ဂကူမန္ည႘သာမၢး ဂြံအံင္ဇှးနာနာ

ဂကူမန္ပ႙ု အခိင္ေလာန္ကၜဳင္ အတိက္ေတံ ဟုိတ္ႏူဓဝ္ည႘ သာသဿဟ္သဿန္ ညးမြဲကႝုညးမြဲ၊ မြဲဍဳင္ကႝုမြဲဍဳင္၊ မြဲဌာန္ေဒသကႝု မြဲေဒ သဟြံမြဲ တဲုျဇဟတ္ဂကူမန္ေအာန္ ၊ ျဇဟတ္ပှာန္မန္ ေအာန္တဲု ဒးဒုင္ဗတိုက္၊ ဒးဒုင္ဘဲပှာန္ 'သဿိင္အနဝ္ရထာ' ေကုာံ 'သဿိင္အံင္ေဇယ်'တဲု ဒးက် ကၜဳင္ဍဳင္မန္ ဒွ္ကၜဳင္ဘဝဍိက္ပၜက္ စႝုကႝု လဿဳဟ္အုိတ္ရ။ ဟုိတ္ႏူျဇဟတ္ပှာန္ စႝုဒှာဍဳင္မန္၊ ဂကူမန္ေအာန္ေစွ္ ေလဝ္ ဟီုစမာန္ေရာင္။ အခိင္လဿဳဟ္ ရံင္ေကတ္ကႝု အကာဲအရာ ပေရင္ ဍဳင္ကြာန္မန္မၢး ဂေကာံေကၜာန္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္၊ ဂေကာံေကၜာန္ ပေရင္ဂကူဂွ္ ႏြံတဵဗြဲမဂၜိဳင္ရ။ ဆဂး ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘ အလုံရးမန္လဿဳဟ္ဂွ္ ဂေကာံေဗာ္လုပ္ေဝါင္ေသှာဝ္ဂးတဲု ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိဂွ္ ဂေကာံေဗာ္ ဟြံလုပ္အေဝါင္ေသှာဝ္ ရဵသာ္ဝြံ အလႝုအသ႘ပှာန္တံ ပၚကေရက္ေထာံ ျဇဟတ္ဂကူ မန္ ၐါကေရက္တဲု ဒဿံင္ရ ဟြံေသင္ဟာ။ တဲုပၜန္ ဂေကာံဇုတ္ ဓရံင္ဂကူမန္ (MAU) ေလဝ္ ဒွ္ျဇဟတ္ ပေရင္ ကေမၜာန္ ေကာန္ဂကူ မန္ပ႙ုကီုရ။ ညံင္ဂလာန္မိမမန္ပ႙ု ''ဂၜဵျပးကၜကိတ္''၊ ''ဣမိဂၜိဳင္ ေကာန္ခ်ိဳတ္'' ေစှာန္ထၞးကႝုလဝ္သတိ ဂုဏ္ဖႝုလၸာ္ ပေရံပေရံႏြံဒဿံင္ ပႜဲဝင္မန္ပ႙ုရ။ တၛဲဏံဂကူမန္ပ႙ု ဓဝ္ည႘သာဟြံမြဲမၢး ဒးဆႝုဘဲပှာန္ ဖႝုပ ေရံ သြက္အလုံဂကူမန္ မြဲမာန္ေရာင္။ ဟုိတ္ဂွ္ရ ဂကူမန္ပ႙ုည႘သာမၢး ဂြံအံင္ဇှး နာနာသာ္မာန္တဲု ည႘သာသဿဟ္သဿန္အုိတ္စုိအ္။

