ဒုင္ဂုိင္ေကတ္အေရဝ္မိမႏူတမၜာ.....

လညာတ္ပြမဟံြတုပ္သဿဟ္ကႝု သဿတ္ညးမတီညာတ္ေကတ္ ဘာသာျပေဝဏ႘တမၜာဂမၜိဳင္ 'ယူေဖန္ေမာင္လ႘ေတာ' ဲုYupin Morlido ေကတ္ဂုန္စရာဲ လၱဴပြမေကၜာန္ကေမၜာန္ဝါဗၛတဲု ကာလညးအံင္တန္(၁၂)တဲုဂွ္ ညးေတံမိပ္စုိတ္ ဂြံကေလင္စဵေကၜာန္ဝါဗၛ ပႜဲဌာန္မိတိမညးေတံရ။ ''ေကၜာန္ဝါဗၛတဲုေတွ္ ပေရင္ဘဝမှိဟ္ပ႙ုဏံ သဝ္ေစွ္အာဟြံေသင္'' ညးေတံဒုင္ဂုိင္ေကတ္လဝ္ရ။

ညးေတံအီထၞးတဲု ဟီုသာ္ဝြံရ။ ''ေတာ္ကႝုအကာဲအရာ အဲလဿဳဟ္ေတွ္ မိပ္မံင္စုိတ္ရ။'' ညးဂွ္ ဒွ္ေကာန္ဂကူ ကေရင္ေဇတ္တ္မြဲတဲု ေဇှာ္တုိန္ကၜဳင္ပႜဲဍဳင္ေသံ ေဒသေခ်င္မာဲ ပြိဳင္ဍဳင္ေမဝ္ဝါမ္ (Mae Wang) ရ။ သြက္ဘဝအဲဏံ သၛိခ်ိဳတ္တ္ပၜိဳတ္တ္ဟီုဂွ္ ဟြံမြဲရ။ ကာလညးကလိဂြံတန္(၇)ဂွ္ ညးေတံစတိတ္ႏူကြာန္ ဟ႙ုေဟင္ (Huay Hoi) သြက္ဂြံဆက္လၛတ္တန္ေလၵါဝ္ ပႜဲဘာေမဝ္ဝါမ္ရ။ သှာံတုိန္ဘာကၜာအုိတ္ဂွ္ ညးေတံ ဟြံမိပ္စုိတ္ေကြံေကြံရ။

''သၠအ္ရဲအဲကႝုအဲ ၿဂိပ္ဘာတဲု ပ႙ုစဵကၜဳင္ကြာန္ရ။ ပႜဲကႝုမြဲသတၱဟေတွ္ ပု႙တုိန္ဂြံဘာ အၾကာၐါတၛဲ ေကုာံ ပိတၛဲရ''ဂွ္ ယူေဖန္ဟီုရ။ ယူေဖန္ ေကုာံ ရဲညးေတံ ညးၐါကြာ္စဵသၛိ နကႝုဍာန္ျဂိဳပ္ တရဵအျခာ (၈) က႘လုိဝ္မ႘တာ ကာလေဍံတံ ျဂိပ္ဘာရ။ ယူေဖန္ျဂိပ္ဘာ အလန္ကၜာအုိတ္ဂွ္ မိမညးေတံ ကေလင္ပလံင္ဏာဘာပၜန္တဲု ကႝုညးေတံဆက္ တုိန္ဘာရ။ ယူေဖန္ဟီု အဲမိက္ဂြံတုိန္မံင္ဘာရ။ ဆဂး အဲဗွ္သှာ သၛိဌာန္အဲ၊ မိမအဲ၊ စှစအဲ ေကုာံ အခုိက္ကှာ ဘာသာအဲရ။ တဲုပၜန္ အဲမိက္ဂြံကႝု ဘာတန္ေလၵါဝ္ ႏြံပႜဲကြာန္ပ႙ုကီုရ။

