သဿဝ္ေသှာတ္တၜအဝႝု ဒုတိယေပန္လုင္ ယာမုက္မာန္ဟာ?

ႏူကုႝသဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္တအ္ တုပ္စုိတ္ထပက္ကၜဳင္စဿတ္တဲ လၱဴလညာတ္ဒုတိယေပန္လုင္ ပႜဲအခန္ ကှာ ေဗာ္ျဇဝ္မ႘ေပင္(၂၂) သှာံေတံတုဲ လေလာင္ၾတးကၜဳင္ လိက္ေလာင္ၾတး နကုႝယဿဳ 'လိက္လေလာင္ ၾတး ကေလဝ္' (ကေလးေၾကျငာစာတမ္း)ရ။ လညာတ္ဒုတိယေပန္လုင္ဟုီဂွ္ ဒွ္လညာတ္ခိုဟ္မြဲေရာင္ သဿာ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္တအ္ ပၚပဲါေကတ္ လၱဴအကာဲအရာ ပေရင္ဍဳင္ ကြာန္ မကတႝုဒွ္ တၛဲဏံတုဲ ပတဝ္ ကၜဳင္ကႜိဳပ္ လးပတဝ္ကၜဳင္ လၱဴဂၜံင္ဍာန္ဏံရ။ ဆဂး ပ႙ုဒးေတာ္ ရံင္မြဲဂွ္ ဒုတိယေပန္လုင္ဏံ ၐိုတ္လုႝဖန္ ဗဒွ္ကုႝ အေခါင္ အရာေကာန္ဍဳင္အရင္ ေကုာံ ကဿိန္ဍဳင္ ပံင္ေကာံ ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘မာန္ေရာဂွ္ ဒွ္အရာ တင္သဿာန္ ဒးသဿာန္မြဲ တုဲ သၟာင္ႏူဂွ္ပၜန္ ပႜဲသဿဝ္ေသှာတ္ တၜအဝုႝဏံဂွ္ အေခါင္အရာ ေကၜာန္ဗဒွ္ေကာံဓရုီ ေဇှာ္ ဒုတိယေပန္လုင္ ဒွ္မာန္ညိဟာဂွ္ ဣဏအ္ ေလဝ္ ဒွ္တင္အဓိက ဒးသဿာန္ကၜဳင္ သဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္ တအ္ရ။

ကေလင္ေက်ာဝ္ရံင္အာ ႏူသှာံေလာန္ကၜဳင္(၁၉၄၇)ေတံ အခိင္ေကၜာန္ဗဒွ္ ပထမေပန္လုင္ေတံ ကုႝ အခိင္ တၛဲဏံ (ဒုတိယေပန္လုင္) အကာဲအရာ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ကုီ၊ ေသှာတ္အလုႝအသ႘ကီုဂွ္ တှဟ္ျခာ ဒဿံင္ညး သၠအ္ေပင္ေပင္ရ။ အခိင္ေတံဝြံ ဗၜးတိတ္ႏူေသှာတ္ကဝ္လဝ္န႘ ေအဂၤလိက္တုဲ ေဍံတအ္တုပ္စုိတ္ သြက္ ေသၢာံေသၜာဲပအပ္ကုႝ ဍဳင္ဗဿာ ေကုာံ ေကတ္အေခါင္ဗၜးၐးႏူ သဿဝ္တဲ ေဍံတအ္ မဒွ္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ 'ဗုိလ္အံင္ သာန္' ကႜိဳက္ကႜိဳပ္တုဲ စႏၵက္ကၜဳင္ ကႜိဳပ္သကုိပ္ ေကာန္ဍဳင္ အရင္တအ္ တုပ္ကၜဳင္စိုတ္ လၱဴ အေခါင္အရာ ေကာန္ဂကူ ဒုင္သဇုိင္လၱဴအေခါင္တုပ္တုဲ ေကၜာန္ ဗဒွ္ ကၜဳင္ ေပဲါသ႘ကၜ႘ေဇှာ္ ပႜဲဍဳင္ ေပန္လုင္တုဲ တင္သြဟ္ဂြံကၜဳင္ ႏူေကာံဓရုီေဇှာ္ဂွ္ ကုႝကၜဳင္ယဿဳနဒဒွ္ 'လိက္ ကသုက္ေပန္လုင္' မဒွ္ရ။ လိက္ကသုက္ဝြံ ဒဒွ္လိက္ကသုက္ အၾကာပေရင္အာကႜိဳပ္' အံင္သာန္'တအ္ကုႝ ကႜိဳပ္သကုိပ္ ေကာန္ ဍဳင္အရင္တအ္ မဒွ္ရ။ သၛ႘ဂၜိပ္ေကတ္မၢး အကာဲအရာ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ အခိင္ေတံကုႝ အခိင္ဏံဂွ္ ဟြံတုပ္ လးလးရ။

