ၫးဒုိက္ဝါတ္ဂကူမန္

ပႜဲဂၜးကဝ္ပ႙ုမှိဟ္ဏံ အပံင္လဿိဟ္မှိဟ္ မှဳံၐုိတ္ (၇၀၀၀) ျပေကာဋိကုိဋ္ရ။ အပႜဲမှိဟ္ဂမၜဳိင္ဂွ္ ဗှတ္ၐုိတ္ (၁၀၀၀) ျပေကာဋိကုိဋ္ဂွ္ ဝါတ္ဂါတ္ေၾကပ္ျဂတ္မံင္ အုိတ္ရ။ ဂကူမန္ပ႙ုေလဝ္ အပႜဲလဿိဟ္မှိဟ္ (၁၀၀၀) ျပေကာဋိကုိဋ္ဂွ္ ဗှတ္ပိကုိဋ္ျပင္င္ ဝါတ္ခဲါ ဒဿံင္အုိတ္ရ။ မှိဟ္ဝါတ္ဟုီဂွ္ ပြိဳင္မြဲတၛဲေကၜာန္ ကေမၜာန္ၐုိတ္ (၅၀) ၐါတ္ ၾသန္လုပ္ဟဿဲမၢး ဒွ္မှိဟ္ဝါတ္ခဲါေရာင္ ႏူဂေကာံ ကုလ သမဂၢ ခ်ဴေပၜာပ္လဝ္ စရင္မှိဟ္ဝါတ္တ္တံရ။ တၛဲဏံ သၛ႘ဂၜိပ္ရံင္ ပႜဲအၾကာဂကူမန္၊ ဂေကာံမန္ဂမၜဳိင္မၢး ေသၢာံဆုႝလၛတ္ေကတ္ မာန္ရ။ သြက္ဂြံဗတုိက္ပလုီ ေကၜံ ဒဒုိက္ညးဍဳင္ ကြာန္ မန္ဂမၜဳိင္ကီု၊ ဒဒုိက္ညးဍဳင္မန္ ေဒသပယ်ဳႝကီု တံဂွ္ ဂကူမန္အုိတ္သုီ ေထက္ကုႝဒးစြံလဝ္ တုိင္ပၠဵ မြဲေရာင္။ တုိင္ပၠဵဝြံ ဒးဒွ္တုိင္ပၠဵေဖာအ္ေျဗဝ္ ဂကူမန္ သှာံ (၁၀၀) ေရာင္။ ညးဆာန္ဂကူမန္၊ တၜပညာမန္၊ ကႜဳိပ္သၠဳိပ္မန္၊ သဿတ္မန္ ေကုာံ ဂကူမန္ပ႙ု ဂၥာန္ဗြဲ မည႘သဿဟ္မၢး ညးဒုိက္ဝါတ္တံ ေအာန္ေစွ္တုဲ ဒုႝကုႝေကၜံအာ မာန္ေရာင္။