သဘာဝဍာ္ေစာဝ္၊ ဍာ္ႂကင္၊ ဍာ္ၐ႘တံ ဟုိတ္ႏူေဍာင္ၿဗဲ မေဍာတ္တ္တံ ဂူေဖ်ံဒဿံင္သုိက္က္ တဲု ေပင္ ကဿိဳဟ္ကၜဳင္ရ ဟြံေသင္ဟာ။ နနဲသာ္ဝြံကီု နကႝုဍိဳတ္ေဍာတ္တ္တံ ပံင္ေကာံတဲု ဒက္ပၱိဳန္မၢး ဒွ္ကၜဳင္သၛိတိုက္မြဲထပ္၊ ၐါထပ္၊ ဍဳင္လႝၛဳတံ ဒက္ပၱိဳန္ဂၜိဳင္ကႝုေစွာ္ထပ္ရ။ နကႝုျဇဟတ္ ဂကူမန္ပ႙ု ေလဝ္ နကႝုျဇဟတ္ညာဏ္၊ ျဇဟတ္ ကာယ၊ ျဇဟတ္ၾသန္ဂမၜိဳင္ ပံင္ေကာံတဲု ႏူမှိဟ္မြဲတၜ၊ ဒွ္ကၜဳင္ၐါ တၜ၊ ႏူဂွ္ေပင္ကၜဳင္ လဿိဟ္ကၜံ၊ ဠက္၊ ကုိဋ္မၢး ဒွ္ကၜဳင္ျဇဟတ္ ေဇှာ္ေဇှာ္မြဲမာန္ေရာင္။ ယဝ္ပ႙ုဝးေအွာ္မြဲတှဳင္ ဓဝ္မၢး ဝးကဝ္အာ ေလာဲေလာဲရ။ ဆဂး ေအွာ္မြဲ တှဳင္ ပံင္ေကာံေထာံ ဂၜိဳင္ဂၜိဳင္ ဒွ္အာေအွာ္မြဲစန္မၢး ပၱိတ္ျဇဟတ္တဲု ဝးကီုေလဝ္ ေဍံဟြံကဝ္ရ။ ရဵသာ္ဝြံ နိယာမသဘဵဓဝ္ ည႘မၢး ဒွ္ကၜဳင္ျဇဟတ္ ေဇှာ္ေဇှာ္ မြဲေရာင္။ ဂကူမန္ပ႙ုတၛဲဏံ ေကတ္ဥပမာသာ္ဝြံတဲု မြဲဂေကာံ ကုမြဲဂေကာံ၊ မြဲေဗာ္ကု မြဲေဗာ္၊ မြဲကြာန္ကုမြဲကြာန္၊ ညးမြဲကႝု ညးမြဲ စြံဓဝ္ည႘သာ၊ စဆာန္ကဿိန္ ညးသၠအ္အုိတ္တဲု ညံင္ဂြံပံင္တဲ၊ ညံင္ဂြံေကာံကေလာံ၊ ညံင္ဂြံဒွ္ျဇဟတ္ဂကူမန္ မြဲရမဈာင္ဓဝ္ မာန္ဂွ္ ဒးဂုိတ္ဂစာန္ ဒးပေတွ္စအေရဝ္ တၜပညာမန္၊ ကႜိဳပ္သကုိပ္ပု႙မန္ မာန္ေရာင္။ အခိင္ေတံ ဂကူမန္ပ႙ု ဟုိတ္ႏူဘဲပှာန္ သဿိင္အံင္ေဇယ် ကီု၊ ဘဲပှာန္ေအင္ဂၤလိက္ ဂ်ပါန္တံကီု၊ ဘဲပှာန္ အလႝုအသ႘ပှာန္ဗဿာ အဆက္ဆက္တဲု ဒးထကးျပးဆာဲ ျဂိပ္ဒဵစုိပ္အာ မြဲဍဳင္ကႝုမြဲဍဳင္၊ မြဲေဒ သကႝုမြဲေဒသတဲု ပေရင္ဂကူမန္ ဂြံဓဝ္ည႘သာ၊ ေသၢာံေကာံကေလာံ အလုံဂကူမန္မြဲဂွ္ စႏၵက္ ပေကာံေကဝ္ကၜဳင္ ဟြံမာန္ ရ။ ႏူဂွ္ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ရန္တဿံဂြံပေကာံျဇဟတ္မန္ အလုံမြဲေဒသမန္ဂး တဲု ေဒံါကၜဳင္ ပန္ေပွာ္၊ ေကတ္ကၜဳင္ ဓဝ္ည႘သာ ကုအလႝုအသ႘ပှာန္(နဝတ) ႏူသှာံ(၁၉၉၅)ရ။