သဿဝ္ပေရင္အုပ္ဓုပ္ အလႝုအသ႘ပှာန္ နအဖဂွ္ သဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္တအ္ ဂံင္လေလာင္ၾတး ဆဝ္မၛဳဟ္ ကၜဳင္၊ လးကၜဳင္သဘဵဓဝ္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ဂၜံင္တရဵပေရင္ဍဳင္ကြာန္ နဲကဲေသာင္ကလး ျပသှာပေရင္ ဍဳင္ကြာန္ လၱဴလ ညာတ္ဏံမာန္ဂွ္ ပ႙ုတအ္ဒးေရွ္ေသွ္ သူရသတၱိ ညးတအ္ေကြံရ။ လညာတ္ဏံဂွ္ ယဝ္ၐတ္ကှာတ္ကုႝ အကာဲအရာ အလုႝအသ႘ပှာန္ 'ဗိုလ္တာန္ယႈ႙'တအ္ ေကၜာန္ ဒဿံင္တၛဲဏံမၢးေတွ္ ဒွ္ဒဿံင္(ပိကႝုပန္)ရ။ တရဵဒဿံင္စးညးသၠအ္ေပင္ေပင္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ သဘဵဓဝ္ ဂၜံင္ တရဵဏအ္ ဂြံပၜထာင္ ရာင္ကဵမာန္ ဂြံစိုပ္ကၜဳင္ ဇေရင္ညးဍဳင္ကြာန္တအ္မာန္ဂွ္ ဒးပတိတ္အေစာန္ ဒးပတိတ္ ျဇဟတ္ေကြံ ေကြံရ။

လၱဴလညာတ္ဏံဝြံေလဝ္ ေဗာ္နာနာ၊ ဂေကာံနာနာ ပႜဲကုီမၛးကုီ ေစွ္ကၜဳင္စိုတ္သဿး ဟြံကျဇဟတ္ ညးဂၜးတိ တအ္၊ ယူအာန္(UN) တအ္ေလဝ္ ညာတ္ကၜဳင္ပႜဲအရာ ေသာင္ကလး ျပသှာပေရင္ ဍဳင္ကြာန္ ဍဳင္ဗဿာ ဏအ္ဂွ္ ဒွ္နဲကဲခိုဟ္မြဲ သြက္ဂြံဓမံက္အာရုပ္ရဵ မဒွ္ရ။