အခိင္တၛဲဏံ ဂကူမန္ပ႙ု ေထက္ကုႝ ဒးပံက္ေထာံ ဂေကာံေကၜာန္ကေမၜာန္ဂကူမန္ေရာင္။ ယဝ္ခါရ ခါတ္ အကာဲ သၸသုေတသန ကိစၥဂကူမန္ပ႙ု မုဟုိတ္ ဒးဝါတ္ဂါတ္အုိတ္ေရာ။ (၁) ဍဳင္မန္ဟဿဲ ဒွ္ဘဝဍိက္ ၊ ျပဒၵညာပေရင္ဍဳင္ကြာန္၊ ပဋိပကၡပေရင္လြဟ္၊ ဒွ္ေပဲါပှာန္ ပႜဲဍဳင္၊ ငၛဳဟ္လိင္ေအာန္၊ ပေရင္ပုိန္ျဒပ္ ကဿာတ္၊ ဒးဒုင္သီတိသြဝ္ (ဒးဒုင္ဖံက္အေခါင္အရာ) ေကုာံ သဘာဝလုီလာ္ ဒွ္မာန္ေရာင္။ ပေရင္မံင္ စံင္စသုင္ ဘဝဂကူမန္ပ႙ု ဗုီဒွ္ဒဿံင္လဿဳဟ္ဂွ္ အခါမြဲတၛဲမၢး ပေရင္ၿပံင္လွာဲတံ တတ္ၐက္အာ တင္ခက္ခုဲ နာနာသာ္တံဂွ္တုဲ ဒးေကၜာံအာ ပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ ဂကူမန္ေဇတ္တ္ မာန္ေရာင္။ တင္နင္နဲကဲ မဟာ ဗ်ဴဟာေစွ္ေစွ္ သြက္ဂြံထၞးကုႝ ဂၜံင္ဍာံစဿတ္စပ္ကုႝပေရင္ပုိန္ျဒပ္မန္ဂွ္ ႏူဗာဏ္ၾသန္မန္ (Mon Bank )ေထက္ကုႝ ဒးကုႝပညာဂကူမန္တံရ။ ႏူကုႝအစ႘အဇန္ ယွအ္ေဖ်ံဒဒုိက္ညးဍဳင္မန္ဂမၜဳိင္ ဒးေဖ်ံလဝ္ မဟာဗ်ဴဟာ စပ္ကုႝတင္ပတဝ္ကႜဳိပ္ ကေမၜာန္ ေဖာအ္ေျဗဝ္ညးဍဳင္မန္ဂမၜဳိင္ မပၱံပုိန္ျဒပ္၊ ဗာဏ္၊ တမ္ ႐ုိဟ္ ေကုာံ ကြတ္ပညာ ဂတာပ္ေခတ္တံ ဒးပါေရာင္။

အစ႘အဇန္ ပေရင္ထံက္ပင္ၾသန္ သြက္ေကၜာန္ကေမၜာန္ ပေရင္ပုိန္ျဒပ္ေဍာတ္တ္ဂွ္ ေထက္ကုႝ ဒးပၱိတ္ ၾသန္ ကုညးဒုိက္ဝါတ္ ဂကူမန္ဂမၜဳိင္တံေရာင္။ ကုႝကသပ္ စပ္ကုႝ လညာတ္ပညာ ပေရင္ပုိန္ျဒပ္ သာ္ဝြံ မဒွ္ရ။ အခိင္တၛဲဏံ ပႜဲအၾကာေသဌ႘မန္၊ တၜပညာမန္၊ ပေရင္ပုိန္ျဒပ္မန္ ေကုာံ ကႜဳိပ္သၠဳိပ္မန္ဂမၜဳိင္ ၊ေထက္ကုႝ ဒးဒက္ ပၱန္ တုိက္ၾသန္ရာမည (ရာမညဘဏ္တုိက္) သြက္ဂြံထံက္ပင္ (ဝါ) ေဂၜံကတ္ၾသန္ ဒေမၜံမာန္ေရာင္။ ဗြဲေတဿင္ သြက္ဂကူမန္ ညးမဒုိက္ဝါတ္ဂမၜဳိင္ကုီ၊ ညးၿဗဵမန္ ပ႙ုဂမၜဳိင္ကုီ မဒွ္ရ။ ကာလဂွ္ မၢး ညးဍဳင္ကြာန္မန္တံ ေဂၜံကတ္ ၾသန္ဒေမၜံ မာန္တုဲ ဒွ္အာတမ္႐ုိဟ္ (အရင္းအႏွီး) ေကၜာန္ပေရင္ ပုိန္ျဒပ္ မာန္အုိတ္ေရာင္။ အတုိင္အစ႘အဇန္ဏံ ဖန္ဖက္ျပဳေျပင္ ကုႝမာန္မၢး လဿိဟ္မှိဟ္ ဝါတ္တ္ ဂကူမန္ ပ႙ု ေအာန္ေစွ္ကၜဳင္ သုိက္က္ မာန္ေရာင္။ ယဝ္ဟြံေသင္မၢး အဌာန္ဂတ (၂၀) သှာံေတံ ညးဒုိက္ဝါတ္ ဂကူမန္တံ ဂၜဳိင္ကၜဳင္မာန္ေရာင္။

