ကႜိဳပ္သကုိပ္ပ႙ုကီု သီုအစာံပ႙ု (ပတုိန္ဂုန္စရာဲကုဒံက္တာနာဲပညာမန္)

ကိုပ္ကၜာအိုတ္ အဲဂြံမိင္ေကတ္ရမ်ာင္ 'နာဲပညာမန္' မဟုီပတိတ္ ပႜဲသဘင္ပတိုန္ဂုန္စရာဲညး သုီစိုတ္ သုီစ႐ိုတ္ မတြံဂး ''အဲေကတ္တဆိပ္(ပ႘အုက္ဒ႘) စပ္ကုႝပေရင္ဍဳင္ကြာန္သိပၸံဂွ္ ရန္တဿံသြက္ဂကူ သက္က္ရ'' ဂလာန္ဝြံ အဲဂြံမိင္ေကတ္တဲု လဝဲါဂွ္ကူခ်ပ္စိုပ္အာ ဂလာန္ဗၥန္ 'နာဲေထာန္ တိင္'(ထဝ္ေသာန္) မဒွ္ဥကၠဌေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘ ေကာန္ဂကူမန္ေတံရ။ 'နာဲေထာန္ တိင္' ေကင္ဟုီဗတိုက္ဖေအာဝ္လဝ္ဂွ္တုန္ ေကာန္ဂကူမန္မစိုပ္ဍဳင္ပလုိတ္တံ ယဝ္ဂြံအေခါင္မၢး ကတ္လၛတ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္သိပၸံညိ မဒွ္ရ။

ပႜဲကုႝဂလာန္ဥကၠဌ ေဗာ္ကေလင္ဒက္ပတန္ဍဳင္မန္ 'နာဲဗညာထဝ္ဝင္' ဗွ္ပတိုန္ဂုန္စရာဲကု'နာဲပညာမန္'၊ ဒံက္တာ'နာဲပညာမန္' (ဒ႘ေျဇမ္ဗာ ၂၅၊ ၂၀၁၀ ပႜဲသဘင္သ႘ကၜ႘ ေဗာ္ကေလင္ဒက္ပတန္ဍဳင္မန္ (၁၇)ဝါ ေကုာံ ဂေကာံညးျဗဵမန္အလန္ပထမ)ပၜန္ဂွ္ ''ဟိုတ္ႏူဂြံတဆိပ္ဒံက္တာတုဲ ပု႙ပတိုန္ဂုန္စရာဲ ဟြံေသင္၊ ဟိုတ္ႏူေကင္ဒုင္ကၜဳင္ဒဒိုက္ ေကတ္ကၜဳင္တာလ်ိဳင္ပႜဲဂေကာံ ဂၜိဳင္ကုႝသှာံဂွ္တုဲ ပု႙ပတိုန္ဂုန္ စရာဲေဏာင္''။

ပႜဲကုႝဂလာန္မိပါန္က်႘ ညးမေကၜာန္မံင္ ဂေကာံညးျဗဵမန္ ဟုီပတိတ္ပေရင္ဆုႝဂဗ သုီမမှဳံဒဿံင္ပႜဲဂၜမ္စိုတ္ ညးေတံဂွ္တုန္ ''ညးတံညးၐါ '(နာဲပညာမန္ကုႝ မိစရာဲမန္(ဒံက္တာမိစရာဲမန္)' ဂြံဟုီအေရဝ္ ရမ်ာင္ ထတ္ကအ္သၜဲ မြဲေလွ္ဟြံေကင္မိင္မြဲေလွ္၊ ေလပ္ေလဝ္ေလပ္ပညာ၊ အဲထုိင္သး''။

ေဆာဖြက္ညးတံ(စုံဖက္) ေကတ္တာလ်ိဳင္အဓိက ပႜဲဂေကာံမန္အေမရိကာန္တုဲ ခ်႘ဒရာင္ကၜဳင္ ပေရင္ဂကူ၊ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဂကူကုီ သုီကလိဂြံလဝ္ တဆိပ္ပ႘အုက္ဒ႘အိုတ္ကုီဂွ္တုဲ ေကာန္ဂကူမန္ မမှဳံပႜဲရး ကဿိန္ဍဳင္အေမရိကာန္တံ ေကတ္ဂုန္စရာဲပႜဲညးတံ ေဇှာ္လတူေဇှာ္ရ။ ဓဝ္မာန ညးတံ ေအာန္သဿးဟြံက ဓဝ္ေအင္ဒုင္ညးတံေလဝ္ ေဇှာ္မံင္တဿာဂလိုင္ဂွ္တုဲ သြက္ဂြံသၸအဲပရဲ ပႜဲညးတံဂွ္ ေကာန္ဂကူမန္ မမှဳံပႜဲကဿိန္ဍဳင္ အေမရိကာန္တံဗြဲမဂၜိဳင္ ဟြံျဇိဳင္စိုတ္အိုတ္ရ။