ဆဂး ပဿိက္ကိစၥေဇှာ္မြဲဂွ္ ပႜဲအရာေကၜာန္ဗဒွ္ ဒုတိယေပန္လုင္ဟုီဂွ္ ေဗာ္နာနာ၊ မပၱံကႝုေဗာ္မဇှး လဝ္မာဲ ႏူ(၁၉၉၀) ေတံကုီ၊ ေဗာ္မဒက္ပတုိန္လဝ္တဿိတဿိ မလုပ္ၿပိဳင္လဝ္ေပဲါ႐ဲုမာဲ ပႜဲဂိတုနဝ္ ေဝမ္ဗာ မတုဲကၜဳင္ ေတံကုီ၊ ေဗာ္ေကာန္ဍဳင္အရင္ မရပ္လြဟ္တအ္ကုီဂွ္ သုီညးဖအိုတ္ပါလုပ္မွ သၻင္သ႘ကၜ႘ဒုတိယေပန္လုင္ ဏအ္ ပႝုတုဲလမ်ီဳလုပ္တုဲ သြဟ္မတိတ္ကၜဳင္ႏူ သၻင္သ႘ကၜ႘ဂွ္ေလဝ္ ဂြံဒွ္ျဇဟတ္ ဗ်ဴဟာပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ခုိဟ္မြဲရ။ ဗုီသဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္လၛႝဳတအ္ ညာတ္ေကတ္ဂွ္မၢး ပႜဲအရာေသၢာံေကၜာန္ဗဒွ္ ဒုတိယေပန္လုင္ ဏံဂွ္ နကုႝ အလႝုအသ႘ပှာန္ဂွ္ ဗုီလုႝမွပံင္ေတာဲ ပါလုပ္ ဟြံမာန္တုဲ နဲကဲနာနာ ေပဲါသ႘ကၜ႘ဏံ ညံင္ဟြံဂြံဒွ္၊ ဒွ္ကုီေလဝ္ သြဟ္မတိတ္ကၜဳင္တအ္ဂွ္ ၾကက္ရွ္ သာ ညံင္ဂြံလုီအာမာန္ဂွ္ ေဍံတအ္တက္ပလုီအာ ေပင္ေပင္ေဏာင္။