ဆႝုဂဗ ဝါပဝ႘ဒ႘ (Wapawedee) ဂကူထုိင္လ႘သူ (Thai - Lisu Wapawedee Saengsawang) ညးမတန္တဵမံင္ ခ႐ုိင္ေမဝ္ဝါမ္ ေဒသေခ်င္မာဲဂွ္ ဘဝတှဟ္ျခာဒဿံင္ကႝု ယူေဖန္ရ။ ဝါပဝ႘ဒ႘ ညးေတံ စတိတ္ကၜဳင္ႏူကႝု တိမိမညးေတံ ႏူအစဂွ္ အာယုက္(၇)သှာံရ။ အခါဂွ္ ညးေတံ တုိန္မံင္တန္ပထမရ။ ဆဂး ညးေတံဂွ္ ဂြံအေခါင္ ဂြံမံင္ကႝုဂေကာံမှိဟ္ ပြ႘ဗြိဳင္တုပ္ကႝုညးေတံတဲု ညးေတံဂြံအေခါင္ ဟီုအေရဝ္ဘာသာမိမဇကု ေကုာံ ဂြံစစှစ မိမဇကုရ။

''ကာလဘာတဿာတ္ အဲစဵအာကြာန္ပ႙ုုဂွ္ ဒွ္မံင္အခိင္လ႘သူ ျပံင္ေကၜာံသှာံတဿိတဲု အဲဆႝုဂဗေကတ္ အေသအဟာန္ ေဇှာ္ေဇှာ္မြဲ သြက္ဂြံေကၜာန္ဗဒွ္သၻင္ကှာ လ႘သူျပံင္လွာဲသှာံတဿိရ။ ဆဂး မုဟုိတ္ညးတံ ဂြံေကၜာန္အေသအဟာန္ဏံဂွ္ အဲဟြံတီေကတ္ရ။ ဆဂး အဲဂစာန္လၛတ္ မုဟုိတ္ညးတံ ဂြံေကၜာန္သဘင္ကှာေရာ'' ဂွ္ သာ္ဝြံ ဝါပဝ႘ဒ႘ဟီုရ။

ယူေဖန္ ေကုာံ ဝါပဝ႘ဒ႘သီုညးၐါဂွ္ ညးမပါလုပ္ခ်႘ဒရာင္ဒဿံင္ ပေရင္မှိဟ္ ေကုာံ ဘာသာဂကူ၊ ဘာသာဇကု သြက္ဂြံ ပါလုပ္ သၸစဿတ္သမၱီ ပႜဲအလုံဂၜးကဝ္မာန္ရ။ ''အဲေကတ္ဂုန္စရာဲကႝု ဂကူအဲေကြံေကြံရ။ ကာလအဲဆႝုမှိဟ္မြဲမြဲ ကဿာဲလဝ္ထုိင္လ႘သူမၢး အဲအာဆက္မိတ္ကႝု ေဍံတံတဲု တက္က်ာအေရဝ္ဘာသာ မိမဇကုရ''ဂွ္ ဝါပဝ႘ဒ႘ဟီုရ။

ဆဂး ဆႝုဂဗယူေဖန္ဂွ္ ပြမတှဟ္ျခာမံင္ကႝု ဝါပဝ႘ဒ႘ရ။ ယူေဖန္ေလဝ္ ေကင္ဆႝုကၜဳင္ဂကူကေရင္ ေကာ္ခဵစ ေသံကေရင္ ကာလညးမတုိန္မံင္ဘာ ပႜဲဍဳင္ေခ်င္မာဲဂွ္ တဿာဂလုိင္ကီုရ။ ဆဂး ဗြဲမဂၜိဳင္ေတွ္ ေဍံတံဟြံမိက္ ဒုင္ဂုိင္ေကတ္ ဂကူေဍံ ဂကူကေရင္ရ။ ယူေဖန္ဟီုဂွ္ အဲတီမံင္ရ ေဍံတံဂကူကေရင္၊ ကာလေဍံတံ ဟီုအေရဝ္ေတွ္ ရမ်ာင္ကေရင္ တိတ္မံင္တဲု ကာလအဲဂၥာန္ဟီုကႝုေဍံတံ အေရဝ္ကေရင္ေတွ္ ေဍံတံမုေလဝ္ ဟြံကေလင္ဟီုရ။ ေဍံတံဟီုကႝုအဲ သာ္ဏံရ။ ဂြံဟီုအေရဝ္ ဘာသာမိမဇကု ပႜဲဍဳင္ေဇှာ္ဏံဂွ္ ပႜဲစုိတ္ေဍံတံ ဂြမံင္အိုတ္ရ။