အတုိင္ေဗာ္ရန္တဿံလဝ္ သြက္ဂြံည႘သဿဟ္ ဒွ္ျဇဟတ္ မြဲ၊ ေသၢာံကလိဂြံ ေပဲါအံင္ဇှး တုိင္ပၠဵရန္တဿံလဝ္ ဒက္ပၱန္ဍဳင္မန္တဿိဂွ္ ဆႝုဂဗကႝုဂကူမန္ မႏြံပႜဲဍဳင္၊ ပႜဲကြာန္၊ ပႜဲေဒသမန္ဂမၜိဳင္ တဲု ေစွ္ကၜဳင္ပေရင္ စႏၵက္၊ ေဖ်ံကႝု ကေမၜာန္ေဖာအ္ေျဗဝ္၊ ကေမၜာန္ပေရင္ဂကူ၊ ပေရင္ဍဳင္ရ။ ဆဂး အလႝုအသ႘ပှာန္ (နအဖ)တံ ဂြိင္ေဖက္ျဇဟတ္ မန္ ဒွ္ကၜဳင္မြဲရမဈာင္၊ မြဲကသပ္၊ မြဲျဇဟတ္တဲု ပႜဲသှာံ(၂၀၀၁)ဂွ္ သီကၜဳင္ ကၜအ္သြဝ္၊ တိဍာ္ဂကူမန္ ေဒသဍဳင္ေရဝ္ (တိဍာ္ေဗာ္ ၾသဇာတဵတက္)ဂမၜိဳင္ရ။ ႏူဂွ္ မြဲကဆံင္ ထၸက္ ကၜိဳက္၊ ပၚကေရက္ျဇဟတ္ ဓဝ္ည႘ သာဂကူမန္တဲု ပၱန္ကၜဳင္ဍဳင္တဿိ ဍဳင္လဿိဳင္၊ ဍဳင္ေခါဇာတဲု ထပ္သီေထာံ ကၜအ္သြဝ္ဂကူမန္ပ႙ု လုပ္အုပ္ဓုပ္အာကႜိဳပ္ ပႜဲဂကူမန္ပ႙ုရ။ ညးမိမမန္ လၛႝဳတံ ေဖ်ံစဒှာဲဝဲါ ကုဗုိလ္ပှာန္ဗဿာ တံကႝု ေကာန္ဝုတ္ဇကုရ။ ေဗာ္ဍဳင္ မန္တဿိေလဝ္ မုစႝုဒှာကႝု ေကာန္ဂကူမန္ဇကု ဟြံမာန္ကၜဳင္ရ။ စႏူအခိင္ ဝြံတဲု ေဗာ္ကုအလႝုအသ႘ပှာန္ဂွ္ ပေရင္ဆက္ေဆာံ ပေရံေစွ္ကၜဳင္ သုိက္က္ရ။ ဟိုတ္ေဍံဂွ္ ပႜဲေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိ ပေရင္ည႘သာသဿဟ္ သဿန္ ေအာန္ေစွ္တဲု (ဗုိလ္မွဴး)'နာဲပါန္ေညာအ္' ပၚတိတ္ႏူေဗာ္ဒွ္မာန္ရ။ လက္ၾကဵဏံ 'နာဲအံင္နာင္' (ဗုိလ္ခ်ဳပ္ေအာင္ႏိုင္) ကု ေကာန္ရဲဂမၜိဳင္ ဒက္ေဗာ္တဿိမြဲပၜန္ရ။

