ႏူကႝုအလႝုအသ႘တအ္ လေလာင္ၾတးကၜဳင္ (၂၀၁၀)ဏံ ေကၜာန္ဗဒွ္ကႝုေပဲါရုဲမာဲေရာင္ဂးတုဲ သဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္ တအ္ကုီ၊ ညးစိုတ္လုပ္စကႝု ပေရင္ဍဳင္ကြာန္တအ္ကုီဂွ္ ဗုီညးကႝုညး သၛ႘ဂၜိပ္ေကတ္ လၱဴမြဲဒၿမိပ္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဍဳင္ဗဿာ (ႏူကာလဂြံကၜဳင္ဗၜးၐး ႏူသဿဝ္တဲေအဂၤလိက္၊ သှာံ(၁၉၄၇) တုပ္ကၜဳင္စိုတ္ လၱဴလိက္ ကသုက္ေပန္လုင္၊ ဗုီဒဒွ္အလႝုအသ႘ဥဴဏု အုပ္ဓုပ္ကၜဳင္ဍဳင္၊ ဗုီဗိုလ္ေနေဝန္ ထၞးဟုိတ္မြဲမြဲတုဲ သီကၜဳင္အဝႝု၊ လက္ထက္အလႝုအသ႘ပှာန္(မဆလ) ႏူဂွ္ပၜန္ ဗုီေဖ်ံဗုီခ်ဴဓဇက္ကၜဳင္ေသှာဝ္ ပႜဲသှာံ(၁၉၇၄) ကႝုေပဲါဒုင္ဂိုင္ေကတ္ ဆႏၵညးဍဳင္ကြာန္ အခိင္ေတံ၊ ဟုိတ္ေပဲါကလိုက္ကဿဳႝ(၈၈)ေတံ ဂြံကၱဳႝဒွ္ကၜဳင္၊ ႏူဂွ္မြဲကဆံင္ ဗုီျပင္ေကၜာန္ကၜဳင္ ေပဲါရုဲမာဲပႜဲသှာံ(၁၉၉၀)ေတံ တင္ဒုင္လ်ဳိင္ စပ္ကႝုေသှာတ္ေသှာဝ္ ကမၼေယွန္မာဲ၊ ဥပေဒေပါဲရုဲမာဲ)တုဲ ဗုီညးကႝုညး ေဖ်ံကၜဳင္ကိုန္ေဗဒင္ ေကုာံ တင္ဇကုဒတူလိုင္ သြက္ေပဲါရုဲမာဲ(၂၀၁၀) ေကုာံ အနာဂတ္ဍဳင္ဗဿာအိုတ္ရ။
ဒဒွ္ဏံဝြံ ဒွ္အရာစိုတ္ဒးလုပ္စမြဲေဏာင္ ပႜဲပြဳိင္(၂၀)သှာံျပင္င္ (ႏူသှာံ ၁၉၈၈ စိုပ္ ၂၀၁၀) ဏံဟုီဂွ္ ပႜဲဍဳင္ပ႙ုဝြံ သဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္တအ္ တုပ္ညံင္ပေလာံစုတ္ ရွ္ဝဲါစိုတ္ဓါတ္ကုီ သဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္တအ္ မံက္တိုန္ကၜဳင ္ဗြဲမဂၜဳိင္ရ။ မြဲသာ္ပၜန္မၢး ဒုင္သၨဳိင္လၱဴတင္ပတဝ္ကႜဳိပ္ဇကု ဝါဒ (ဝါ) ေသှာတ္ ဇကုေစွ္စိုတ္တုဲ ပံက္ကၜဳင္ေဗာ္ ေဖ်ံကၜဳင္ရုိဟ္ကှက္ေဗာ္ဇကု သြက္ေသၢာံတန္တဵအာမာန္ ပႜဲအနာဂတ္ရ။
မြဲသာ္ပၜန္ ေဗာ္မပံက္ပၱဳိန္ကၜဳင္ ကၜာႏူေပဲါရုဲမာဲ(၁၉၉၀)ေတံဂွ္ေလဝ္ တင္ပတဝ္ကႜိဳပ္ညးတအ္ဝြံ လုပ္ၿပဳိင္ ေပဲါရုဲမာဲတုဲ ညံင္ေသၢာံၿပံင္သၜာဲေကၜံ ေသှာတ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ နဒဒွ္ပါလ႘မာန္ ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ေဗာ္တစည (ေဗာ္ဝြံဒက္ပတုိန္လဝ္ နအလႝုသ႘ပှာန္ နဝတအခိင္ေတံ)၊ ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ေကာန္ဂကူ (ေအန္ေအဝ္ဒ႘)၊ ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ေကာန္ဍဳင္အရင္တအ္ဗြဲမဂၜဳိင္ ေကတ္ကၜဳင္ဒှာဲတုဲ လုပ္ၿပဳိင္ပၠာန္အိုတ္ရ။ ဟုိတ္ႏူအသိင္ ေပဲါကလိုက္ကဿဳႝ(၈၈)ေတံတုဲ ေဗာ္ေအန္ေအဝ္ဒ႘ ေကုာံ ေဗာ္ေကာန္ဍဳင္အရင္တအ္ဗြဲမဂၜဳိင္ ဇှးကၜဳင္မာဲ ဂြံဒှာဲအိုတ္ရ။ ေဗာ္တစညဝြံ ၐိုန္ရေဖ်ံလဝ္ဗုီ ၐိုန္ေတာ္ခ်လဝ္တအ္ဂွ္ ဒွ္ကၜဳင္ဟြံမာန္တုဲ ဆၐိုတ္(၁၀)ဒှာဲေဟင္ ဇှးကၜဳင္ေပဲါရုဲမာဲရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ၐိုန္ရအလႝုအသ႘တအ္ ကႝုကၜဳင္ကတိပါင္ ပြမေသၜာဲအပ္အဝႝု ေကုာံ ၿပံင္သၜာဲေကၜံေသှာတ္ပေရင္ဍဳင္ဂွ္ တးပဲါေကၜံဂံင္င္တုဲ သီုၿဂဲစုတ္ထံင္စာတ္ ကုညးဇှးမာဲတအ္ ဗြဲမဂၜဳိင္ရ။ ညးလၛဳႝတအ္ ဟိုတ္ႏူအလႝုအသ႘ပှာန္ တးပဲါေဝင္ကၜဳင္ျပယာဲ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဗုီဂွ္တုဲ တင္စဿ႘စလၱဴပါလ႘မာန္ဟုီဂွ္ ေကၜံဟဲကၜဳင္သိုက္သုိက္တုဲ စိုတ္အိုတ္ကၜဳင္ကႝု ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ေလဝ္ႏြံ၊ လၛဳႝတအ္ပၜန္ ဟြံမိက္ဒုင္ယ်ံက္ ကုအလႝုအသ႘ပှာန္တအ္တုဲ ေထာံကြာန္ေဒသ ဗၵကၜဳင္ဍဳင္ဇိုင္ဝုတ္ဒိုဟ္တအ္တုဲ ဇဲႏြံႏြံေကၜာန္ကၜဳင္ဒဿံင္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ စႝုကႝုလဿဳဟ္ဏီရ။ ဒးဟုီေသာင္င္မၢး ေပဲါဗၱဳိက္ပါလ႘မာန္ ေကုာံ ေသှာတ္ပါလ႘မာန္ မြဲအခိင္ေတံ ေလင္ေဆာမ္ကၜဳင္ တုဲဒဿံင္ရ ဟြံေသင္ဟာ။
ကေလင္ရံင္အာ အခိင္တၛဲဏံပၜန္မၢး ေဗာ္တဿိ(၄၇)ေဗာ္ မံက္ကၜဳင္တုဲ (၄၂)ေဗာ္ေဟင္ ကမၼေယွန္ေပဲါရုဲမာဲတံ သၢဳတ္သြာတ္ကႝုအေခါင္ ပံက္ေဗာ္ရ။ အခိင္ကာလပၱဳိန္ထၞး စုတ္ကၜဳင္စရင္ ကုကမၼေယွန္မာဲတအ္ဂွ္ေလဝ္ ေလဿင္ဒဒွ္ေဍံ၊ တင္ခက္ခုဲေဍံ ႏြံဗြဲမဂၜဳိင္ေရာင္ဂွ္ ကႜဳိပ္သၠဳိပ္ေဗာ္တဿိတအ္ဗြဲမဂၜဳိင္ ေကင္ဟုီကၜဳင္လဝ္ႏြံရ။ ဆဂး ပႜဲေဗာ္တံဂမၜိဳင္ဝြံ ဟိုတ္ႏူအကာဲအရာနာနာ ဟြံကိတ္ည႘ကႝုေသှာတ္ဝ္ ကမၼေယွန္မာဲတဲု ဆဗှတ္(၃၇)ေဗာ္ေဟင္ အေခါင္ပါလုပ္ပႜဲေပဲါ႐ဲုမာဲႏြံရ။ မြဲသာ္ပၜန္မၢး ဟုိတ္ႏူပေရင္ခက္ခဲုနာနာ ကမၼေယွန္မာဲတံ ဖန္ဗဒွ္ကၜဳင္ကုီ၊ ပြမကမၼေယွန္မာဲတအ္ ဗက္မုက္ဟြံဓဝ္ယာကႝုဗဗြဲဓဝ္တုဲ ကႜိဳပ္သၠဳိပ္ေဗာ္လၛဳႝတအ္ မပၱံကုႝ ေဗာ္ NDF ေကုာံ ေဗာ္UDPတအ္ ညာတ္ေကတ္ ေပဲါရုဲမာဲဏအ္ ဟြံမြဲကႝုဗဗြဲဓဝ္ကုီ၊ ဓဝ္ပေတွ္ေအာန္ကၜဳင္ကႝုေပဲါရုဲမာဲ၊ စိုတ္လုီ ကၜဳင္ကႝု ပြကမၼေယွန္မာဲတအ္ ေကၜာန္ဒဿံင္တအ္ဂွ္တုဲ လေလာင္ၾတးေကၜံ ေပဲါရုဲမာဲဏအ္ ဟြံဓဝ္ယာတုဲ ႏုက္တိတ္ႏူပြမၿပဳိင္ပၠာန္ ပႜဲေပဲါရုဲမာဲ ဏအ္ဝြံရ။