ယူေဖန္ဒုင္ဂုိင္ေကတ္ ပြမတှဟ္ျခာမံင္ကႝု ေကာန္ဂကူကေရင္ ညးေတံဆႝုဂဗဂွ္တဲု ယူေဖန္အမ္သဝ္ကႝု မှိဟ္ညးေတံဆႝုဂဗ ဂြဂြံဟီုအေရဝ္ ဘာသာမိမဇကု ႏူတမၜာရ။ ယူေဖန္ ပြမေကတ္ဂုန္စရာဲတဲု ဟီုဏာသာ္ဝြံရ။ ''အဲေကတ္ဂုန္စရာဲကႝု ဘာသာမိမအဲရ။ ဘာသာမိမအဲေတွ္ အဲမှံဳပဿိက္ဂၜိဳင္အုိတ္တဲု လဵထၞးကႝုအဲ အဲဒွ္ကၜဳင္မှိဟ္ ႏူတမ္႐ုိဟ္ဂကူလႝု ေကုာံ ေယန္သှာင္အခုိက္ကှာအဲရ။ ဂကူဇကု ဇကုဟြံေထင္ေဇှာ္ ဟြံသၸစဿတ္သမၱီမၢး ညးဂွ္ ဂြံကၜဳင္သၸသမၱီေရာ။'' သြက္မှိဟ္ပြမဟြံဒုင္ဂုိင္ေကတ္ ဘာသာဇကုေဇတ္တ္ဍာံဍာံဂွ္ ဒးဇီုကပုိက္ေကတ္ ပြမေဍာတ္စုိတ္ေကုာံဂြ ကာလဇကု မေကၜာန္အာပံင္ေတာဲကႝု ဂေကာံဂကူသၟာင္ တှဟ္ျခာဂမၜိဳင္ရ။

''ကာလအဲ ဗြိဳက္လၱက္ကယ်ိဳင္အဲဗီုဏံေတွ္'' ညးေတံထၞးကႝု ဗီုညးက်ိဳင္လဝ္ကယ်ိဳင္ အခုိက္ကှာပလံင္ (Pa-Laung) ဘာသာမိမညးေတံ ႏူတမၜာဂွ္ရ။ တ႘တာေရေယင္ (Titha Rayoy) ဟီုဝြံ မှိဟ္လၛႝဳလၛႝဳတံ ေကာ္မံင္အဲစဿ (ဒုင္သဇုိင္အေရဝ္ ကၜဳင္ႏူအေရဝ္ေသံ ႏူေဒသသဿဝ္က်ာ ဍဳင္ေသံရ။) တ႘တာကၜဳင္ႏူကြာန္ ေမဝ္ဂ်န္ (Mae Jon) ပြိဳင္ဍဳင္ေခ်င္ဍဵ (Chaing Dao) ခ႐ုိင္ေခ်င္မာဲဂွ္တဲု ညးေတံကလိဂြံလဝ္ လိက္အေခါင္ဒွ္ေကာန္ေသံဂွ္ ဟြံလအ္ဏီရ။

ေဍံတံဟီု မုစဿေရာတဲု ေဍံတံျဂိဳင္စအဲရ။ ဟုိတ္ႏူေကာ္ယဿဳ သုင္ေစာဲမအေရဝ္႐ုိင္ဇုိင္ ဗီုေ႐ွ္ေသွ္ညးသၠအ္ ဟြံမြဲဂွ္တဲု တ႘တာ ဒးဒုင္စသုိင္ဂိတဲု ေအာန္စုိတ္ဗြဲမေလာန္ရ။ ''အဲမိက္ဂြံကႝုေဍံတံတီ အဲဂွ္ ဒွ္ေကာန္ဂကူပလံင္မြဲရ။ တဲုေတွ္ မိက္ဂြံကႝုေဍံတံတီေကတ္ ဗီုေဍံတံေကၜာန္မာန္ဂွ္ အဲေလဝ္ေကၜာန္မာန္မံင္ေဏာင္ဂွ္ မိက္ဂြံလဵထၞးကႝုေဍံတံ တီကီုရ''။