ကေလင္ရံင္အာ လၸာ္အလုႝအသ႘ပှာန္တအ္ပၜန္မၢး ႏူကႝုသှာံ(၂၀၀၃)ေတံ ေဍံတအ္လးလဝ္ ဂၜံင္ တရဵ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ေဍံတအ္(၇)တင္တုဲ ဓမံက္ကၜဳင္ဒဿံင္႐ုပ္ရဵသုိက္သုိက္ မြဲကဆံင္ကႝုမြဲကဆံင္တုဲ လဿဳဟ္ မဂး ေပဲါ႐ဲုမာဲ(၂၀၁၀)၊ ဂိတုနဝ္ေဝမ္ဗာ(၇)ဂွ္ေလဝ္ ဗုီေဍံဒးစိုတ္ဂွ္ ေဍံေကၜာန္ဏာ တုဲဒွ္ ဒဿံင္ရ။ မြဲသာ္ပၜန္ သုီေဍံလေလာင္ၾတးဏာဂံင္ဂံင္ ေပဲါ႐ဲုမာဲဝြံ ေဗာ္က်ေဖာအ္(ၾကံ႔ဖြံ႔)ေဍံ ဇှးအာမာဲ ဗှတ္(၇၆)ကႜိဳပ္ကၜံျပင္င္ ရ။ ေဗာ္မလုပ္ၿပိဳင္ ပႜဲေပဲါ႐ဲုမာဲတံဝြံ ႏူကၜာဟံြဂြံလုပ္ ေပဲါရုဲမာဲေတံဏီမၢး ခါတ္ဂၜိက္တက္ကှက္ဒဿံင္ကုီေလဝ္ ေသှာတ္ ေသှာဝ္ေပဲါ႐ဲုမာဲဂွ္ ဗုီေဍံဒးစိုတ္ ေဍံခ်ဴဓဇက္၊ မာဲပၜန္ ေလဝ္ ဗုီေဍံဒးစိုတ္ ေဍံဖန္ဗဒွ္ ကုႝစုတ္မာဲ ဒစးဒုင္(ႀကဳိတင္မဲ)တုဲ ေဗာ္ေကာန္ဍဳင္အရင္၊ ေဗာ္ဒ႘မဝ္ ကေရၿဇ႘လၛႝဳတအ္ က်ေဟာံၿဗမ္တုဲ စိုတ္လုီကၜဳင္ လၱဴေပဲါ႐ဲုမာဲဂွ္သဿးဟြံက ပြမပတုိန္အမႈ ေစာဲ ဂဗုတ္ေလဝ္ ဒွ္ကၜဳင္ရ။ တင္စဿ႘စညးတအ္ အေခါင္အရာ ေကာန္ဂကူ (ဝါ) ညးဍဳင္ကြာန္ဂွ္ သြက္ဂြံ လုပ္အာ ပႜဲေပဲါဗတိုက္ပါလီမာန္ေတံဂွ္ ရမ်ွာင္သာကၜဳင္ သုိက္သုိက္ရ။ မြဲသာ္ပၜန္ ကေလင္ရံင္ ေကတ္မၢး ပႜဲေသှာဝ္ဥပေဒသဇုိင္(၂၀၀၈)ေတံ ဓမံက္ထၞးလဝ္ဂွ္ မဂး ဒပ္ပှာန္ဝြံ(၂၅)ကႜိဳပ္ကၜံ ဂြံလဝ္ဒှာဲတုဲတုဲ မဒွ္တုဲ ပံင္ပစပ္ကၜဳင္ ကုေဗာ္ဇှးမာဲက်ေဖာအ္ဂွ္မဂး ၐိုတ္ (၈၅) ကႜိဳပ္ကၜံဂွ္ ပါလ႘မာန္ ေတံ ဒးဒုင္အုပ္ဓလုီအာ ကုအလုႝအသ႘ပှာန္ ေကုာံ ညးစှးအလုႝအသ႘ပှာန္ တအ္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ အလုႝအသ႘ မံက္တိုန္တဿိဝြံ ၐိုန္႐ဲုစွ္ပတုိန္လဝ္ ကုႝမာဲကုီေလဝ္ ဝါဒေသှာတ္တၜအဝႝု ပှာန္ဂွ္ ဆလအ္ မွေလဝ္ ေကၜံအာဟြံမာန္တုဲ သုီဒွ္အာျဇဟတ္ သြက္အလုႝ အသ႘ပှာန္တအ္ အာယုက္ ဂြံဂၜိင္အာ နဒဒွ္အလုႝအသ႘ လုပ္ေသှာဝ္မြဲရ။ ဣဏအ္ဂွ္ ဒွ္ဂၜံင္တရဵ အလုႝအသ႘ပှာန္တံ ေသၢာံဆက္ဂံါအာ မဒွ္ရ။