ပစၥဳပၸန္ဏံ သၛ႘ရံင္အာ ပႜဲကဿိန္ဍဳင္ဗဿာမၢး ပေရင္ပုိန္ျဒပ္ဝြံ တန္တဵဒဿံင္ကုႝ ဗှိက္၊ ကေပါတ္၊ ဆု၊ ပလံင္ ဍဳင္မၛး ရ။ ဟုိတ္ဂွ္ရ သြက္ပေရင္ ပုိန္ျဒပ္တဲေဍာတ္တ္ ဂြံမံက္တုိန္ကၜဳင္ အၾကာဂကူမန္မာန္ဂွ္ တန္တဵ ဒဿံင္ကုႝ ပေရင္အုပ္ဓုပ္ ဍဳင္ကြာန္ရ။ သၨဳိင္ပေရင္ပုိန္ျဒပ္ ဟြံမြဲမၢး ပေရင္ဍဳင္ကြာန္မန္ေလဝ္ တန္တဵအာ ဟြံ မာန္ေရာင္။ ဟုိတ္ဒွ္သာ္ဂွ္ရ ဘဝဂကူမန္ ညးမႏြံပႜဲဗဒုိပ္ဟံင္ျပာ္မန္၊ ဗဒုိပ္ရဲဒဵပှာန္၊ ဗဒုိပ္ဒှာဲဝဲါလုီ ၊ေကုာံ ေဒသ ပယ်ဳႝ (က်ာ္ပိ) တံ ဗုီလုႝဘဝ ညးတံ ဂြံဒွ္အာ ဘဝဝါတ္ခဲါ (ညးဒဒုိက္ဍဳင္မန္) ဂွ္ နကႝု အဲညးခ်ဳလိက္ဏံ ပၱဳိန္ထၞးဏာ ပေရင္ ဆုႝဂဗနတဲရ။

ဆုႝဂဗ (၁)