ပြမေဆင္စပ္ကႝု ပေရင္ဍႝဳဍိဳက္ညးသၠအ္ ေကုာံ ပေရင္ေ႐ွ္ေသွ္ ဟြံမြဲညးသၠအ္ဂွ္ ဒးဇီုကပုိက္မံင္ ပႜဲပြ႘ဗြိဳင္ေသံ ေဇှာ္ကႝုျဇဟတ္ရ။ ေကာန္ဂကူေသံဗြဲမဂၜိဳင္ ေကာ္ခဵစ မှိဟ္ကၜဳင္ႏူေဒသလၸာ္သဿဝ္က်ာ ေကုာံ ဒုိဟ္ဨသာန္ (Loa or Bak-Siew) ေကာန္ဂကူေသံေဒသသဿဝ္က်ာ ေဍံတံေကာ္ခဵစ ေကာန္ဂကူေဍာတ္ေဍတ္တံ ဗီုဏံရ။ ဥပမာ - E-Kor ေတွ္ မှိဟ္ဏံဂွ္ ဒွ္ေကာန္ဂကူ Akha ရ။ တဲုပၜန္ Maew ေတွ္ ေကာန္ဂကူ Homg ရ။ ေဍံတံဂြံေကာ္ယဿဳဂွ္ ေအာန္ေကြံေကြံရ။ ေသံပႜဲဍဳင္ၐံင္ကံက္ ေကာ္ခဵစ ေကာန္ဂကူဍဳင္ေသံ ညးမကၜဳင္ႏူေဒသေသံ လၸာ္လၱဴဏံ မှိဟ္ၿဂိဳပ္ ေကုာံ မှိဟ္မံင္လၱဴဒႝုရ။ အကာဲအရာဏံဂွ္ ထၞးပ်းမံင္ေကာန္ဂကူ ဍဳင္ေသံတံ ဟြံသၸစဿတ္သမၱီ၊ ဟြံမြဲကႝုေ႐ွ္ေသွ္ လၱဴဘာသာေဍာတ္တ္ တန္တဵမံင္ ပႜဲဍဳင္ေသံဏံရ။

ကြးဘာညးမဟီုအေရဝ္ တှဟ္ျခာမံင္ကႝု ညးတှဟ္တံဂမၜိဳင္ ယဝ္ခါရ အၥာဘာေဍံတံ ဟြံေစွ္စုိတ္ လၱဴတန္ေဗၱာန္ ေဍံတံမၢး ကြးဘာဂွ္ ဒးပလံင္ဏာ ဘာတန္ေဗၱာန္ ခ်ိဳတ္တ္ပၜိဳတ္တ္မြဲဒှာဲရ။ မုဟိုတ္ေရာဟီုေတွ္ ညးတံေထင္ ေကတ္ကြးဘာဂွ္ ေထက္ကႝုဒးႏြံတန္ေဗၱာန္ ခ်ိဳတ္ခ်ိဳတ္ပၜိဳတ္ပၜိဳတ္မြဲေဟင္ရ။ ဂေကာံေဖာအ္ေျဗဝ္ ႏူကႝု ဘာတကၠသုိလ္ UK သၸလဝ္သုေတသန ပြေဆင္စပ္ကႝု ကြးဘာလၛတ္ဘာသာ ေကာ္ခဵစ အေရဝ္ဘာသာ မရႏုက္ကႝု ဒုတိယဂွ္တဲု ကြးဘာတံဗြဲမဂၜိဳင္ ဒးဇီုကပုိက္မံင္ ပေရင္အခက္အခဲု တဿာဟလုိင္ရ။ ဘာသာဂွ္ စႝုဒှာလဝ္ေကာန္ငၛာ္တံ သြက္စုိတ္ဟြံလုပ္စကႝုဘာရ (ဝါ) ယဝ္ခါရ ေကာန္ငၛာ္ဂွ္ စုိတ္လုပ္စ လၸာ္ဘာကီုေလဝ္ သြက္ေကာန္ငၛာ္ဝြံ ဒးဇီုကပုိက္ ပေရင္အခက္အခဲု ဂြံလၛတ္ဘာသာ ဂၜိဳင္ကႝုသာ္ရဝြံဂွ္ ညးတံ ထံက္ထၞးလဝ္ရ။