ဆဂး ဗုီလုႝဒွ္ဒွ္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဍဳင္ပ႙ု(ဍဳင္ဗဿာ) အခိင္တၛဲဏအ္ဂွ္ ဒွ္အရာစိုတ္ဒးလုပ္ေကြံေကြံရ။ ေက်ာဝ္ ရံင္ေကတ္မၢး ေဗာ္ရပ္လြဟ္ေကာန္ဍဳင္အရင္တအ္ေလဝ္ ႏူအခိင္ေကတ္ကၜဳင္ ဓဝ္ည႘သာကုႝ အလုႝအသ႘ ပှာန္ ႏူဗြဝ္စွ္သှာံ ေလာန္ကၜဳင္ေတံကုႝ ပစၥဳပၸန္ဏံဟုီဂွ္ လဂံါဇိုင္ညးတအ္ဂွ္ ပုႝတုဲ ႀကံင္ဍဳဟ္ကၜဳင္တုဲ ပေရင္ ေကၜာံဍ အၾကာညးဍဳင္ကြာန္ကုႝ ညးတအ္ဂွ္ ပႝုတုဲၿဇိဳဟ္နက္ကၜဳင္ရ။ သၟာင္ႏူဂွ္ပၜန္ နဒပ္ကုီဒွ္၊ တင္ဒတူ လုိင္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ကုီဂွ္ တုပ္စုိတ္ဒွ္ကၜဳင္ မြဲပေလာပ္တုဲ ဒက္ ပၱန္ကၜဳင္ ကမၼတ႘ဓမံက္ပၱိဳန္ ကဿိန္ဍဳင္ ေဖဝ္ဒေရဝ္ေလဝ္ တုဲဒွ္ကၜဳင္ရ။ မြဲလၸာ္ပၜန္ေလဝ္ ႏူကုႝေပဲါ႐ဲုမာဲ တုဲ ကၜဳင္ဗက္ဟြံဂတာပ္ ဒ႘ေကဗ႘ေအ သဿဝ္ပၜတရဵ 'ဗိုလ္သဝ္လာဗ႙ု' ပံက္ကၜဳင္ရမ်ာင္လြဟ္ ကု အလုႝအသ႘ပှာန္ဂွ္ ဒွ္အရာဓမံက္ထၞးဒဿံင္သက္သ႘ ဒဒွ္ရေပဲါ႐ဲုမာဲ အလုႝအသ႘ပှာန္ မေကၜာန္ဏာဂွ္ ပတဝ္အာကုႝ ဂၜံင္ပေရင္ၐိုဟ္လလမ္ဍဳင္ ေကုာံ ပေရင္ ၿပံင္သၜာဲဍဳင္ ဟြံေသင္ရ။ ဟုိတ္ဂွ္တုဲ ေဗာ္ နာနာ မပၱံကုႝ SSA-N, ABSDF ေကုာံ KNU တအ္ေလဝ္ ကုႝကၜဳင္ရမ်ွာင္ ယဝ္ခါရ DKBA တအ္ အာတ္မိက္ကၜဳင္မၢး သြက္ဂြံဗေပင္ျဇဟတ္ဂွ္ ေဖ်ံလဝ္အစ႘အဇန္ တုဲတုဲရ။ မြဲလၸာ္ပၜန္ KNPP, SSA-N တအ္ေလဝ္ ရမ်ာင္လြဟ္ ျဗဳဒဿံင္ၿပ႘ၿပ႘ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ယဝ္ခါရ အလုႝ အသ႘ပှာန္တအ္ ေဖ်ံအစ႘ အဇန္ ထပက္ကၜဳင္ပှာန္ ပႜဲေဒသေကာန္ဍဳင္အရင္တအ္မၢး ဗ႐ုရမ်ာင္ လြဟ္ဂွ္ ပႝုတုဲျဗဳထတ္ကၜဳင္ ႏူဏံမာန္ေရာင္။ စုႝကုႝဒပ္ေဖဝ္ဒေရဝ္ ဒးဖန္ဇန္ ဒးဒုင္ကၜဳင္မုက္ပှာန္ ကုအလုႝအသ႘ တအ္ေလဝ္ ဒွ္မာန္ရ။