စုႝကုႝအခိင္လဿဳဟ္ဏံ ညးတံညးၐါ ဗြဲမကတုိင္ကမွ္ ေကတ္တာလ်ိဳင္ေကၜာန္ၐိုတ္မံင္ ပေရင္ဂကူမန္၊ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္၊ ဂကူမန္ဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္၊ ဂြံလၛတ္ေကတ္ရ။ 'နာဲပညာမန္' ဂွ္ ျပဟ္ျပဟ္ဏံ ေကတ္မံင္တာလ်ဳိင္ဥကၠဌ ဂေကာံပံင္ေကာံေကာန္ဂကူမန္ မစိုပ္ဍဳင္မၛးတုဲ 'မိစရာဲမန္' ဂွ္ ဒွ္မံင္ဥကၠဌ ညးဍိဳက္ပ္ဂေကာံမိှဟ္ျဗဵမန္ ကိဿန္ဍဳင္အေမရိကာန္ရ။ ညးဝြံ သုီသၸအဓိကကုႝ ပေရင္ၾသန္ဗြဝ္ ေကာန္ဂကူမန္တုဲ ခ်႘ဒရာင္စန္ဒက္မံင္ကုီရ။

ၾကဵႏူ 'နာဲပညာမန္' ကလိဂြံပ႘အုက္ဒ႘တုဲဂွ္ ရမ်ာင္ေကာန္ဂကူမန္ ပႜဲမန္နိတ္ဂမၜိဳင္ ဟုီဓမံက္ပတိတ္ ထိုင္သးေကတ္ဂုန္စရာဲဂွ္ ဂြံဆုႝေကတ္ဗြဲမဂၜိဳင္ရ။ ညးတံညးၐါဂွ္ ၐိုန္ရကလိဂြံေကာန္ဇာတ္ ဟြံမာန္ ကုႝဒွ္ကၜာရ ဆဂး အာယုက္ေဍာတ္သြတ္တဵအိုတ္ဂွ္တုဲ ေကာန္ဂကူမန္ မစိုပ္ဍဳင္မၛးတံ စဿ႘လဝ္ပဲႜညးတံ ဗြဲမဂၜိဳင္အိုတ္ကုီရ။ ဂြံကလိဂြံအံင္ဇှး ေကတ္တဆိပ္ၾကာဝြံမာန္ဂွ္ ပႜဲကုႝဝင္ဂၜာဲသၛ႘သုင္ဍာ္တွ္ ပေရင္ ပညာညး ခ်ဴဓမံက္လဝ္ဂွ္ စွ္သုန္သှာံျပင္ရ။ ၾကဵႏူဂြံ အာမ္ေအ တုဲသဿးဂွ္ ဒစာံသှာံရ။

ေကာန္ဂကူမန္ ႏူကြာန္ဒႝုေထာင္ ပြိဳင္ဍဳင္လွာဒကွ္မြဲတၜဂွ္ ယဝ္ရမံင္ပႜဲဍဳင္ဗဿာရမၢး ဂြံတိုန္တကၠသုႝတုဲဂွ္ ဟြံေလာဲသြာ၊ ေခတ္ညးတံ မေဍာတ္သြတ္ေတံဂွ္ ေဒသဝြံ ဟိုတ္ႏူဒွ္မံင္ေဒသလစံက္ ဒှာဲအလုႝ အသ႘ပှာန္ဗဿာ ထပက္ပှာန္ကုေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿဂွ္တုဲ သဿတ္အဝဲညးတံ ဒးတိတ္ေထာံဘာျပဟ္ဟ္သဿးဂၜိဳင္ရ။ မိှဟ္ျဗဵမန္ ႏူေဒသတံဝြံ ဂြံဆုႝေကတ္ ေစွ္ဒှာဲပစူအိန္ထံင္ကုႝ ေကာန္ပှာန္ေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿဂၜိဳင္ရ။