ဆဂး ပႜဲဍဳင္ေသံဝြံ ညးတံေတာ္ေကတ္ မုဟုိတ္ေကာန္ငၛာ္တံ တိတ္အာႏူဘာဂွ္ေတွ္ ဟုိတ္ႏူမိေကာန္ငၛာ္ဝြံေဟင္ရ။ ဟုိတ္ႏူမိမေဍံ ဂြံကေမၜာန္တဿိ (ဝါ) ဒးျပံင္အာ ဒှာဲကေမၜာန္ဒးဗီုတဲု ေကာန္ငၛာ္တံေလဝ္ ဒးျပံင္ဗက္အာ မိမေဍံတံရ။ ဆဂး မိမလၛႝဳ (ဝါ) ကြးဘာလၛႝဳဝြံ ပြမပေလဝ္ေလတ္စ လၱဴတင္ဝါတ္ဂါတ္ဂွ္ေလဝ္ ႏြံမံင္ကီုရ။ ဟုိတ္ႏူပေရင္ဝြံတဲု ဂြံသၸလဝ္သုေတသန ခ်ိဳတ္တ္ပၜိဳတ္တ္ဂွ္ ဟြံမြဲဏီရ။

အလႝုအသ႘ သြာင္ပေရင္ပညာဍဳင္ေသံ ပတုိန္ထၞးလဝ္သှာံ (၂၀၀၉)ဂွ္ဝြံ ပႜဲကြးဘာတန္မူလ (၇.၈၉)မ႘လ႘ယာန္ ဂွ္ေတွ္ (၄၀၇၅၂)တၜဂွ္ တိတ္အာႏူဘာတဲု အပႜဲဂွ္ (၄၃၃၀)တၜဂွ္ ကေလင္ဂြံအေခါင္တုိန္ဘာ ကာလပေလဝ္ ပေလတ္ တင္ဝါတ္ဂါတ္ေဍံတံတဲုဂွ္ရ။ ဘဝယူေဖန္ဂွ္ေတွ္ ကႝုပ႙ုခန္လၛတ္မြဲရ။ ဆဂး ယူေဖန္ဝြံ ညးေတံတဲုကၜဳင္ ဘာတန္မူလ အၾကာမိမညးေတံ၊ ဘာသာ ေကုာံ ပႜဲပြ႘ပြဴညးေတံဂွ္ရ။ ကာလညးေတံ စုိပ္တန္လေလၵါဝ္ဂွ္ ညးေတံ ဒးဇီုကပုိက္ကၜဳင္၊ ဆႝုဂဗကၜဳင္ပေရင္မှိဟ္ ေကုာံ ပြ႘ပြိဳင္တဿိရ။ ကၜာေတံ အေရဝ္ဘာသာတှဟ္ျခာဂွ္ နဒဒွ္ ပြမကၜိဳဟ္ စုိတ္တဲု သုင္ေစာဲကၜဳင္ ပႜဲဍဳင္ေသံရ။ ဆဂး ပႜဲဂိတုေဂ်ာန္ ၂၄၊ (၁၉၄၀)ဂွ္ ဝန္ေဇှာ္ 'ဝွ႘မာေယွဝ္' Feild Marshal Plaek Pibo- onsongkram လေလာင္ၾတးပၱိတ္ ဘာသာေသံမြဲေဟင္ နဒဒွ္ဗဗြဲဓဝ္ ပႜဲဍဳင္ေသံရ။ ေဖ်ံကၜဳင္ေသှာဝ္ အေရဝ္ေသံ၊ လိက္ေသံမြဲေဟင္ သၜးအေခါင္ေဗၱာန္ရ။ အခိင္ဝြံ ဘာေဗၱာန္လိက္ ဘာသာတှဟ္ျခာတံဂွ္ ဒးဒုင္ ကဿာတ္လဒႝုအာအုိတ္ရ။