ဆဂး စိုတ္ဒးလုပ္စမြဲတင္ပၜန္မၢး ေဗာ္ရပ္လြဟ္ေကာန္ဍဳင္အရင္လၛဳႝတအ္ကုီ၊ ေဗာNLD, CRPP, MPU ေကုာံ အသိင္ဓရုိဟ္ႏူဍဳင္မၛး မပၱံကုႝယူေအန္၊ အေမရိကာန္တအ္ ညာတ္ေကတ္လဝ္မၢး ေပဲါရုဲမာဲ(၂၀၁၀)ဏံဝြံ ဒုင္သၨဳိင္လၱဴေသှာဝ္ဥပေဒသဇုိင္ အလႝုအသ႘ပှာန္တအ္ သၸဒတန္လဝ္ ပႜဲသှာံ(၂၀၀၈)တုဲ တင္ဍဳိန္လ်ႏြံဗြဲ မဂၜဳိင္ေရာင္၊ ပိကႜိဳပ္တက္က်ာေဟင္ ေသာင္ကလးပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ဍဳင္ဗဿာမာန္ေရာင္ ၐိုန္ရလညာတ္ဏအ္ ဆက္ႏြံအာကုီေလဝ္ နကႝုေဗာ္မံက္တိုန္ကၜဳင္တဿိ၊ ေဗာ္တဿိတအ္ မပေတွ္ေကတ္ဂွ္မၢး ပြမေသာင္ကလး ပေရင္ဍဳင္ ကြာန္ဍဳင္ဗဿာဟုီဂွ္ မၛးႏူဂၜံင္တရဵ(၂၀၁၀)ဏံတုဲ ဂၜံင္တရဵတှဟ္ဟြံမြဲေရာင္၊ အေခါင္အရာဟုီဂွ္ လုပ္ေကတ္ေပဲါဗၱဳိက္ ပႜဲပါလီမာန္ေတံမွ ဂြံမာန္ေရာင္၊ လုပ္ေပဲါရုဲမာဲမွ ေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ပ႙ုဟုီမံင္ မဍဳိက္ေပင္ကႝု ပေရင္ ေရွ္ေသွ္အေခါင္အရာမှိဟ္ဂွ္ မြဲကဆံင္တုဲမြဲကဆံင္ ကလိဂြံမာန္ေရာင္ သာ္ဝြံ ညးတအ္ လးကၜဳင္ဂၜံင္တရဵ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ညးတအ္ရ။ ဒုင္သၨဳိင္ လၱဴပေရင္ဒဒွ္ဏံတုဲ ဒးပတုိန္ထၞးမြဲပၜန္ဂွ္ ပႜဲကႝုကမၼေယွန္မာဲ လေလာင္ ၾတးလဝ္ တြဳႝရးဆႏၵမာဲ (မဲဆႏၵနယ္) (၁၁၆၃) ဒှာဲဂွ္ လဿိဟ္ေဗာ္ ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ေကုာံ ေကာန္ဂကူတအ္ ပံင္ေကာံမၢး လဿိဟ္ညးစှးႏြံဒံဿင္ (၆၈၅) တုဲ ေတာ္ရံင္ကႝု ေဗာ္အလႝုအသ႘ပှာန္ ဥဴတုင္ျဇဳင္ ကႜိဳက္ကႜိဳပ္ဂွ္မၢး ညးစှး(၁၁၀၀)တၜ လုပ္ၿပဳိင္မဒွ္တုဲ ဗုီေဗာ္အလႝုအသ႘ပှာန္ (တစည)မၢး လဿိဟ္ညးစှး(၉၈၀)တၜ လုပ္ၿပဳိင္မဒွ္ရ။ ေတာ္ရံင္ကႝု လဿိဟ္ညးစှးတအ္မၢး ေဗာ္အလႝုအသ႘ပှာန္ မအုပ္ဓလုီလဝ္(၂)ေဗာ္ဝြံ ျဇဟတ္တီုကၜဳီေကြံရ။
ဆဂး တင္သၢဳတ္သြာတ္ဟုီဂွ္ ႏြံဒံဿင္ပႜဲတဲ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္တုဲ ပြမၿပဳိင္ပၠာန္က်ဇှးဝြံ ဒွ္အရာအေစာန္စရာဲဇကု ၐိုတ္လႝုစိေစာန္ ပႜဲအရာစႏၵက္ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ရ။ ညးဍဳင္ကြာန္ဝြံ ဒုင္သၨဳိင္လၱဴဓဝ္ ပေတွ္ညးတအ္ ေသာင္ကလးကႝု ျပသှာပေရင္ဘဝညးတအ္မာန္မၢး ေဗာ္လႝုဟြံဟုီ ညးတအ္စုတ္ကႝုမမာဲညးတအ္ေဏာင္ဂွ္ ဟြံဒးတံင္ခယ်ရ။ ဆဂး ညးဍဳင္ကြာန္လၛဳႝတအ္ေလဝ္ ညးတအ္ညာတ္ေကတ္ ေပဲါရုဲမာဲဏံ ဟြံဒွ္ဒတုဲဖႝု ညးတအ္ပုဟ္မၢးေတွ္ ေဗာ္လႝုမြဲဟြံဟုီ ညးတအ္ဟြံစုတ္ကႝုေလဝ္ ဠဒွ္ဒွ္မာန္ေရာင္။ ဒုင္သၨဳိင္လၱဴဂလာန္အေရဝ္ ကႜိဳပ္သၠဳိပ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ဒဝ္အံင္သာန္သုက်႘ ဟုီလဝ္မၢးေတွ္ ''ပြမစုတ္မာဲဝြံ ဒွ္အေခါင္အရာ ညးဍဳင္ကြာန္တုဲ ပြမဟြံစုတ္မာဲေလဝ္ ဒးဒွ္အေခါင္အရာညးဍဳင္ကြာန္ တအ္ေဟင္ရ၊'' ဟုိတ္ဂွ္တုဲ တင္သၢဳတ္သြာတ္ညးတအ္ဂွ္ ႏြံဒဿံင္ပႜဲတဲညး တအ္ရ၊ ညးမြဲေလဝ္ ပကုီပရာပ္ ကႝုျဇဟတ္ဓရုိဟ္ကႝုညးတအ္ ဟြံဂြံရ။