ညးေတံေလဝ္ ဒးတိတ္ႏူဘာတန္ ဗြဲမျပဟ္တုဲ သၸထပု႙ခမ႘ အာကတ္ပညာ ဒုႝစိုပ္ဍဳင္လဂုင္ကုီရ။ ဟိုတ္ႏူ ပေရင္ကလုိက္ကမုႝဍဳင္ ပဲႜသှာံ(၁၉၈၈)ေတံဂွ္တုဲ ညးေတံေလဝ္ ဒးဒဵတိတ္စိုပ္ ဍဳင္ေသံ၊ ႏူဂွ္သှာံမဟြံလံေဟင္ ဒဵတိတ္စိုပ္ကၜဳင္ ကဿိန္ဍဳင္အေမရိကာန္ရ။ ေပှာဝ္ညးဒဵပှာန္ မဒွ္ေကာန္ဂကူမန္ မေဖ်ံသဇိုင္ဍဳင္ပလိုတ္တံဂွ္ ညးေတံဂွ္ ပါလုပ္အေဝါင္ အေသာတ္ကိုပ္ကၜာ အိုတ္မြဲကုီရ။

ပႜဲကုႝညးေတံဟုီေသာင္ကလး ဟိုတ္ဂြံ႐ုန္ဂစာန္ တှဟ္နေသၢာံ ကလိဂြံတဆိပ္ၾကာဝြံဂွ္ေလဝ္ ဒဒွ္ရ သဿိက္မဟြံမိက္ ဒုင္ဂယံက္ကုႝဂကူဗဿာ ညးမမှဳံကုႝပညာ မကလိဂြံလဝ္ တဆိပ္ၾကာသၜဳင္သၜဳင္ ဂမၜိဳင္ေရာင္ဂွ္ ဂြံမိင္ေကတ္ကုီရ။ ''ကာလေဍံတံ ဆက္မိတ္ညးသၠအ္ ေဍံတံဟုီ ဂြံတဆိပ္ဗုီေတံဗုီဏံ ဇကုဂွ္မုေလဝ္ ဟြံဂြံဂွ္တုဲ ႏူဂွ္ဒုင္ဟြံမာန္တုဲ ကတ္ကၜဳင္ပညာ'' ဂလာန္ျမဵသာ္ဝြံ ညးဟုီပတိတ္လဝ္ ကုေကာန္ဂကူမန္ ပႜဲသဘင္ကုႝလာဘ္ သၸပူဇဵညးဂွ္ ဂြံမိင္မံင္ပႜဲကေတာဝ္ရ။

ပႜဲကုႝေကာံဓ႐ုီ ေဗာ္ကေလင္ဒက္ပတန္ဍဳင္မန္ ပႜဲလအိတ္သှာံ (၂၀၁၀)ဂွ္ ညးဂၨံတုဲကလင္ဂွ္ဂၜိဳင္ ကတုႝဟုီဂွ္ေအာန္ရ။ အကာဲအရာဝြံ ေဍံစ႘ပ်းမံင္ ဒဒွ္ရညးေလပ္ပညာသၜဳင္အိုတ္တုဲ ဟြံစြံမာန ညံင္ညးေလပ္အိုတ္မြဲရ။ ဇကုဇကုအဲ ဂြံဆုႝေကတ္ အကာဲအရာသာ္ဝြံတုဲ အိုဟ္တဿိဳဟ္ စိုတ္ေလာန္ သန္ရ။ ဗုီသဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္မန္ဂမၜိဳင္ မေကင္ဆုႝဂဗ တက္လဝ္က်ာကုႝ'နာဲေထာန္တိင္' မဒွ္ ဥကၠဌ ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရျဇ႘ ေကာန္ဂကူမန္ဂမၜိဳင္တုဲ ဟုီထိုင္သးကုႝ'နာဲေထာန္တိင္' စပ္ကုႝပေရင္ ယ်ႝဳလဂူ စိုတ္သဝ္ကုီ၊ 'နာဲပညာမန္'ဝြံဂွ္ေလဝ္ စိုတ္သဝ္သာ္ဂွ္ကုီေရာင္ဂွ္ ကူခ်ပ္စိုပ္အာပႜဲစိုတ္တုဲ စိုတ္သ ၸေ႐ွ္ေသွ္ရဵဂဵ ကဿိဳဟ္တိုန္ဂၜိဳင္လၱဴဂၜိဳင္ရ။