ကြးဘာအေရဝ္ မတှဟ္ျခာမံင္ကႝု ညးတှဟ္ဝြံ အၥာဘာေဍံတံ ဟြံကႝုအေခါင္ ဟီုအေရဝ္မိမေဍံတံ ပႜဲကႝု ဘာေဗၱာန္လိက္ရ။ ဆဂး ေတာ္ကႝုအခိင္လဿဳဟ္မၢး ပြမေဆင္စပ္ကႝု ဍႝဳဍိဳက္ပေရင္အေရဝ္ဘာသာဂွ္ ခုိဟ္တုိန္ ႏူေၾတံတဿာဟလုိင္ ပ႙ုဂြံညာတ္ေကတ္ရ။ ဟုိတ္ႏူကႝု ပေရင္လဟိင္စုိတ္ အစ႘အဇန္ ပႜဲထ႘ဝ႘၊ ေအန္တာနိတ္ ေကုာံ နကႝုရမ်ာင္ဒြက္တံဂွ္ေလဝ္ ေကာန္ဂကူေဍာတ္တ္တံ ေထင္ေဇှာ္ကၜဳင္ ဂကူေဇှာ္ေဇှာ္ဝြံတဲု ဇကုဇကုမိက္ဂြံ ပတုပ္တဵမံင္ကႝု ဂကူေဇှာ္မြဲဂွ္ေလဝ္ ႏြံဒဿံင္ဗြဲမဂၜိဳင္ဏီရ။

မိမဗြဲမဂၜိဳင္တံ ဂြိင္တဵမံင္ လၱဴပေရင္ေကာန္ဇာတ္ညးတံ ဒးဒုင္ဓလီုဏာကႝု ဂကူေဇှာ္ေဇှာ္မြဲရ။ ညးတံဒုင္ဂုိင္ေကတ္ ဘာသာမိမ ႏူတမၜာဝြံ ဒွ္အေရဝ္ဘာသာ သြက္ဂြံဆက္ေစၜာံသက္က္ မြဲဓဝ္ဟြံေသင္၊ အေရဝ္ဘာသာဂွ္ ထံက္ထၞးကႝု ေယန္သှာင္ပ႙ု ေကုာံ ငၛဳဟ္မးတမ္႐ုိဟ္ ဂကူပ႙ုရ။

Sakda Saenmi (ႏူဂေကာံပေရင္ပညာ ေကုာံ ေယန္သှာင္မှိဟ္လၱဴဒႝု)ဟီုဂွ္ ''အဲမိက္ဂြံကႝု ေကာန္အဲပိတၜ လၛတ္အေရဝ္ဘာသာ လ႘သူကၜာတဲု လ႘သူဂွ္ မိက္ဂြံကႝုဒွ္အေရဝ္ကၜာအုိတ္ ပႜဲဘဝေဍံတံဝြံရ။ '' ညးေတံမိက္ဂြံကႝု ေကာန္ညးေတံ ကၜိဳဟ္စုိတ္တဲု တီေကတ္ပ႐ူပရာ လ႘သူရ။ ''ကၜာပ႙ုဟြံဂြံလၛတ္ ဘာသာတှဟ္ျခာဝြံ ေထက္ကႝု ပ႙ုဒးတီေကတ္ ပ႐ူပရာပ႙ုကၜာရ''တဲု ညးေတံထံက္ထၞးကႝု ဘာသာဝြံ ဒွ္အဓိကေဇှာ္အုိတ္ ပႜဲေကာန္ဂကူမြဲမြဲရ။

စပ္ကႝုပေရင္ဆႝုဂဗ ညးေတံေတွ္ တီညာတ္ေကတ္ ပေရင္ေယန္သှာင္ အခုိက္ကှာဇကု ခ်ိဳတ္တ္ပၜိဳတ္တ္ဝြံ ဒုင္စသုိင္ခုိဟ္မံင္ ပႜဲဘဝညးေတံရ။ ''ေထက္ကႝုဒးေကတ္ဂုန္စရာဲ ေပင္ေပင္မြဲေဟင္''ဂွ္ ညးေတံဟီုရ။ ေကာန္ဂကူေသံ (ေသံကေရင္) တၜေကာန္ၐါ 'ပ႐ူ' Prue Odochao ဟီုဝြံ အေရဝ္ဘာသာဝြံ သြက္ဂြံသုင္ေစာဲ ပေရင္ဆက္ေစၜာံ မြဲဓဝ္ဟြံေသင္ ဘာသာပ႙ု ေဗၱာန္ပ်းကႝုပ႙ု ဂြံကၜိဳဟ္ေကတ္ ပေရင္ဘဝပ႙ု ျဇိဳဟ္ဟ္နက္နက္မြဲတဲု ပ႙ုဒးသုင္ေစာဲအာ ပႜဲဘဝပ႙ုရ။