ေက်ာဝ္ရံင္အာ မြဲသာ္ပၜန္မၢး ဂိတုနဝ္ေဝမ္ဗာ(၇)ဏံမၢး အလႝုအသ႘တအ္ ေကၜာန္ဗဒွ္ကႝုေပဲါရုဲမာဲေရာင္ဂးတုဲ ေဗာ္လုပ္ဒုင္ရုဲမာဲတအ္ဂမၜဳိင္ ဇိုင္ေကၜတ္ဒဿံင္ ပြမေစွ္ပေရင္စႏၵက္ရ။ တုဲပၜန္ စရင္ပၱဳိန္လဝ္ ညးစှးမလုပ္ၿပဳိင္ပၠာန္ ပႜဲေပါဲရုဲမာဲဝြံ ႏူကႝုစဿတ္တၛဲ(၁၀)၊ ဂိတုေသပ္ေတမ္ဗာဂွ္ ကမၼေယွန္မာဲတအ္ စဿ႘စဿတ္တုဲဒွ္ဒဿံင္ရ။ ညးစှးလၛဳႝတအ္ ဟိုတ္ႏူ ဟြံကိတ္ည႘ကႝု ဥပေဒကၜတ္ထဝ္ ကမၼေယွန္မာဲတအ္ မေဖ်ံလဝ္ဂွ္တုဲ ဒးဒုင္ပဲါတးေထာံေလဝ္ ႏြံဒဿံင္ကုီရ။
ဆက္တုဲပၜန္ ပႜဲေကာန္ဂကူမန္ပ႙ုေလဝ္ ရန္ကႝုအေခါင္အရာ ေကာန္ဂကူဇကုကုီ၊ ရမ်ာင္ေကာန္ဇကု ဂြံဂြံအေခါင္ဟုီဂး သြက္ဂြံ လုပ္အာေပÌဗၱဳိက္ ပႜဲပါလ႘မာန္ေတံဂးတုဲ နာဲငၛဳ႙တိင္ (အၥာဇှဴ)ကႜဳိက္ပ္တုဲ ပံက္ပတုိန္ကၜဳင္ေဗာ္အလုံေဒသရးမန္ (ဿ႐ဓၸ)တုဲ ေဖ်ံကၜဳင္သၨဳိင္ လးကၜဳင္ပဝ္လၿဇ႘ တင္ဒတူလိုင္ညးတအ္ကႝု ပေရင္အာကႜဳိပ္ညးတအ္ရ။ သဘဵဓဝ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ေဗာ္အလုံေဒသရးမန္ဝြံ အလုံညးဍဳင္ကြာန္ ေသၢာံကလိဂြံ အေခါင္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ကုႝ အေခါင္အရာမှိဟ္ ဗြဲမဍဳိက္ေပင္ မာန္၊ ေသၢာံဒက္ပၱဳိန္အာ ပေရင္ည႘သဿဟ္ အၾကာေကာန္ဍဳင္အရင္ ဒုင္သၨဳိင္လၱဴကဆံင္တုပ္ ေကုာံ အေခါင္အရာဇကု ဇကုဖန္ဖက္ ေကတ္မာန္၊ ေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ေဗာ္ဇ႘ေဇတ္တ္မြဲ ေသၢာံမံက္ကၜဳင္မာန္၊ ကဿိန္ဍဳင္ပံင္ေကာံေဇတ္တ္မြဲ ေသၢာံမံက္ကၜဳင္မာန္၊ ေသၢာံတက္ပလုီဝးပကဝ္အာ ပြမဗက္စလာဘ္ဗဇဵအဂတိ ေကုာံ ပြမဓလုိက္တမ္ရုိဟ္ မဟြံမြဲကႝုဗဗြဲဓဝ္၊ ေသၢာံေရင္တၜဳင္ေဇှာ္ေမာဝ္ပၱဳိန္ပေရင္မှိဟ္ ေကုာံ ေသှာတ္မံင္စံင္မှိဟ္တအ္ ဗြဲမၐိုဟ္လလမ္ မာန္ မဒွ္ရ။
သဘဵဓဝ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ေဗာ္မန္တဿိေဖ်ံလဝ္လဿဳဟ္ဝြံ ဇိပ္ဂၜိပ္ဗြဲမေလာန္တုဲ ေထက္ကႝုဒးရပ္စပ္သုင္ေစာဲအာ ပႜဲကဿိန္ဍဳင္ပ႙ု သြက္အနာဂတ္ရ။ ဆဂး အတိုင္သဘဵဓဝ္ဏံ ၐိုတ္လႝုေဗာ္မန္တဿိ စြံၿဇဳိဟ္နက္တုဲ ဓမံက္အာရုပ္ရဵမာန္သဿးဟြံက ၐိုတ္လႝုညးတအ္ ဂြံအေခါင္ပၱဳိန္ထၞး စပ္ကႝုလညာတ္တအ္ဏံ ပႜဲပါလ႘မာန္ဂွ္ ဒွ္အရာဒးခ်ပ္မြဲရ။ လညာတ္မြဲမြဲ ေသၢာံဒွ္ဒတန္တုဲ ေသၢာံဓမံက္အာရုပ္ရဵမာန္ဂွ္ ေပဲါါဗၱဳိက္ပါလ႘မာန္ေဟင္ ဒွ္အရာကိစၥေဇှာ္ရ၊ ဟုိတ္ဂွ္တုဲ ေပဲါဗၱဳိက္ပါလ႘မာန္ဟုီဂွ္ ၐိုတ္လႝုပတုဲဂုဏ္ဖႝု သြက္ညးဍဳင္ကြာန္တအ္မာန္ေရာဂွ္ ညးမဒုင္တဲလညာတ္တအ္ဏံ ဒးခ်ပ္ၿဇဳိဟ္ဟ္နက္နက္ေဟင္ရ။