ေပဲါ႐ုဲမာဲ(၁၉၉၀)ဍဳင္ဗဿာတုဲဗက္ ေဗာ္ NLD ဇှးအာမာဲရ။ ဆဂး ကႜဳိပ္သၠဳိပ္ေဗာ္ NLD 'ဒဝ္သု' (ေဒၚစု) ဇှး အာမာဲေပင္င္ ကုီေလဝ္ အလုႝအသ႘ပှာန္ (နအဖ) တံ ဟြံမိက္ေစွ္ ႏူလၱဴစင္ ဍဳင္ကြာန္ တုဲ ေကၜာန္သၸ သၻင္ ရပ္ထိင္မှိဟ္၊ ပ်ဲပ်ာံ၊ စုတ္အခ်ဳက္အုိတ္တုဲ ေကာန္ဍဳင္ဗဿာဗြဲမဂၜဳိင္ ၿဂိပ္ဒဵလုပ္ ပႜဲဍဳင္ေသံရ။ ပႜဲသှာံ ဝြံဟင္ ပှာန္ဗဿာတံ သီေထာံဗဟုႝမန္ ဍဳင္က်ာ္ပိတုဲ ေကာန္ဂကူမန္ ဗြဲမဂၜဳိင္ ၿဂိပ္လုပ္ ဍဳင္ေသံ ဒွ္အာမှိဟ္ ရဲဒဵပှာန္ (ဝါ) ဟံင္ျပာ္ အုိတ္ရ။ ဂကူမန္လဿိဟ္မှိဟ္ (၂၀၀၀၀) ဒွ္အာ မှိဟ္ဝါတ္ဝါတ္တုဲ ဒးမံင္ အာဘဝ ပႜဲဗဒုိပ္ဟံင္ျပာ္ရ။ သြက္ေဇြာံမညးတံဂွ္ ႏူဗ႘ဗ႘ၿဇ႘ (BBC) (ယဿဳကၜာေတံ) ေကတ္တာလ်ဳိင္တုဲ သြက္ပေရင္ ဂုီကၜဳီ ညးတံဂွ္ ႏူ UNHCR ကုပှာန္ေသံတံ ေကတ္ တာလ်ဳိင္ရ။ ၐုိန္ဂွ္ေလဝ္ ဒွ္ဒဿံင္ ဒှာဲဝဲါတဿိ၊ ဗဒုိပ္ တဿိ ႏြံပႜဲၿဂဳိပ္ေဇှာ္တုဲ ပေရင္ထတ္ ယုက္ညးတံ ပေရံေကြံေကြံေရာင္။ ပႜဲ႐ုင္ဂဥဳဲ ညးဍဳင္ကြာန္ ၐုိပ္ဇူ၊ ၐုိပ္စဵ၊ သၜျဗာတ္၊ ဒုႝပုိတ္တံဂွ္ မှိဟ္ဒွ္ယဲဇြဟ္ ယဲဂှဵဂၜဳိင္တုဲ ခ်ဳိတ္အာတဿာဟ လုိင္ေရာင္။ သှာံ(၁၉၉၂)ဂွ္ ညးခ်ဴလိက္ဏံ စုိပ္အာပႜဲဗဒုိပ္ဟံင္ျပာ္မန္ (လုေလာ) ပႜဲတိေသံဂွ္တုဲ ဂြံဆုႝညာတ္ေကတ္ ဘဝညး ဒွ္ ဒဒုိက္ ေကာန္ဂကူမန္ ပ႙ုအုိတ္ဂွ္ စုိတ္ဟြံမိပ္ ရ။ ပႜဲစိုတ္ေတံ မိက္ဂြံကုႝ ညးတံေလာဲ (သုိက္တုိန္) ဂၜိဳင္င္ ရ။ ကာလဂွ္မွ ဘဝညးတံ ဂြံကေလင္စဵအာ ဍဳင္မိတိမဇကု အိုတ္ေရာင္။ ေကာန္ဟံင္ျပာ္ဗြဲမဂၜဳိင္ စုိပ္ ကၜဳင္အုိတ္ရ။ ကဿိန္သၛိအိန္ထံင္လၛဳႝ ဟုိတ္ႏူ ဒးကၜဳင္ဘဲပှာန္ဗဿာ၊ ညးလၛဳႝဒးပ်ဲပ်ာံ ၐုင္တက္လဝ္ကုႝ ပှာန္ ဗဿာ၊ ေကာန္ကြာန္လၛဳႝ ဒးကၜဳင္ ထံင္ဗဿာ / ေသံလဝ္ ႏြံရ။ ဗြဲမဂၜဳိင္ ဟုိတ္ႏူပှာန္ 'ေနေဝန္' (ဗဿာ) တံ သုင္ေစာဲေထာံ ''ထပုိတ္ပန္ထပုိတ္'' (ျဖတ္၄ျဖတ္)တုဲ ညးဍဳင္ကြာန္ မန္တံ ဒုင္ခ႘ ဟြံမာန္ လၱဴပှာန္ဗဿာ တံအုိတ္တုဲ ၿဂိပ္ဒဵကၜဳင္ ပႜဲဗဒုိပ္ဒဵပှာန္ (ဟံင္ျပာ္မန္) ဏံရ။ ညးတံဝြံ မံင္အာပႜဲၿဂိဳပ္ေဇှာ္ စသုင္ေကၜာန္အာ ပႜဲၿဂိဳပ္တုဲ လ်ဳိင္ကၜဳင္ဗုင္ဂှဵ ညးတံ အုိတ္ရ။ ဆဂး ပေရင္ပညာကုႝ ပေရင္ထတ္ယုက္ သြက္ေကာန္ငၛာ္ ညးတံဂမၜဳိင္ဂွ္ ညးတံခ်ပ္ပၱဳိန္ အရာ မြဲမြဲသာ္ ဟြံမြဲကၜဳင္တုဲ ၐုိတ္ေဒ သ (ပ႘ြဴ) ညးတံ ပံက္လဝ္ဘာ/ဝ႘ဝတ္ ဒဿံင္ ဂွ္ေဟင္ကတ္အာ ဝ႘အာယဲ ညးတအ္အုိတ္ရ။ ပႜဲသှာံ (၁၉၉၂) ဂွ္ေဟင္ စပံက္ကၜဳင္ ဘာတန္ သၜဳင္ေကာန္ ဂကူမန္'' ကၜာ အုိတ္ေရာင္။ ညး ခ်ဴလိက္ဝြံ နဒဒွ္ ကြးဘာတန္ (မစ္ထရစ္) မြဲတၜ ပါလုပ္ ကတ္ဒဿံင္ပညာ ကေရာံ ကြးဘာမန္ ဝါတ္တ္ တံအုိတ္ရ။