ဟုိတ္ဂွ္ရ အခိင္တၛဲဏံ အလႝုအသ႘ပှာန္ကႝု ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိဂွ္ စပုင္မြဲဝုိင္၊ သုင္အရက္မြဲပလင္၊ ဍိဳက္မြဲဂၜဳင္တဲု ခ်ပ္စပေရင္ကေမၜာန္ ဍဳင္ကြာန္ဂွ္ ေဍံဟြံေလာဲသြာရ။ ေဗာ္ဂွ္ဒွ္အာ ဂေကာံ ဟြံမြဲကႝုေသှာဝ္၊ ဒွ္အာဂေကာံရပ္လြဟ္ ပၜန္ဂတးမြဲေပင္ေပင္ေရာင္။ ဒပ္ပှာန္စႝုဒှာ ေကာန္ဂကူမန္၊ ဒပ္ပှာန္ဗၜးၐးေကာန္ဂကူမန္ ကၜဳင္ႏူဒှာဲျဂိဳပ္ဂှိင္ေတံဂွ္ ညးတံကေလင္လုပ္အာ ျဂိဳပ္ေတံပၜန္ရ။ ဆဂး ဘဝေကာန္ဂကူမန္ ညံင္ဂြံဗၜးၐးတိတ္ႏူဘဝဍိက္ဂွ္ နကႝုတာလ်ိဳင္ညး တံရပ္လြဟ္တဲု ကေလင္ ဒက္ပၱန္ဍဳင္ လုပ္အာေပÌဗတိုက္တဿိ ဂံင္င္သကာသကာ မြဲက႑ ပၜန္ေရာင္။ ျဇဟတ္ ဂေကာံ၊ ျဇဟတ္ပှာန္ညးတံ စပ္ကႝုပေရင္ဂကူ တဲု ေသၢာံဒွ္အာျဇဟတ္ေဇှာ္ေဇှာ္မာန္ဂွ္ တန္တဵကႝုဂကူမန္ပ႙ု ႐ီုဗင္ထံက္ပင္ ကႝုျဇဟတ္ကုညးတံရ။

ပှာန္ဂၜးကဝ္ အလန္ဒုတိယစတဲုဗက္ ဂကူႂကက္ျပးဇးဒဿံင္ ေပင္ဍဳင္၊ ေပင္ကြာန္၊ ေပင္တိုက္ အုိတ္ရ။ ဟုိတ္ဂွ္ရ အလုံဂကူႂကက္မြဲ ေသၢာံကေလင္ေကာံကေလာံဂွ္ ဒက္ပတန္ပေရင္ ဓဝ္ည႘သာ အလုံ ဂကူႂကက္တံအုိတ္ရ။ ဟုိတ္ဂွ္ရ ညးတံ ကေလင္ဂြံဍဳင္တဲု ထေဍင္ေထာံ ဂကူသမၜဲတိ(နယ္ခ်ဲ႔ကုိလုိနီ)မာန္ေရာင္။ လဿိဟ္မှိဟ္ေလဝ္ဂၜိဳင္၊ တိဍာ္ ေလဝ္ေဇှာ္၊ ဂကူ ေလဝ္ဂၜိဳင္တဲု အလုံမြဲဍဳင္ေဇှာ္ ပေကာံေထာံမြဲတဲု ဒက္ပၱန္ဍဳင္ႂကက္ (တ႐ုတ္ျပည္သူ႔ သမၼတႏိုင္ငံေတာ္) ပႜဲသှာံ(၁၉၄၇)ဂွ္ မာန္ကၜဳင္ရ။ ပြမည႘သဿဟ္ဂွ္ ဒွ္ျဇဟတ္အဓိက သြက္ေဗာ္သၛိကဿိန္မြဲ၊ ဒွ္သြက္ဂေကာံ၊ သြက္ေဗာ္၊ ဒွ္သြက္ဂကူမြဲ နဒဒွ္ဇုတ္ဓရံင္မြဲရ။ လြဟ္ေဇှာ္ သြက္ဂြံစႝုဒှာ ဘဲဒဏ္အႏၱရာဲေဇှာ္ေဇှာ္မြဲ၊ တင္ခက္ခဲုေဇှာ္ေဇှာ္ဂမၜိဳင္ ဂြံၐက္တတ္ေကၜာံအာမာန္ဂွ္ ပြမည႘သာသဿဟ္သဿန္ညးသၠအ္ေဟင္ရ။