လက္ကရဵအိုတ္မိက္ဂြံပၱဳိန္ထၞးမြဲပၜန္ဂွ္ ပြမလုပ္ေပဲါဗၱဳိက္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ပႜဲပါလ႘မာန္ဟုီဂွ္ လညာတ္ဇကု ၐိုတ္လႝုညးဂမၜဳိင္ဒုင္တဲတုဲ ေသၢာံထံက္ကၜဳင္ဂလာန္လၱဴလညာတ္ဇကုဂွ္ ဒွ္အေစာန္စရာဲ သဿာပေရင္ ဍဳင္ကြာန္တအ္ ၐိုတ္လႝုဇိပ္ဂၜိပ္လၱဴလညာတ္ဇကု သဿးဟြံက အေခါင္အရာျမကႝုကၜဳင္တအ္ဂွ္ ေကတ္ေလပ္မွ ေပဲါဗၱဳိက္ဇကု အံင္ဇှးမာန္ေဏာင္၊ မြဲသာ္ပၜန္ ဗုီျပင္ဇကုေလွ္ကြာဲဒဿံင္ လၱဴစင္ပါလ႘မာန္ဂွ္ ညးဍဳင္ ကြာန္ဇကု ေက်ာဝ္ဗႝုဒဿံင္ေဏာင္ဂွ္ လၸဝိုတ္ေထာံညိ၊ ေပဲါဗၱဳိက္ဝြံ ေပဲါဗၱဳိက္အေခါင္အရာ ေကာန္ဂကူေဟင္ရ။
ဒဒွ္ဏံဝြံ ဒွ္အရာစိုတ္ဒးလုပ္စမြဲေဏာင္ ပႜဲပြဳိင္(၂၀)သှာံျပင္င္ (ႏူသှာံ ၁၉၈၈ စိုပ္ ၂၀၁၀) ဏံဟုီဂွ္ ပႜဲဍဳင္ပ႙ုဝြံ သဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္တအ္ တုပ္ညံင္ပေလာံစုတ္ ရွ္ဝဲါစိုတ္ဓါတ္ကုီ သဿာပေရင္ဍဳင္ကြာန္တအ္ မံက္တိုန္ကၜဳင ္ဗြဲမဂၜဳိင္ရ။ မြဲသာ္ပၜန္မၢး ဒုင္သၨဳိင္လၱဴတင္ပတဝ္ကႜဳိပ္ဇကု ဝါဒ (ဝါ) ေသှာတ္ ဇကုေစွ္စိုတ္တုဲ ပံက္ကၜဳင္ေဗာ္ ေဖ်ံကၜဳင္ရုိဟ္ကှက္ေဗာ္ဇကု သြက္ေသၢာံတန္တဵအာမာန္ ပႜဲအနာဂတ္ရ။
မြဲသာ္ပၜန္ ေဗာ္မပံက္ပၱဳိန္ကၜဳင္ ကၜာႏူေပဲါရုဲမာဲ(၁၉၉၀)ေတံဂွ္ေလဝ္ တင္ပတဝ္ကႜိဳပ္ညးတအ္ဝြံ လုပ္ၿပဳိင္ ေပဲါရုဲမာဲတုဲ ညံင္ေသၢာံၿပံင္သၜာဲေကၜံ ေသှာတ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ နဒဒွ္ပါလ႘မာန္ ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ေဗာ္တစည (ေဗာ္ဝြံဒက္ပတုိန္လဝ္ နအလႝုသ႘ပှာန္ နဝတအခိင္ေတံ)၊ ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ေကာန္ဂကူ (ေအန္ေအဝ္ဒ႘)၊ ေဗာ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ေကာန္ဍဳင္အရင္တအ္ဗြဲမဂၜဳိင္ ေကတ္ကၜဳင္ဒှာဲတုဲ လုပ္ၿပဳိင္ပၠာန္အိုတ္ရ။ ဟုိတ္ႏူအသိင္ ေပဲါကလိုက္ကဿဳႝ(၈၈)ေတံတုဲ ေဗာ္ေအန္ေအဝ္ဒ႘ ေကုာံ ေဗာ္ေကာန္ဍဳင္အရင္တအ္ဗြဲမဂၜဳိင္ ဇှးကၜဳင္မာဲ ဂြံဒှာဲအိုတ္ရ။ ေဗာ္တစညဝြံ ၐိုန္ရေဖ်ံလဝ္ဗုီ ၐိုန္ေတာ္ခ်လဝ္တအ္ဂွ္ ဒွ္ကၜဳင္ဟြံမာန္တုဲ ဆၐိုတ္(၁၀)ဒှာဲေဟင္ ဇှးကၜဳင္ေပဲါရုဲမာဲရ။ ဟိုတ္ဂွ္တုဲ ၐိုန္ရအလႝုအသ႘တအ္ ကႝုကၜဳင္ကတိပါင္ ပြမေသၜာဲအပ္အဝႝု ေကုာံ ၿပံင္သၜာဲေကၜံေသှာတ္ပေရင္ဍဳင္ဂွ္ တးပဲါေကၜံဂံင္င္တုဲ သီုၿဂဲစုတ္ထံင္စာတ္ ကုညးဇှးမာဲတအ္ ဗြဲမဂၜဳိင္ရ။ ညးလၛဳႝတအ္ ဟိုတ္ႏူအလႝုအသ႘ပှာန္ တးပဲါေဝင္ကၜဳင္ျပယာဲ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ဗုီဂွ္တုဲ တင္စဿ႘စလၱဴပါလ႘မာန္ဟုီဂွ္ ေကၜံဟဲကၜဳင္သိုက္သုိက္တုဲ စိုတ္အိုတ္ကၜဳင္ကႝု ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ေလဝ္ႏြံ၊ လၛဳႝတအ္ပၜန္ ဟြံမိက္ဒုင္ယ်ံက္ ကုအလႝုအသ႘ပှာန္တအ္တုဲ ေထာံကြာန္ေဒသ ဗၵကၜဳင္ဍဳင္ဇိုင္ဝုတ္ဒိုဟ္တအ္တုဲ ဇဲႏြံႏြံေကၜာန္ကၜဳင္ဒဿံင္ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ စႝုကႝုလဿဳဟ္ဏီရ။ ဒးဟုီေသာင္င္မၢး ေပဲါဗၱဳိက္ပါလ႘မာန္ ေကုာံ ေသှာတ္ပါလ႘မာန္ မြဲအခိင္ေတံ ေလင္ေဆာမ္ကၜဳင္ တုဲဒဿံင္ရ ဟြံေသင္ဟာ။
ကေလင္ရံင္အာ အခိင္တၛဲဏံပၜန္မၢး ေဗာ္တဿိ(၄၇)ေဗာ္ မံက္ကၜဳင္တုဲ (၄၂)ေဗာ္ေဟင္ ကမၼေယွန္ေပဲါရုဲမာဲတံ သၢဳတ္သြာတ္ကႝုအေခါင္ ပံက္ေဗာ္ရ။ အခိင္ကာလပၱဳိန္ထၞး စုတ္ကၜဳင္စရင္ ကုကမၼေယွန္မာဲတအ္ဂွ္ေလဝ္ ေလဿင္ဒဒွ္ေဍံ၊ တင္ခက္ခုဲေဍံ ႏြံဗြဲမဂၜဳိင္ေရာင္ဂွ္ ကႜဳိပ္သၠဳိပ္ေဗာ္တဿိတအ္ဗြဲမဂၜဳိင္ ေကင္ဟုီကၜဳင္လဝ္ႏြံရ။ ဆဂး ပႜဲေဗာ္တံဂမၜိဳင္ဝြံ ဟိုတ္ႏူအကာဲအရာနာနာ ဟြံကိတ္ည႘ကႝုေသှာတ္ဝ္ ကမၼေယွန္မာဲတဲု ဆဗှတ္(၃၇)ေဗာ္ေဟင္ အေခါင္ပါလုပ္ပႜဲေပဲါ႐ဲုမာဲႏြံရ။ မြဲသာ္ပၜန္မၢး ဟုိတ္ႏူပေရင္ခက္ခဲုနာနာ ကမၼေယွန္မာဲတံ ဖန္ဗဒွ္ကၜဳင္ကုီ၊ ပြမကမၼေယွန္မာဲတအ္ ဗက္မုက္ဟြံဓဝ္ယာကႝုဗဗြဲဓဝ္တုဲ ကႜိဳပ္သၠဳိပ္ေဗာ္လၛဳႝတအ္ မပၱံကုႝ ေဗာ္ NDF ေကုာံ ေဗာ္UDPတအ္ ညာတ္ေကတ္ ေပဲါရုဲမာဲဏအ္ ဟြံမြဲကႝုဗဗြဲဓဝ္ကုီ၊ ဓဝ္ပေတွ္ေအာန္ကၜဳင္ကႝုေပဲါရုဲမာဲ၊ စိုတ္လုီ ကၜဳင္ကႝု ပြကမၼေယွန္မာဲတအ္ ေကၜာန္ဒဿံင္တအ္ဂွ္တုဲ လေလာင္ၾတးေကၜံ ေပဲါရုဲမာဲဏအ္ ဟြံဓဝ္ယာတုဲ ႏုက္တိတ္ႏူပြမၿပဳိင္ပၠာန္ ပႜဲေပဲါရုဲမာဲ ဏအ္ဝြံရ။
ဆဂး စိုတ္ဒးလုပ္စမြဲတင္ပၜန္မၢး ေဗာ္ရပ္လြဟ္ေကာန္ဍဳင္အရင္လၛဳႝတအ္ကုီ၊ ေဗာNLD, CRPP, MPU ေကုာံ အသိင္ဓရုိဟ္ႏူဍဳင္မၛး မပၱံကုႝယူေအန္၊ အေမရိကာန္တအ္ ညာတ္ေကတ္လဝ္မၢး ေပဲါရုဲမာဲ(၂၀၁၀)ဏံဝြံ ဒုင္သၨဳိင္လၱဴေသှာဝ္ဥပေဒသဇုိင္ အလႝုအသ႘ပှာန္တအ္ သၸဒတန္လဝ္ ပႜဲသှာံ(၂၀၀၈)တုဲ တင္ဍဳိန္လ်ႏြံဗြဲ မဂၜဳိင္ေရာင္၊ ပိကႜိဳပ္တက္က်ာေဟင္ ေသာင္ကလးပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ဍဳင္ဗဿာမာန္ေရာင္ ၐိုန္ရလညာတ္ဏအ္ ဆက္ႏြံအာကုီေလဝ္ နကႝုေဗာ္မံက္တိုန္ကၜဳင္တဿိ၊ ေဗာ္တဿိတအ္ မပေတွ္ေကတ္ဂွ္မၢး ပြမေသာင္ကလး ပေရင္ဍဳင္ ကြာန္ဍဳင္ဗဿာဟုီဂွ္ မၛးႏူဂၜံင္တရဵ(၂၀၁၀)ဏံတုဲ ဂၜံင္တရဵတှဟ္ဟြံမြဲေရာင္၊ အေခါင္အရာဟုီဂွ္ လုပ္ေကတ္ေပဲါဗၱဳိက္ ပႜဲပါလီမာန္ေတံမွ ဂြံမာန္ေရာင္၊ လုပ္ေပဲါရုဲမာဲမွ ေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ပ႙ုဟုီမံင္ မဍဳိက္ေပင္ကႝု ပေရင္ ေရွ္ေသွ္အေခါင္အရာမှိဟ္ဂွ္ မြဲကဆံင္တုဲမြဲကဆံင္ ကလိဂြံမာန္ေရာင္ သာ္ဝြံ ညးတအ္ လးကၜဳင္ဂၜံင္တရဵ ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ညးတအ္ရ။ ဒုင္သၨဳိင္ လၱဴပေရင္ဒဒွ္ဏံတုဲ ဒးပတုိန္ထၞးမြဲပၜန္ဂွ္ ပႜဲကႝုကမၼေယွန္မာဲ လေလာင္ ၾတးလဝ္ တြဳႝရးဆႏၵမာဲ (မဲဆႏၵနယ္) (၁၁၆၃) ဒှာဲဂွ္ လဿိဟ္ေဗာ္ ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ေကုာံ ေကာန္ဂကူတအ္ ပံင္ေကာံမၢး လဿိဟ္ညးစှးႏြံဒံဿင္ (၆၈၅) တုဲ ေတာ္ရံင္ကႝု ေဗာ္အလႝုအသ႘ပှာန္ ဥဴတုင္ျဇဳင္ ကႜိဳက္ကႜိဳပ္ဂွ္မၢး ညးစှး(၁၁၀၀)တၜ လုပ္ၿပဳိင္မဒွ္တုဲ ဗုီေဗာ္အလႝုအသ႘ပှာန္ (တစည)မၢး လဿိဟ္ညးစှး(၉၈၀)တၜ လုပ္ၿပဳိင္မဒွ္ရ။ ေတာ္ရံင္ကႝု လဿိဟ္ညးစှးတအ္မၢး ေဗာ္အလႝုအသ႘ပှာန္ မအုပ္ဓလုီလဝ္(၂)ေဗာ္ဝြံ ျဇဟတ္တီုကၜဳီေကြံရ။
ဆဂး တင္သၢဳတ္သြာတ္ဟုီဂွ္ ႏြံဒံဿင္ပႜဲတဲ ညးဍဳင္ကြာန္တအ္တုဲ ပြမၿပဳိင္ပၠာန္က်ဇှးဝြံ ဒွ္အရာအေစာန္စရာဲဇကု ၐိုတ္လႝုစိေစာန္ ပႜဲအရာစႏၵက္ညးဍဳင္ကြာန္တအ္ရ။ ညးဍဳင္ကြာန္ဝြံ ဒုင္သၨဳိင္လၱဴဓဝ္ ပေတွ္ညးတအ္ ေသာင္ကလးကႝု ျပသှာပေရင္ဘဝညးတအ္မာန္မၢး ေဗာ္လႝုဟြံဟုီ ညးတအ္စုတ္ကႝုမမာဲညးတအ္ေဏာင္ဂွ္ ဟြံဒးတံင္ခယ်ရ။ ဆဂး ညးဍဳင္ကြာန္လၛဳႝတအ္ေလဝ္ ညးတအ္ညာတ္ေကတ္ ေပဲါရုဲမာဲဏံ ဟြံဒွ္ဒတုဲဖႝု ညးတအ္ပုဟ္မၢးေတွ္ ေဗာ္လႝုမြဲဟြံဟုီ ညးတအ္ဟြံစုတ္ကႝုေလဝ္ ဠဒွ္ဒွ္မာန္ေရာင္။ ဒုင္သၨဳိင္လၱဴဂလာန္အေရဝ္ ကႜိဳပ္သၠဳိပ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ ဒဝ္အံင္သာန္သုက်႘ ဟုီလဝ္မၢးေတွ္ ''ပြမစုတ္မာဲဝြံ ဒွ္အေခါင္အရာ ညးဍဳင္ကြာန္တုဲ ပြမဟြံစုတ္မာဲေလဝ္ ဒးဒွ္အေခါင္အရာညးဍဳင္ကြာန္ တအ္ေဟင္ရ၊'' ဟုိတ္ဂွ္တုဲ တင္သၢဳတ္သြာတ္ညးတအ္ဂွ္ ႏြံဒဿံင္ပႜဲတဲညး တအ္ရ၊ ညးမြဲေလဝ္ ပကုီပရာပ္ ကႝုျဇဟတ္ဓရုိဟ္ကႝုညးတအ္ ဟြံဂြံရ။
ေက်ာဝ္ရံင္အာ မြဲသာ္ပၜန္မၢး ဂိတုနဝ္ေဝမ္ဗာ(၇)ဏံမၢး အလႝုအသ႘တအ္ ေကၜာန္ဗဒွ္ကႝုေပဲါရုဲမာဲေရာင္ဂးတုဲ ေဗာ္လုပ္ဒုင္ရုဲမာဲတအ္ဂမၜဳိင္ ဇိုင္ေကၜတ္ဒဿံင္ ပြမေစွ္ပေရင္စႏၵက္ရ။ တုဲပၜန္ စရင္ပၱဳိန္လဝ္ ညးစှးမလုပ္ၿပဳိင္ပၠာန္ ပႜဲေပါဲရုဲမာဲဝြံ ႏူကႝုစဿတ္တၛဲ(၁၀)၊ ဂိတုေသပ္ေတမ္ဗာဂွ္ ကမၼေယွန္မာဲတအ္ စဿ႘စဿတ္တုဲဒွ္ဒဿံင္ရ။ ညးစှးလၛဳႝတအ္ ဟိုတ္ႏူ ဟြံကိတ္ည႘ကႝု ဥပေဒကၜတ္ထဝ္ ကမၼေယွန္မာဲတအ္ မေဖ်ံလဝ္ဂွ္တုဲ ဒးဒုင္ပဲါတးေထာံေလဝ္ ႏြံဒဿံင္ကုီရ။