ဆုႝဂဗ (၂)

သှာံ (၁၉၉၄)၊ ေကာန္ဂကူမန္ မႏြံဒဿံင္ ပႜဲဗဒုိပ္ဟံင္ျပာ္မန္ (လုေလာ) ဂွ္ ဒွ္ကၜဳင္ဓဝိင္ မိင္ကၜဳင္လဝ္ ပ႐ုိင္ ဒးၿပံင္ဆုဲဒှာဲဝဲါတဿိပၜန္တုဲ ညးတံ မုဂြံသၸဂွ္ ခ်ပ္တဵဒဿံင္ ဟြံဒးအုိတ္ရ။ လက္ႀကဵဏံ ဟုိတ္ႏူ ပှာန္ေသံ ကု ဗဿာ ေကတ္တင္တုပ္စုိတ္ ေကၜာန္ပေရင္ပုိန္ျဒပ္ ကုီ၊ မိက္ဂြံကေရပ္ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိကုီ မဒွ္တုဲ ပႜဲအခိင္ၿဗဲ ဂူ (လုိက္ကသုီ) ဂွ္ ပှာန္ေသံတံ စကာၿပံင္ေထာံ ဗဒုိပ္ဟံင္ျပာ္မန္ လၸာ္တိဗဿာ ပႜဲဗဒုိပ္ခလံက္ ခန႘ နနဲ အဓမၼရ။ ေကာန္ကြာန္တံေလဝ္ နကုႝစုိတ္ ဟြံမိက္ၿပံင္ကုီေလဝ္ ေကှာတ္တဲဂွ္ ဒးၿပံင္ဖအုိတ္ရ။