''အဲမိက္ဂြံကႝုေကာန္အဲ လၛတ္အေရဝ္ဘာသာအဲေကြံရ။ ေဍံတံေထက္ကႝုဒးလၛတ္ အေရဝ္မြဲဓဝ္ဟြံေသင္၊ ေထက္ကႝု ဒးတီေကတ္ ေယန္သှာင္အခုိက္ကှာ မြဲမြဲသာ္ရ။ ဥပမာ - ပ႙ုေကာန္ဂကူကေရင္တံ ကူခ်ပ္မံင္ လၱဴပေရင္သဘာဝ ေကုာံ ဗီုလႝုဂြံေကၜာန္ဝါဗၛတဲု ဗီုဂ်ိဳင္တဵမံင္ရ''ဂွ္ Prue Odochao ဟီုရ။ ညးေတံ ပတုပ္ထၞးကႝုဥပမာ ေကာန္ငၛာ္ဝြံ တုပ္တဵမံင္တှံဒုန္ရ။ ''ဒုန္ေဍာတ္ေဍာတ္ေလဝ္ဒးဗၵတဵ ဒုန္ေဇှာ္ေဇှာ္ရ။ (ဝါ) ေကာန္ငၛာ္ေတွ္ ေဍံတံဂြံခန္လၛတ္ ႏူမိမေဍံတံဂွ္ရ။ ဆဂး ကၜာ႐ုိဟ္ကှက္ဟြံခုိင္ဏီ ပ႙ုပုိက္ေထာံမၢး ရုိဟ္ကှက္ဒုန္ဂွ္ ခုိင္ကၜဳင္ဟြံေသင္ ဒုန္ဂွ္သြက္ဂြံဒွ္အာ သြက္သြမြဲဓဝ္ေဟင္ရ'' ဂွ္ ညးေတံ ဟီုထၞးသာ္ဝြံရ။ တဲုပၜန္ ညးေတံေသာင္ထၞးကႝု အေရဝ္ဘာသာေသံ ပြမတှဟ္ျခာမံင္ကႝု အေရဝ္ဘာသာ ကေရင္ရ။ ''မအေရဝ္ေသံ ျဂိဳပ္ဝြံ ေဆင္စပ္ကႝု တှံဆုမြဲေဟင္ရ။ ဆဂး မအေရဝ္ကေရင္ ျဂိဳပ္ဟီုဂွ္ ပြမေဆင္စပ္ကႝု တှံဆုသဿးဟြံေသင္ ေဆင္စပ္မံင္ သီုအလုံသတ္ မႏြံမံင္ကႝုလမ်ီဳ အလုံျဂိဳပ္မြဲရ။''

Pure ဝြံ ညးမတန္တဵမံင္ ပႜဲျဂိဳပ္ခ႐ုိင္ေမဝ္ေရန္ Mae Rim ေဒသေခ်င္မာဲရ။ ၐုိန္ရ ညးအလႝုအသ႘ေဒသ လေလာင္ၾတးလဝ္ ျဂိဳပ္ဝြံ နဒဒွ္ျဂိဳပ္ဥဒ်ာန္ သြက္မှိဟ္ဂမၜိဳင္ ေသၢာံဇူဒီုကီုေလဝ္ ေကာန္ဍဳင္ကြာန္ ညးမတန္တဵမံင္ ပႜဲေဒသတံ ပတုိန္ထၞးလဝ္ဂွ္ ညးတံ စတန္တဵမံင္ဒှာဲဏံ ေလာန္ကၜဳင္ပြိဳင္ကၜံသှာံျပင္င္ရ။

