ။ ။ Lesson in Democracy - By Roland O.wastson