ဟုိတ္ႏူဒွ္ဒဿံင္ ဒှာဲတိဍာ္ လၸာ္ ဍဳင္ဗဿာကုီ၊ ၾကပ္ဒဿံင္ကုႝပှာန္ဗဿာ (ဍဳင္က်ာ္ပိ) ကုီတုဲ ပေရင္ ဂုီကၜဳီညးတံဂွ္ ဟြံခုိဟ္ရ။ စကုီ၊ တိက္ကုီ၊ ပေရင္အာကၜဳင္ကုီ ဒးမံင္ကုႝသတိရ။ သြက္ပေရင္မံင္စံင္စသုင္ ဂွ္ ႏူဂေကာံ ဟံင္ျပာ္မန္(MRDC) ေကုာံ တ႘ဗ႘ဗ႘ၿဇ႘ (TBBC) (ယဿဳလဿဳဟ္)တံ ေကတ္တာလ်ဳိင္ သြက္ေဇြာံမ ကု ကေပါတ္ မပၱံ ယာတ္၊ ကှဵ၊ သကဝ္ ေကုာံ မၐဲ၊ ခရံက္တံ ဂြံေပင္ေပင္ ဗုီဗဒုိပ္ ဟံင္ျပာ္မန္ေႀတံ (ၐုိပ္ဇူ) ေတံရ။ လၸာ္ပေရင္ ထတ္ယုက္ေလဝ္ ႏူဂေကာံ MSF ဆက္ ထံက္ပင္ကုႝ ပေရင္ဝ႘ယဲ သဿးသဿး ရ။ ႏူဌာနပေရင္ပညာမန္ေလဝ္ ပံက္ကုႝလဝ္ ဘာေကာန္ဂကူမန္ ကဆံင္မူလ မြဲမကုီ ရ။ ေကာန္ ကြာန္တံ ေကၜာန္စပေရင္ကေမၜာန္ဂယုိင္ ဗုင္ဂှဵ ဗၚစၐင္၊ အာပန္စသတ္ၿဂိဳပ္၊ လိင္ယုိက္ ကေပါတ္ (ကယ္ရီ)၊ ပလံင္စမှိဟ္ ကၜတ္လုပ္ ဍဳင္ေသံ၊ သြံစဖ်ာေဍတ္တ္ (ေျမက္ကသုိန္) အုိတ္တုဲ ဘဝညးတံ မံင္မိပ္ဒဿံင္ကုီရ။ ကိစၥပဋိပကၡ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ကုပှာန္ဗဿာ (နဝတ) တံ ပေရင္တက္က်ာ သ႘ကၜ႘ ဟြံေျပ ၿပံင္ တုဲ သှာံ(၁၉၉၄)၊ အခိင္ေလၵါဝ္ကသုီဂွ္ ပှာန္ဗဿာတံ လုပ္စံင္ေထာံ ဗဒုိပ္ဟံင္ျပာ္မန္ (ကြာန္ဗလး ဒုန္ဖၚ)တုဲ ဒွ္အာေပဲါဗတုိက္ ကုပှာန္မန္ (ဒဗကမ) ရ။ ပှာန္ဗဿာတံ ခ်ဳိတ္၊ ဒးအာဝပ္တုဲ ကေလင္စဵအာ ဍဳင္က်ာ္ပိရ။ ေကာန္ဂကူမန္ မႏြံပႜဲဗဒုိပ္ဟံင္ျပာ္ဂွ္ ပဲါဘဲပှာန္တုဲ ၿဂိပ္လုပ္အာ ပႜဲတိေသံ ရ။ ေကာန္ငၛာ္ သဿတ္မန္ ကုမိေဇှာ္အပါေဇှာ္မန္ပ႙ု ေဖက္ဘဲ ပှာန္တုဲ ဗုီ႐ုပ္ၿဂိပ္ဒဵ အာကၜဳင္ဒဿံင္ဂွ္ ညးခ်ဴ လိက္ဏံ စုႝ ကုႝလဿဳဟ္ ခက္ဒဿံင္ပႜဲမတ္ ဏီရ။ ဘဝညးဒဒုိက္ဂကူမန္ပ႙ု အခိင္ေတံ ၿဂိပ္လုပ္ တိေသံဂွ္ ပှာန္ေသံ ထေဍင္ပၱိတ္၊ စဵတိဍာ္ဇကု (ခလံက္ခန႘) ဂွ္ ဒးေဖက္ဘဲဒန္ ပှာန္ဗဿာ၊ အာ ဂွ္ ခုိဟ္ဟာ၊ မံင္ဂွ္ ခုိဟ္ဟာ ဇဿာပ္ေကာန္ဟံင္ျပာ္ ဒွ္ဒဿံင္ ပႜဲစုိတ္ေတံရ။ လက္ႀကဵအုိတ္ ဒးစဵေထာံလၸာ္တိဍာ္ဇကု (ခလံက္ခန႘) နေဖက္က္ အုိတ္ရ။