အခိင္လဿဳဟ္ တၜပညာသိပၸံတံ ဂြိင္တဵမံင္ ပေရင္သဘာဝ ေကုာံ သတ္မှဳံကႝုလမ်ီဳ ဂ်ိဳင္တဵမံင္ ပႜဲဂၜးကဝ္ပ႙ုဏံ ဗြဲမဂၜိဳင္ ေကၜံတဵအာအိုတ္ဂွ္ရ သတ္မှဳံလမ်ီဳ သြက္ဂြံဂ်ိဳင္တဵအာ ပႜဲဂၜးကဝ္ပ႙ုဍာ္ဇမၜိင္ဂွ္ မဒွ္ပဿိက္ေဇှာ္ကႝုျဇဟတ္မြဲရ။ မုဟုိတ္ေရာ ဟီုေတွ္ တမ္႐ုိဟ္စှစပ႙ု၊ ဂဥဳဲပ႙ုဂွ္ ကၜဳင္ႏူဂွ္ဖအုိတ္ရ။ ဆဂး ပေရင္ဘာသာတှဟ္ျခာေလဝ္ ေထက္ကႝုဒးဂြိင္ ဗီုဂွ္ ေထက္ကီုဟာ။

ဂေကာံလၛတ္ေဆင္စပ္ကႝု ဘာသာဂၜးတိဏံ ပတုိန္ထၞးလဝ္ဝြံ ပႜဲဂၜးတိဏံ ဘာသာပံင္ (၆၉၀၉) တန္တဵဒဿံင္ရတဲု ပႜဲဍဳင္ေသံဝြံ ဘာသာပံင္ ႏြံမံင္ (၇၄)ဘာသာ ရ။ ဆဂး ဘာသာေဍာတ္တ္လၛႝဳဂွ္ မှိဟ္ဟီုတဵမံင္ ေအာန္ဗြဲမေလာန္တဲု ဂြံတန္တဵအာဍာ္ဇမၜိင္ဂွ္ ဟြံေလာဲသြာရ။

ပ႐ုိင္ခုိဟ္မြဲဂွ္ ေကာန္ဂကူညးမတန္တဵမံင္ ပႜဲဍဳင္ေသံဝြံ ႏူဝင္နန္တၜတိ ကႝုအေခါင္ သၸစဿတ္သမၱီကႝု ဘာသာညးတံရ။ ဂြံကၜဳင္အေခါင္ သြက္ဂြံေဗၱာန္လိက္ ဘာသာေယန္သှာင္ဇကု သြက္ဂြံေဇှာ္ေမာဝ္တုိန္ရ။ ပြမလၛတ္ဘာသာ တှဟ္ျခာဝြံ သၸတဵတက္တုိန္ပေရင္ပုိန္ျဒပ္ ေကုာံ ပေရင္ပံင္ေတာဲအၾကာမှိဟ္ ပႜဲဍဳင္ေဏာင္ဂွ္ ညးတံ ညာတ္ေကတ္လဝ္ သာ္ဝြံရ။ ႏူဝင္နန္ အေရဝ္ပ႐ုိင္မကလုိဟ္ကႝုဏာ ဝန္ေဇှာ္ Abhist Vejjajiva ပႜဲကႝုဂိတု Feb (၂)၊ သှာံ(၂၀၁၀)ဝြံ သဿာန္သဿဳက္စ ပေရင္တံသဇုိင္ ပေရင္ဂကူ ေကုာံ ဘာသာတှဟ္ျခာတံ ပြမပါလုပ္ ပႜဲဝုိင္ ဘာသာေသံဂွ္ရ။

ေဆင္စပ္ကႝု သြက္ဂြံစေဗၱာန္ဂွ္ ဝန္ေဇှာ္တုပ္စုိတ္ ဒုင္လဝ္တဲတဲု ဆဂး ဂေကာံညးတံဝြံ ဆက္လၛတ္မံင္ ပေရင္အခက္အခဲု ဂြံတန္တဵအာ ဍာ္ဇမၜိင္မာန္ဂွ္ရ။ ပေရင္ပံင္ေကာံ ေကုာံ ပေရင္သၢဳတ္သြာတ္ဝြံ တန္တဵပံင္ေကာံ အာဍာ္ဇမၜိင္ ပႜဲအဓာန္ဂတမာန္ေဏာင္ဂွ္ ညးတံပေတွ္ေကတ္လဝ္ရ။

ေကှဟ္ - သုိက္မန္ (လိက္ပေရင္ကၜာဲဘာသာ)
ဂ်ာေနဝ္ေခတ္ပ႙ု ေလဿင္(၆၀)၊ ဂိတုဒ႘ေျဇမ္ဗာ သှာံ(၂၀၁၀)