သဿတ္မန္တံ ေလပ္ပညာဂၜိဳင္တုဲ ေကၜာန္ပေရင္ဂကူ၊ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဂၜိဳင္ဂွ္ သကုႝဂကူပု႙ ဗၜးၐးျပဟ္ေရာင္။ သဿတ္မန္ေလပ္ပညာတံ ဗြဲမဂၜိဳင္ဟြံပါလုပ္ ပႜဲကေမၜာန္ ပေရင္ဂကူ၊ ပေရင္ ဍဳင္ကြာန္ ျဇိဳဟ္ဟ္နက္က္ရ။ ျပဟ္ျပဟ္ဝြံ ဒံက္တာ'နာဲပညာမန္'ကုီ၊ ဒံက္တာ'မိစရာဲမန္'ကုီ 'နာဲသ႘ရိမန္ဆာန္' မဒွ္ညးမေကင္ေကၜာန္ကၜဳင္လဝ္ ပႜဲေဗာ္ဍဳင္မန္တိဿကုီ ဗြဲမကတိုင္ကမွ္ လုပ္ခ်႘ ဒရာင္မံင္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ေကုာံ ပေရင္ဂကူမန္ဂွ္တုဲ အသိင္ပေရင္ဂကူ၊ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဂကူပု႙ လၸာ္ဍဳင္မၛးတံ ခိုဟ္မံင္ေရာင္ ဟုီပ်းဒိုဟ္မာန္ရ။ ယင္ဝြံဂွ္ ဒွ္လက္သန္ ျဇဟတ္ဂေကာံမန္ ဍဳင္သၟာင္ မၾကံင္မၛိဳဟ္မြဲရ။

မြဲလပၚပၜန္ဂွ္ ညးတံစိုန္သၠီဳဆိုက္ဗၵက္ေကက္သၠာ ပႜဲပေရင္ပညာတုဲ ၐိုန္ဘဝညးတံ ဍိဳက္ေပင္အံင္ဇှးကုီဂ္ွ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ပေရင္ေကာန္ဂကူဂွ္ ဗှတ္ဂလိုင္လုႝ ညးတံေကၜာန္အာမာန္ ဍိဳက္အာဍိဳပ္မာန္ဂွ္ တန္တဵမံင္ကုႝ သၢဳတ္သြာတ္ညးတံ အနာဂတ္ရ။ ေကာန္ဂကူမန္တံ ဗှတ္ဂလိုင္လုႝ ဗက္လက္ၾကဵ ညးတံဂွ္ေလဝ္ ဒွ္အရာအဓိကကုီရ။ ညးဍဳင္ကြာန္တံ ဟြံဗက္ၾကဵ၊ ဟြံကုႝဍိဳပ္မၢး ဂြံဒွ္ကႜိဳပ္သကိုပ္ ဂကူမြဲမြဲဂွ္ ဟြံေလာဲသြာရ။ သတၱိေကၜာန္ကေမၜာန္ကုီ၊ ပေရင္အာကႜိဳပ္ကုီဂွ္ေလဝ္ ဒွ္အရာပဿိက္ေဇှာ္ အဓိကမြဲကုီရ။ ဇဿာပ္ညးေလပ္ပညာတံဂွ္ အံင္ဇှးဟြံေသင္၊ ဇဿာပ္ညးအံင္ဇှးတံ ေလပ္ပညာဟြံေသင္၊ ပေရင္ပညာ ကဆံင္သၜဳင္ဂွ္ ဒွ္အဝဲလေစွ္ ပေရင္အံင္ဇှး ပေရင္ပညာပူဂုႝမြဲမြဲ ဟုီဂြံဂွ္တုဲ ပႜဲသြာင္တှဟ္ ဂြံကလိဂြံအံင္ဇှးပၜန္ဂွ္ ဒး႐ုန္ဂစာန္တဵဏီေရာင္။

အတိုင္'နာဲပညာမန္' ဟုီလဝ္ဗြဲလတူေတံဂွ္ရ ရန္တဿံသြက္ ဒတုဲဖုႝဂကူသက္က္တုဲ ညးဂစာန္ေကတ္ ကၜဳင္လဝ္ တဆိပ္ၾကာဝြံဂွ္တုဲ ညးကလိဂြံတဆိပ္ဝြံ သြက္ညးညံင္ရဵမအံင္ဇှး အာစိုပ္ဒတုဲမြဲသာ္ကုီ၊ သြက္ဂကူပု႙ေလဝ္ အံင္ဇှးအာစိုပ္ဒတုဲ မြဲသာ္ကုီေရာင္။ ဟုိတ္ႏူပေရင္ဂစာန္လြ႘ပရာညးတုဲ ဘဝညးရာင္ဆာဲ၊ ဘဝဂကူပ႙ုေလဝ္ ရာင္ဆာဲဍိဳပ္ဍဵတဵကုီရ။ ေကာန္ဂကူမန္ကဆံင္သၜဳင္မဂး ဂကူမန္ ေလဝ္ ကဆံင္သၜဳင္ကုီရ။