သှာံ(၁၉၉၅)ဂွ္ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ရန္ကုႝဘဝ ေကာန္ဂကူမန္ ဂြံမံင္အာၐုိဟ္ဟ္ကုီ၊ ညးဍဳင္ကြာန္တံ ဂြံမံင္ စံင္စသုင္အာကၜဳင္ ဗြဲမသၜးပြးကုီ၊ ေပဲါပှာန္အပႜဲေဒသ ဍဳင္ဇကု ဂြံေအာန္ေစွ္ ကၜဳင္တုဲ ေကတ္ေထာံ ဓရ္ည႘သာ ေဒံါပန္ေပွာ္ ကုပှာန္ဗဿာ (နဝတ) တံရ။ စႏူအခိင္ဂွ္တုဲ ေကာန္ပှာန္မန္တံ ဂြံအေခါင္ လုပ္ တိတ္စဵေဝင္ဍဳင္ကြာန္၊ ဌာနမိမဇကုရ။ ညးဍဳင္ကြာန္ ရဲဟံင္ျပာ္တံေလဝ္ ဂြံလိက္ထံက္ ဂလာန္ႏူေဗာ္ (ဟြံေသင္) ႏူဗဒုိပ္ (ကြာန္)မၢး ဂြံအ ေခါင္အာကၜဳင္ ကူသာန္ သြံရာန္စဖ်ာ၊ ဗှိက္တံရ။ အာေကၜာန္စ ကေမၜာန္မၛးကြာန္ ဂြံကၜဳင္ကုီေလဝ္ ဂၜံင္ဍာန္တရဵေသၛာဲမံင္တုဲ အာကၜဳင္စဝါတ္ရ။ ကေမၜာန္ပႜဲဗဒုိပ္ဂွ္ ဟုိတ္ႏူဒွ္မံင္ ဟံင္ျပာ္တုဲ ကေမၜာန္ဟြံမြဲအုိတ္ရ။

ပႜဲမြဲတၛဲေကၜာန္ကေမၜာန္ ဂြံၾသန္လုပ္ (၅၀) ဢာတ္မွ ဗၜးႏူဘဝညးဝါတ္ခဲါမာန္ဂွ္ ရဲဗဒုိပ္တံ ဒွ္ဒဿံင္ ဘဝညး ဒဒုိက္ ဖုိဟ္ေရာင္။ ဟုိတ္ႏူေဗာ္ ေဒံါေထာံပန္ေပွာ္ဗက္ အထံက္အပင္ ႏူ (TBBC) ကုႝမံင္ေဇြာံမ (သၛဳ) ဂွ္ ႏူ (၁၉၉၅ -၂၀၀၀) ဆက္ကုႝဒဿံင္ေပင္င္ကုီေလဝ္ ပႜဲကုႝသှာံ (၂၀၀၁) စုႝကုႝစုိပ္ (၂၀၀၅) ဂွ္ ႏူ BBC (ဟြံေသင္) (TBBC) ထပုိတ္ကၜဳင္ေဇြာံမ သုိက္က္ရ။ သှာံ(၂၀၁၀) လက္ႀကဵ စုႝကုႝပုိတ္အုိတ္ ဟုီစဂြံရ။ ပေရင္ထံက္ပင္ဂဥဳဲ ဝ႘ယဲ သဿးသဿး ႏူဂေကာံ MSF ေလဝ္ ထပုိတ္ေထာံ ကၜဳင္ရ။ ျပဟ္ဟ္ဏံ ပႜဲဗဒုိပ္ (ခလံက္ခန႘) ဝြံ ရံင္အာ လၸာ္ေဇြာံမေလဝ္ စဟြံ႐ုံဂပ္ ရံင္အာလၸာ္ ထတ္ယုက္ပၜန္ေလဝ္ အေခါင္ဝ႘ယဲ သဿးသဿးဂွ္ ဟြံမြဲ၊ ရံင္အာလၸာ္ ပေရင္ပညာ ပၜန္ ေကာန္ငၛာ္မန္တံ ၐုိတ္ကဆံင္ပညာ ပံက္လဝ္ပႜဲဗဒုိပ္ (ကြာန္) ဂွ္ေဟင္ ဂြံအေခါင္ကတ္ပညာတုဲ အဌာန္ဂတ အနာဂတ္ေတံ ဗုီလုႝဂြံ သၸေရာ။ ရံင္အာ လၸာ္ ပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ ကြာန္မၢး (၁) ဒးရံင္ဘာလက်ာ္ (သာသနာ)၊ (၂) ဘာ ေဗၱာန္လိက္ (ပညာ)၊ (၃) ႐ုင္ဂဥဳဲ (ထတ္ယုက္) တံရ။ တင္နင္ (၃) ဏံ ယဝ္ေဇှာ္ ေမာဝ္တဵတက္မၢး ကြာန္ဝြံ မႏြံကုႝ ပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ ကြာန္ေရာင္။ ယဝ္ရံင္ပေရင္ ပုိန္ျဒပ္မၢး ဇဿာပ္ေကာန္ကြာန္ ဒးႏြံကုႝကေမၜာန္တုဲ ၾသန္လုပ္ပြိဳင္မြဲတၛဲ ဂြံၐုိတ္ (၅၀) ဢာတ္မၢး ေကာန္ကြာန္တံ ဗၜးႏူဒဒုိက္ဟံင္ျပာ္အုိတ္တုဲ ဟြံဒွ္မှိဟ္ ဝါတ္တ္ရ။