ဆက္တုဲပၜန္ ပႜဲေကာန္ဂကူမန္ပ႙ုေလဝ္ ရန္ကႝုအေခါင္အရာ ေကာန္ဂကူဇကုကုီ၊ ရမ်ာင္ေကာန္ဇကု ဂြံဂြံအေခါင္ဟုီဂး သြက္ဂြံ လုပ္အာေပÌဗၱဳိက္ ပႜဲပါလ႘မာန္ေတံဂးတုဲ နာဲငၛဳ႙တိင္ (အၥာဇှဴ)ကႜဳိက္ပ္တုဲ ပံက္ပတုိန္ကၜဳင္ေဗာ္အလုံေဒသရးမန္ (ဿ႐ဓၸ)တုဲ ေဖ်ံကၜဳင္သၨဳိင္ လးကၜဳင္ပဝ္လၿဇ႘ တင္ဒတူလိုင္ညးတအ္ကႝု ပေရင္အာကႜဳိပ္ညးတအ္ရ။ သဘဵဓဝ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ေဗာ္အလုံေဒသရးမန္ဝြံ အလုံညးဍဳင္ကြာန္ ေသၢာံကလိဂြံ အေခါင္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ကုႝ အေခါင္အရာမှိဟ္ ဗြဲမဍဳိက္ေပင္ မာန္၊ ေသၢာံဒက္ပၱဳိန္အာ ပေရင္ည႘သဿဟ္ အၾကာေကာန္ဍဳင္အရင္ ဒုင္သၨဳိင္လၱဴကဆံင္တုပ္ ေကုာံ အေခါင္အရာဇကု ဇကုဖန္ဖက္ ေကတ္မာန္၊ ေသှာတ္ဒ႘မဝ္ကေရၿဇ႘ေဗာ္ဇ႘ေဇတ္တ္မြဲ ေသၢာံမံက္ကၜဳင္မာန္၊ ကဿိန္ဍဳင္ပံင္ေကာံေဇတ္တ္မြဲ ေသၢာံမံက္ကၜဳင္မာန္၊ ေသၢာံတက္ပလုီဝးပကဝ္အာ ပြမဗက္စလာဘ္ဗဇဵအဂတိ ေကုာံ ပြမဓလုိက္တမ္ရုိဟ္ မဟြံမြဲကႝုဗဗြဲဓဝ္၊ ေသၢာံေရင္တၜဳင္ေဇှာ္ေမာဝ္ပၱဳိန္ပေရင္မှိဟ္ ေကုာံ ေသှာတ္မံင္စံင္မှိဟ္တအ္ ဗြဲမၐိုဟ္လလမ္ မာန္ မဒွ္ရ။
သဘဵဓဝ္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ေဗာ္မန္တဿိေဖ်ံလဝ္လဿဳဟ္ဝြံ ဇိပ္ဂၜိပ္ဗြဲမေလာန္တုဲ ေထက္ကႝုဒးရပ္စပ္သုင္ေစာဲအာ ပႜဲကဿိန္ဍဳင္ပ႙ု သြက္အနာဂတ္ရ။ ဆဂး အတိုင္သဘဵဓဝ္ဏံ ၐိုတ္လႝုေဗာ္မန္တဿိ စြံၿဇဳိဟ္နက္တုဲ ဓမံက္အာရုပ္ရဵမာန္သဿးဟြံက ၐိုတ္လႝုညးတအ္ ဂြံအေခါင္ပၱဳိန္ထၞး စပ္ကႝုလညာတ္တအ္ဏံ ပႜဲပါလ႘မာန္ဂွ္ ဒွ္အရာဒးခ်ပ္မြဲရ။ လညာတ္မြဲမြဲ ေသၢာံဒွ္ဒတန္တုဲ ေသၢာံဓမံက္အာရုပ္ရဵမာန္ဂွ္ ေပဲါါဗၱဳိက္ပါလ႘မာန္ေဟင္ ဒွ္အရာကိစၥေဇှာ္ရ၊ ဟုိတ္ဂွ္တုဲ ေပဲါဗၱဳိက္ပါလ႘မာန္ဟုီဂွ္ ၐိုတ္လႝုပတုဲဂုဏ္ဖႝု သြက္ညးဍဳင္ကြာန္တအ္မာန္ေရာဂွ္ ညးမဒုင္တဲလညာတ္တအ္ဏံ ဒးခ်ပ္ၿဇဳိဟ္ဟ္နက္နက္ေဟင္ရ။
လက္ကရဵအိုတ္မိက္ဂြံပၱဳိန္ထၞးမြဲပၜန္ဂွ္ ပြမလုပ္ေပဲါဗၱဳိက္ပေရင္ဍဳင္ကြာန္ ပႜဲပါလ႘မာန္ဟုီဂွ္ လညာတ္ဇကု ၐိုတ္လႝုညးဂမၜဳိင္ဒုင္တဲတုဲ ေသၢာံထံက္ကၜဳင္ဂလာန္လၱဴလညာတ္ဇကုဂွ္ ဒွ္အေစာန္စရာဲ သဿာပေရင္ ဍဳင္ကြာန္တအ္ ၐိုတ္လႝုဇိပ္ဂၜိပ္လၱဴလညာတ္ဇကု သဿးဟြံက အေခါင္အရာျမကႝုကၜဳင္တအ္ဂွ္ ေကတ္ေလပ္မွ ေပဲါဗၱဳိက္ဇကု အံင္ဇှးမာန္ေဏာင္၊ မြဲသာ္ပၜန္ ဗုီျပင္ဇကုေလွ္ကြာဲဒဿံင္ လၱဴစင္ပါလ႘မာန္ဂွ္ ညးဍဳင္ ကြာန္ဇကု ေက်ာဝ္ဗႝုဒဿံင္ေဏာင္ဂွ္ လၸဝိုတ္ေထာံညိ၊ ေပဲါဗၱဳိက္ဝြံ ေပဲါဗၱဳိက္အေခါင္အရာ ေကာန္ဂကူေဟင္ရ။
ေစာနာဲ (ဂေကာံသဿတ္မန္လညာတ္တဿိ)
(ဂ်ာေနဝ္ေခတ္ပ႙ု ေလဿင္(၅၉)၊ ဂိတုေသက္ေတန္ဗာ၊ သှာံ ၂၀၁၀)
0 တၜ ဟီုဂလာန္ပၚပဲါလဝ္ ဒှာဲဏအ္ရ:
Post a Comment