ရံင္ေကတ္လၸာ္ေဗာ္ NLD, CRPP ေကုာံ ေဗာ္ေကာန္ဍဳင္အရင္ ညးဇှးလဝ္မာဲ (၁၉၉၀)ေတံ ေလဝ္ အေဃာပေလဝ္ပေလတ္စဒဿံင္ သြက္ဒုတိယေပန္လုင္ဂွ္ 'ဒဝ္အံင္သာန္သုက်႘'ေလဝ္ ဗၜးတိတ္ကၜဳင္ ႏူထံင္တုဲ ဂြံကၜဳင္ ျဇဟတ္သဿးဟြံက သုီပအပ္ကၜဳင္တာလ်ိဳင္ ကု'ဒဝ္သု' သြက္ဂြံ ဓမံက္အာရုပ္ရဵ ဒုတိယေပန္လုင္ဏံရ။ မြဲသာ္ပၜန္မၢး 'ဒဝ္သု'ေလဝ္ လၱဴဂြံအေခါင္အရာဂွ္ တက္ က်ာဆုႝဂဗကၜဳင္ကုႝ ဂေကာံနာနာ မပၱံကုႝ ေဗာ္မပံက္လဝ္တဿိတအ္ဂွ္ကုီ၊ ပူဂုႝညးမလုပ္႐ဲုမာဲ တအ္ ကုီ၊ ဂေကာံသဿတ္ NLD တအ္ကုီတုဲ သ႘ကၜ႘လးေဖ်ံ ေကတ္တင္တုပ္စိုတ္ သြက္ပေရင္ ခ်႘ဒရာင္ ေကုာံ ပေရင္ကေမၜာန္ အဓါန္ဂတရ။ လၸာ္ေကာန္ဍဳင္အရင္ ေဗာ္မရပ္လြဟ္တအ္ေလဝ္ မိပ္စိုတ္ ကုႝျဇဟတ္ကုႝ 'ဒဝ္သု' ဗၜးတိတ္ကၜဳင္ႏူထံင္ရ။ မြဲသာ္ပၜန္မဂး သုီလးဏာဂၜံင္ ကုစပ္ကုႝတင္ဒတူလုိင္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ညးတအ္ရ။ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဍဳင္ပ႙ု အခိင္တၛဲဏံ သ႘ကၜ႘ေသာင္ကလးမၢး ေဗာ္ဇ႘ပါလုပ္တိုန္စိုပ္တုဲမွ ေသာင္ကလး ေကတ္မာန္ေဏာင္ဂွ္ ဒွ္ေလဿင္ပေရင္ကေမၜာန္ ဒးေကၜာန္ မြဲရ။

လၸာ္အလုႝအသ႘တအ္ေလဝ္ ႏူေပဲါ႐ဲုမာဲတုဲ ပြိဳင္(၉၀)တၛဲ ဒးဒက္ပတုိန္ကုႝ အလုႝအသ႘ ကုညးဇှး မာဲတအ္ တုဲ ေသၢာံ ေသၜာဲပအပ္အဝႝု ကုညးတအ္ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ယဝ္ခါရ အလုႝအသ႘တဿိမံက္တုိန္ မၢး ေဗာ္နာနာ၊ ေဗာ္ဟြံလုပ္ ဒုင္႐ဲုမာဲတအ္ဂွ္ ဒဒွ္ရအလုႝအသ႘တဿိဏအ္ ရပ္စပ္အာေဏာင္တုဲ သြက္ညးတအ္ ဗုီဒွ္ကုႝဒွ္ ေပှာ္တိတ္ဟြံမြဲကုီေလဝ္ လညာတ္တဿိမြဲ နဲကဲေသာင္ျပသှာဍဳင္မြဲ သြဟ္ မံက္တိတ္ကၜဳင္ ႏူသဘင္သ႘ကၜ႘ ဒုတိယေပန္လုင္ဏံမၢး ဒွ္အာ တင္ခိုဟ္ သြက္ဂြံကုႝအာျဇဟတ္ ဓရုိဟ္ ကုအလုႝအသ႘ပှာန္ (ဝါ) အလုႝ အသ႘တဿိဏအ္ ပႜဲအနာဂတ္ေရာင္ ဟုီစ မာန္ရ။ ဟုိတ္ဂွ္တုဲ ပႜဲေသှာတ္အလုႝအသ႘ပှာန္ဏအ္ဂွ္ လညာတ္ ဒုတိယေပန္လုင္ ယာကၜဳင္မုက္မာန္ဟာ?

ေကှဟ္ - ေစာနာဲ (ဂေကာံသဿတ္မန္လညာတ္တိဿ)

ဂ်ာေနဝ္ေခတ္ပ႙ု ေလဿင္(၆၀)

December 2010