ဆုႝဂဗ (၃)

ကာလစုိပ္ကၜဳင္ သှာံ (၂၀၀၇ -၂၀၀၈) ဂွ္ ရမ်ာင္လြဟ္ အၾကာတိဍာ္ ကေရင္ ေကုာံ တိဍာ္ေဗာ္ (ဒှာဲေဒသဗၜးၐး) ဂွ္ ကေလင္ မိင္တုိန္ ရမ်ာင္လြဟ္ေဍာတ္၊ လြဟ္ေဇှာ္ မြဲ ဝါပၜန္ရ။ ကိစၥပေရင္ ထံက္ ဂလာန္ကုႝေသှာဝ္ (ေသှာဝ္ဥပေဒသဇုိင္ ၂၀၀၈) ေကတ္ဆႏၵ ညးဍဳင္ကြာန္ ဂမၜဳိင္ဂွ္ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ဟြံထံက္ဂလာန္တုဲ ပေရင္ဆက္ေဆာံ အၾကာအလုႝအသ႘ပှာန္ဗဿာ (နအဖ) ကု ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ပေရံ ကၜဳင္ရ။ ကိစၥပေရင္ၿပံင္လွာဲ ဗုီျပင္ဒပ္၊ ဒပ္မင္ပယ်ဳႝကုီ၊ ပေရင္အပ္လြဟ္ ကုီ ႏူေဗာ္ ဟြံဒုင္တဲဂွ္ သာတုဲ ပေရင္ဆက္ေဆာံ ပေရံ ေစွ္ကၜဳင္ ဂၜိဳင္တုိန္ရ။ ကိစၥေပဲါ႐ုဲမာဲ (၂၀၁၀) ႏူေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ဟြံလုပ္ၿပဳိင္၊ ဟြံတာဒှာ ကုႝ ဏာသၠဳတ္သြာတ္ပုိတ္တ္ မံင္ေထာံေသာင္င္ ဂွ္တုဲ ပေရင္ခ်႘ဒရာင္ပှာန္ဗဿာ ဘပဠေလွံ လွန္ ၐက္ကၜဳင္လၸာ္တိဍာ္ေဗာ္ (ဒှာဲတိဍာ္ ဗၜးၐး) ႏြံကၜဳင္တုဲ ႏူေဗာ္ေလဝ္ ပေရင္ပေလဝ္ပေဠတ္ ကေရာင္ပှာန္ သြက္ဂြံလုပ္ေပဲါဗတုိက္ ဂွ္ ေျပင္ ဇန္ပၱိဳန္ဗ်ဴဟာပှာန္အုိတ္ရ။

ေကှဟ္-ေကာဗၜာဲ (ေဒသပယ်ဳႝဍဳင္ေသံ)

ဂ်ာေနဝ္ေခတ္ပ႙ု (ေလဿင္-၆၃)၊ ဂိတု ေသပ္ေတန္ဗာ ၂၀၁၁