ဟုိတ္ဒွ္သာ္ဂွ္ရ တၛဲဏံ ယဝ္ပ႙ုကေလင္သၛ႘ဂၜိပ္ ဓဝ္ည႘သာ ဂကူမန္ပ႙ုမၢး တန္တဵဒဿံင္ကႝု ကႜိဳပ္ သကုိပ္ခုိဟ္ ပႜဲေကာန္ဂကူမန္ပ႙ုရ။ ကႜိဳပ္သကုိပ္ခုိဟ္ ေကာန္ဂကူမန္ဟီုဂွ္ မှိဟ္လႝုေရာ။ မိမမန္တံ ညံင္ဂြံလြ႘ ၐံင္အာ သတ္ပဿဝ္ဇဝ္ပၠဵ အနာဂတ္ေကာန္ငၛာ္မန္ပ႙ုတံေရာင္ဂွ္ နကႝုညးခ်ဴလိက္ (အၥာေကှဟ္)ဏံ ကႝုဏာ ကသပ္ရ။ ေကာန္ငၛာ္မန္တံ ႏူေဍာတ္ ေဍာတ္ ညံင္ဟြံဂြံ စုိတ္ဓာတ္ေစွ္၊ စုိတ္ဓာတ္ေဍာတ္ဂွ္ ဒးလြ႘ဝတ္ရ။ ညံင္ေကာန္ငၛာ္မန္ ေသၢာံဂံင္သကာ၊ ေျမက္စာကီု၊ ဂလာန္ဓဝ္ ပေတွ္ေဍံတံ ညံင္ဇကုေဍံကႝုေဍံ ဂြံပေတွ္ေကတ္ေကတ္၊ ညံင္ဂြံဂံင္ေကၜာန္ ဂံင္ေဖ်ံသၢဳတ္ သြာတ္ဂွ္ စႏူအခိင္ဝြံတဲု ဇဿာပ္မိမမန္ ဒးေဝတ္ ေဗၱာန္လဝ္ေထက္ေရာင္။ လညာတ္ေကာန္ငၛာ္မန္ တံ ညံင္ဂြံႏြံ ဓဝ္ည႘သာညးသၠအ္၊ ညံင္ဂြံေကၜာန္ကေမၜာန္ဂေကာံမြဲစြံ၊ ညံင္ဂြံယိုက္ေဂၜင္ တာလ်ိဳင္ပေရင္ဂကူ၊ ညံင္ဂြံထိင္ဒဝ္မင္မြဲအာ အာဲကဿာဲဇုဇဗဵလဇကု၊ ညံင္ဂြံယိုက္ေဂၜင္ တာလ်ိဳင္ဂြံေျပ၊ ညံင္ဂြံမင္မြဲ ေတှာဝ္ဒေတာဝ္ဂကူ၊ မသေကာေဒံေလပ္ေရာင္။ ဇဿာပ္ကေမၜာန္ ပံင္တဲ ပံင္ေကာံတဲု ေကၜာန္အာနျဇဟတ္ည႘သဿဟ္မၢး တိုင္ပၠဵလႝုေကတ္ေကတ္ ဒးဂြံေပဲါအံင္ဇှး ေရာင္။ ဂလာန္မန္ဟီုလဝ္ ''ည႘မၢး ဂြံေပÌအံင္ဇှးရ။'' ေကာန္ဂကူမန္ပ႙ု အလုံရးမန္၊ ကြာန္မန္၊ ေဒသမန္၊ ဍဳင္မန္ ၾသဝ္ကႝု ဂြံဍိဳက္ေပင္ကႝု မၛႝဳဓဝ္ည႘သာ (ေသြးစည္းညီၫႊတ္ေရး) အုိတ္ညိဂွ္ ဗြဲမဆာန္ကဿိန္ ဆဝ္မၛဳဟ္ဏာ စုိတ္ဓာတ္ဆာန္ဂကူဝြံရအဵ။

ေကှဟ္ - သုခ