''ဟိုတ္ႏူညးေတံစိုတ္ခိုဟ္ ပု႙ၫွာစိုတ္ကုႝညးေတံတုဲ ၐိုန္ရပု႙ကုႝပု႙ ဟြံကိတ္ည႘ညးသၠံကုီေလဝ္ ကာလညးေတံစိုပ္ကၜဳင္ ပႜဲဂတပ႙ုဂွ္ေတွ္ ပု႙ေကာံကေလာံည႘သဿဟ္ညးသၠံ၊ ညးေတံေလဝ္ ခယ်ပု႙ကိတ္ ည႘မံင္ညးသၠံ'' ဂလာန္ဝြံ စပ္ကုႝ'နာဲပညာမန္'တုဲ 'နာဲသက္ေလာန္' မဒွ္ပူဂုႝ ေကင္ေကတ္ကၜဳင္ လဝ္တာလ်ိဳင္ နဒဒွ္ဥကၠဌဂေကာံဂွ္ ေကင္ဟုီကၜဳင္လဝ္ ဂြံမိင္ကုီရ။ ညးမေကၜာန္မံင္ ပဲႜဂေကာံ အာမ္အာသ႘ (ေဒသဝွတ္ဝိင္)တံ ညးမြဲေကုာံညးမြဲ လညာတ္ဟြံတုပ္ညးသၠံ သၠာတ္တ္ျမဟ္ဟ္ေကင္ႏြံ ကၜဳင္ရ။ ဆဂး ကာလနာဲပညာမန္ကၜဳင္ေဝင္စိုပ္ ႏူတြႝဳရးတှဟ္ဝါေယွန္တာန္ဂွ္ ရဲေကၜာန္ ဂေကာံတံ ေကာံကၜဳင္စိုပ္ ဒုင္တၜဳင္မြဲစြံ၊ ဟုီဂးသ႘ကၜ႘မြဲစြံ ညံင္ရဵႏြံကုႝ သမဂၢ႘ေလာန္ရ။ ဟိုတ္ႏူဓဝ္ေအင္ ဒုင္ညး အသိင္ဂုန္ညးဂွ္တုဲ ရဲေကၜာန္ဂေကာံဂမၜိဳင္ ဒးေကာံကေလာံကၜဳင္အိုတ္တုဲ ဟြံဂံင္ဒကးျပးရ။

''ပု႙ကုႝပု႙ လညာတ္ဟြံတုပ္ညးသၠံႏြံ၊ ဆဂး ဟြံဒုင္ထကး၊ အာညးသၠံဂြံ'' ဂလာန္ျမဵသာ္ဝြံ 'နာဲသဟာဲ' မဒွ္ပူဂုႝ ခ်႘ဒရာင္ကၜဳင္ ပႜဲဂေကာံ နဒဒွ္ညးအဓိကမြဲဂွ္ ေကင္ဟုီကၜဳင္ရ။

လဝဲါ'နာဲမဂၢါမန္' ညးမဒွ္ ညးအုပ္ကာအခိင္ဂွ္ ဗွ္ထၞးဝင္ ပ႐ူ'နာဲပညာမန္'ဂ္ွ ပႜဲစိုတ္ဇဿာပ္ပ္ညးမဒွ္မိမ မတိုန္စိုပ္ေကာံဓ႐ုီတံ သိဿက္မိက္ဂြံကုႝ ေကာန္ဇာတ္ဇကု ေလပ္ပညာသၜဳင္င္ တုပ္ပမာညံင္ရဵ 'နာဲပညာမန္'အိုတ္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ အခိင္တက္ဗုီဂွ္ ညးမဒွ္မိမတံ ေကာ္ေကတ္ေကာန္ဇာတ္ညးတံတုဲ တက္ဗုီကေရာံ ဒံက္တာ 'နာဲပညာမန္' ျဂဳျဂဳျဂီဳျဂီဳအိုတ္ရ။

ေကှဟ္ - တုိင္ထဝ္